Γοερό κλάμα χωρίς οργανική αιτιολογία, δυσκολίες με το φαγητό, διαταραχές του ύπνου, επιθετικότητα, κρίσεις οργής… Εάν το μωρό ή το παιδάκι σας παρουσιάζει κάποιο από τα παραπάνω συμπτώματα, ίσως χρειάζεται βοήθεια, μια εξειδικευμένη θεραπευτική προσέγγιση, η οποία σε αυτές τις μικρές ηλικίες ονομάζεται «πρώιμη παρέμβαση». Οι περισσότεροι ειδικοί από τον χώρο της ψυχικής υγείας υποστηρίζουν ότι οι βάσεις για την ψυχική και συναισθηματική υγεία τίθενται πολύ νωρίς στη ζωή μας και ότι έως τα πέντε του χρόνια ο άνθρωπος έχει διαμορφώσει την ψυχική του «προίκα».
Κάποια πρόσφατα ευρήματα αποκαλύπτουν ότι τα μικρά παιδιά με προβλήματα συμπεριφοράς τείνουν να εκδηλώσουν ψυχικές διαταραχές καθ΄όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας αλλά και στην ενήλικη ζωή, με περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν αντικοινωνική και παραβατική συμπεριφορά, εκπαιδευτική αποτυχία, εξαρτήσεις από αλκοόλ και ναρκωτικά, κακή σωματική υγεία και ψυχιατρικές διαταραχές. Επιπλέον, άλλες έρευνες δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά που δεν έχουν δημιουργήσει ψυχικά ασφαλείς σχέσεις με τους γονείς τους παρουσιάζουν έντονο άγχος αποχωρισμού, γενικότερα υψηλότερα ποσοστά άγχους, χαμηλή ακαδημαϊκή επίδοση και κακή σωματική υγεία μέχρι την εφηβεία, αναφέρουν στο βιβλίο τους «Ψυχαναλυτικές παρεμβάσεις με μικρά παιδιά, στην οικογένεια και στην τάξη» οι Έφη Λάγιου-Λιγνού, Λήδα Αναγνωστάκη, Άνθια Ναυριδη, που κυκλοφόρησε από τις εκδ. Αρμός.
Μέχρι 5 χρονών
Ο πρώτος χρόνος της ζωής ενός παιδιού είναι ο σημαντικότερος όλων, γιατί η ανάπτυξη σε αυτή την ηλικιακή φάση συντελείται τάχιστα· ακολουθούν ανάλογα και τα επόμενα χρόνια μέχρι την ηλικία των πέντε ετών. Από κει και πέρα οι ρυθμοί αρχίζουν να πέφτουν, μας λέει η ψυχοθεραπεύτρια παιδιών και εφήβων και πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Ψυχαναλυτικής Ψυχοθεραπείας Παιδιού και Εφήβου, Έφη Λάγιου-Λιγνού.
Η Έφη Λάγιου-Λιγνού εργάστηκε πολλά χρόνια στην Παιδοψυχιατρική Κλινική του Νοσοκομείου Παίδων «Η Αγία Σοφία», και σε άλλα δημόσια νοσοκομεία, και πιστεύει ότι το παιδί -ήδη από την εποχή της κυοφορίας του, ως νεογνό, ως βρέφος, ως νήπιο- πρέπει να αποτελέσει μέλημα της Πολιτείας, η οποία πρέπει να παρέχει όλες τις ευκαιρίες για να υποστηριχτούν γονείς, παιδιά και παιδαγωγοί. Επιπλέον, θεωρεί πολύ σημαντική την εκπαίδευση των βρεφοκόμων και των νηπιαγωγών για να διευκολυνθεί το καίριας σημασίας έργο τους.
Ακούστε εδώ όλη τη συνέντευξη της Έφης Λάγιου-Λιγνού στο Πρώτο Πρόγραμμα και στην εκπομπή «Στο ντιβάνι της κρίσης».
Εάν εκδηλωθούν κάποια προβλήματα στο παιδί που προκαλούν ανησυχία και κάποιος ειδικός παρέμβει έγκαιρα στους γονείς και στα ίδια παιδιά, στους βρεφοκόμους και τους νηπιαγωγούς, τότε μπορούμε να ελπίζουμε σε μια καλή έκβαση, επισημαίνει η Έφη Λάγιου-Λιγνού, η οποία μας διευκρινίζει ότι τα πρώιμα βιώματα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για τη διαμόρφωση του βρεφικού εγκεφάλου.
Το τάισμα, ο καθαρισμός, η αγκαλιά και το κράτημα ενός παιδιού είναι βασικές λειτουργίες που αποσκοπούν εκτός από την καλή του σωματική λειτουργία και σε μια αντίστοιχη καλή ψυχική λειτουργία. Όταν το μικρό μωρό κλαίει και η μητέρα του ψάχνει να καταλάβει γιατί αυτό συμβαίνει, τότε μπαίνει σε κίνηση η σκέψη της και ψάχνει να δει αν πεινάει, αν έχει βραχεί, αν κρυώνει, και όλο το σκεπτικό της μητέρας γίνεται νόημα για τη συμπεριφορά που εκδηλώνει το μωρό της.
Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό η μητέρα να παρουσιάσει στο μωρό τον έξω κόσμο μέσα από τη σκέψη της και την ψυχική της λειτουργία σε μικρές δόσεις, όπως του δίνει σε μεταβολίσιμη μορφή και το γάλα της. Τα πρώιμα βιώματα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του εγκεφάλου και της ψυχικής ανθεκτικότητας για την οποία όλοι παλεύουμε.
Πατέρας, ο σημαντικός άλλος
Δεν θα μπορούσε να λείπει από τη συζήτηση ο σημαντικός άλλος, εκείνος που, όπως μας επισημαίνει η Έφη Λάγιου-Λιγνού, δεν είναι μια δεύτερη μητέρα, αλλά αυτός που καταλαμβάνει τον ενδιάμεσο χώρο ανάμεσα στη μητέρα και το παιδί. Είναι ο τρίτος, ο οποίος έχει τη δυνατότητα να τους συνδέει από απόσταση και παράλληλα να διαχωρίζει τις συγχωνευτική τους τάση. Η πατρική λειτουργία οριοθετεί, και αυτή η οριοθέτηση δεν συμβαίνει μόνο με τον ρόλο του πατέρα, αλλά και με την επακόλουθη οριοθέτηση που και οι δυο γονείς μπορούν να προσφέρουν στο μικρό όπως και στο μεγαλύτερο παιδί, με τις απαγορεύσεις και τα όχι τους. Αρκεί να αντέχουν και οι ίδιοι τις συνέπειες που θα έχει το «όχι» τους.
Γονείς μόνοι στο μεγάλωμα των παιδιών τους
Νομίζω ότι υπάρχει έλλειμμα όταν ένα παιδί μεγαλώνει με ένα γονιό, λέει η Έφη Λάγιου-Λιγνού, είναι σαν να ζητάμε από τον ένα γονιό να παίξει τον διπλό ρόλο. Και βέβαια δεν είναι μόνο από επιλογή που κάποιοι γονείς μεγαλώνουν μόνοι τους το παιδί τους· μπορεί να είναι από ανάγκη. Το ζήτημα είναι αν αυτή η έλλειψη θα λειτουργήσει τραυματικά για το παιδί ή αν θα είναι η αφετηρία ενός δρόμου που θα το δυναμώσει. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Όμως είναι σημαντικό να αναγνωρίζουμε το έλλειμμα και πόσο τραυματικά μπορεί να λειτουργήσει. Το παιδί που μοιάζει να είναι ιδιαίτερα δυνατό και ώριμο μπορεί, με μεγάλο ψυχικό κόστος, να κρύβει ένα βαθύ τραύμα.
Επιμέλεια κειμένου: Μπέττυ Σαβούρδου
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος