Ακριβώς πριν από έναν Αιώνα: 30 Μαρτίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η επανάληψη των εργασιών της Εθνοσυνέλευσης και η ομιλία Γούναρη προς ενημέρωση του Σώματος, κυριαρχεί στην ειδησεογραφία της ημέρας, σε συνδυασμό με την απόπειρα έγκρισης από τη Βουλή, της επιβολής στρατιωτικού νόμου.
Και ενώ συνεχίζεται η κριτική για τους χειρισμούς στην επιχείρηση στο Εσκή Σεχήρ, τα αντιβενιζελικά φύλλα επιμένουν με ιδιαίτερα διχαστικό ύφος.
Στο Παρίσι προβάλλονται γυναικεία παπούτσια χωρίς τακούνι και στην Αθήνα η Καλλιρρόη Παρρέν αισθάνεται δικαιωμένη με τη διεξαγωγή του πρώτου γυναικείου συνεδρίου στη χώρα.

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

ΤΟ ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΟΝ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ
«Ευρισκόμεθα πρό κυβερνητικού πραξικοπήματος. Ο κ. Γούναρης απεπειράθη κατά την χθεσινήν συνεδρίασιν της Εθνοσυνελεύσεως να υποκλέψη την ψήφον της Βουλής διά την έγκρισιν του Στρατιωτικού Νόμου. Και εάν δεν ευρίσκοντο εν τη Βουλή, πληρεξούσιοι του έθνους εξ εκείνων οίτινες καθ’ ην στιγμήν ο κ. Πρόεδρος της Κυβερνήσεως ανεπαύετο εις την Σιένναν, ενώ κάποιοι εσάπιζαν εις τας φυλακάς και υπέφεραμ εν τη εξορία, να διαμαρτυρηθούν, η Ελλάς ολόκληρος σήμερον θα εξύπνα υπό το κράτος της ατιμωτέρας όψεως της τυραννίας, την του στρατιωτικού Νόμου»
ΑΙ ΕΙΣΦΟΡΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΙΝ ΤΩΝ ΑΠΟΡΩΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΩΝ ΤΩΝ
ΕΦΕΔΡΩΝ

ΑΣΤΡΑΠΗ

ΠΛΗΞΑΤΕ ΤΗΝ ΑΝΤΙΔΡΑΣΙΝ
«Ο βενιζελισμός έγινε κήρυξ της εθνικής ήττης και εισφέρει εις αυτήν όλας του τας δυνάμεις. Αφότου επήλθε το γνωστόν προ του Εσκή Σεχήρ στρατιωτικόν ατύχημα, όπερ δεν έχει σημασίαν περισσοτέραν ενός απλού επεισοδίου εν τη πολεμική σκηνή η κομματική εκμετάλλευσις αυτού υπερέβη παν όριον ανοχής και ηθικής… Η περαιτέρω επιείκεια προς τους πεπωρωμένους ηττομανείς της βενιζελικής αντιδράσεως είνε εγκληματική. Η κυβέρνησις πρέπει να συναισθανθή τας βαρείας ευθύνας, τας οποίας αναλαμβάνει εκ της συνεχίσεως της εφεκτικής στάσεώς της απέναντι του ενδρεύοντος εσωτερικού εχθρού»
ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ

ΕΘΝΟΣ

Ο ΕΛΕΥΘ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΝΔΙΑΣΚΕΨΙΣ
Η ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ ΕΝΟΤΗΣ. Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΟΥ ΕΙΣ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟΝ.
ΑΙ ‘’ΔΗΛΩΣΕΙΣ’’ ΤΟΥ κ. ΓΟΥΝΑΡΗ
«Αι δηλώσεις του ήσαν ωχραί, άτονοι, τετριμμέναι, πλήρεις κενότητος και αοριστολογίας, ζωντανή εικών της σημερινής Κυβερνήσεως, η οποία κακή τη μοίρα κυβερνά την Ελλάδα, εις ώραν, καθ’ ην απαιτείται σθένος και ανδρική αντιμετώπισις των περιστάσεων… Η Κυβέρνησις, η διαχειριζομένη κατά τας σημερινάς περιστάσεις το εθνικόν ζήτημα, φοβείται το φως, τρέμει προ του ελέγχου των πράξεών της και διά να τον αποφύγη, δεν οπισθοχωρεί ούτε προ του γελοίου… Και εζήτησε χθες εξ υφαρπαγής να ψηφίση την κήρυξιν του στρατιωτικού νόμου!…»
Ο ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΣ ΝΟΜΟΣ
«Λοιπόν οι τυραννομάχοι εζήτησαν από την Εθνοσυνέλευσιν την άδειαν προς εφαρμογήν του στρατιωτικού νόμου. Και όμως άλλοτε διερρήγνυον τα ιμάτιά των και εκεραυνοβόλουν τους ‘’τυράννους’’ διά τον στρατιωτικόν νόμον. Τότε δε εμαίνετο η αντίδρασις κατά του καθεστώτος και η διαίρεσις εκαλλιεργείτο καταχθονίως από τους σημερινούς υπερπατριώτας»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

ΤΟ ΚΑΘΗΚΟΝ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΦΕΡΟΝ ΜΑΣ
«Εμείς δεν θεωρούμεν ότι το στρατιωτικόν ατύχημα του Εσκή Σεχήρ, ή η αποχώρησις κατά τον νέον πλασθέντα τεχνικόν όρον, οφείλεται εις την αλλαγήν αυτήν του σχεδίου… Η κάλυψις των σφαλμάτων δεν υπήρξε ποτέ η καλυτέρα πολιτική διά να προληφθούν νέα ολεθριώτερα. Εάν μετονομάσετε την υποχώρησιν εις αποχώρησιν και υβρίσετε τους ομιλούντες περί στρατιωτικού ατυχήματος, και καταδικάσητε ακόμη τους ομιλούντας ειλικρινώς προς υμάς και προς τον Λαόν, ουσιαστικώς δεν θα βελτιώσετε, δεν θα προλάβετε νέας έστω αποχωρήσεις»
ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ. ΑΙ ΤΡΑΓΙΚΑΙ ΗΜΕΡΑΙ (Διαλέξεις Ρ. Πουανκαρέ)

ΕΜΠΡΟΣ

ΤΑ ΕΘΝΙΚΑ ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΕΝΩΠΙΟΝ ΤΗΣ ΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ

ΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ κ. ΓΟΥΝΑΡΗ. Ο κ. ΣΤΡΑΤΟΣ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ
ΑΝΑΓΚΗ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΗΣ ΝΙΚΗΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ. ΘΑ ΕΧΩΜΕΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΝΟΜΟΝ ΚΑΙ ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑΝ;

ΤΟ ΠΡΑΞΙΚΟΠΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΡΟΛΟΥ ΚΑΙ Η ΤΥΧΗ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ
«Η σχεδόν βεβαία αποτυχία της Ουγγρικής βασιλικής περιπετείας αποδεικνύει το χιμαιρικόν του παλαοπλογικού αυτού σχεδίου διά μυριοστήν φοράν. Και όμως επαναλαμβάνω : Τι κρίμα που δεν υπάρχει εδώ ούτε Ελληνική διπλωματία, ούτε Ελληνική προπαγάνδα! Θα ημπορούσε… Αλλά περιττόν να προσθέσω έστω και μίαν λέξιν : Εννοείτε μόνοι σας, τι θα ημπορούσε να κάμη!»

Η ΕΣΠΕΡΙΝΗ

Ο ΑΓΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΚΑΙ ΑΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑΙ ΤΟΥ ΒΕΝΙΖΕΛΙΣΜΟΥ
«Αλλ’ εάν η ατιμωρησία αποθρασύνη τους συκοφάντας και ενθερρύνη τους εγκληματίας, η ατιμωρησία των Βενιζελικών έφερε τούτους μέχρι του σημείου, ώστε ακόμη και τώρα να ζητούν θρασέως και αναφανδόν να ανατρέψουν τον Θρόνον… Η τοιαύτη τακτική των Βενιζελικών έφθασεν εις το ακρότατον όριον και η λαϊκή αγανάκτησις πλησιάζει να εκχειλίση, διότι δεν είνε δυνατόν να υβρίζη τις επ’ άπειρον ένα Λαόν και να ασεβή προς την θέλησίν του […] αλλ’ αι ευθύναι θα βαρύνουν την Κυβέρνησιν»
ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΣ ΝΕΩΤΕΡΙΣΜΟΣ
«Η εμφάνισις λοιπόν υποδημάτων άνευ τακουνίων, εντός των οποίων εφυλάσσοντο ωραία τορνευτά αριστοκρατικά ποδαράκια, ήρκεσε να προκαλέση την προσοχήν του Παρισινού γυναικοκόσμου»

ΕΣΤΙΑ

ΕΝΕΡΓΕΙΑΙ ΜΗ ΠΡΟΗΓΗΘΕΙΣΑΙ
«Η συνθήκη των Σεβρών ανετράπη εκ βάθρων, χωρίς η Ελληνική πολιτική να κατορθώση να προλάβη την ανατροπήν… Την πολιτικήν ανεπάρκειαν καλείται να επανορθώση η στρατιωτική ενέργεια… Η Κυβέρνησις αφίνεται μοιρλατρικώνς εις το έλεος των περιστάσεων. Η Ελλάς δε εσυνήθισεν από δεκαετίας να μη υπολογίζη απλώς εις την εξέλιξιν των περιστάσεων, αλλά να τας προκαλή, να τας κανονίζη, να τας περιμένη αναπτυσσομένας ασφαλώς και να τας εκμεταλλεύεται έπειτα μέχρις εξαντλήσεως»
ΤΟ ΕΥΜΕΝΕΣ ΠΝΕΥΜΑ
«Ο Ν. Στράτος κατήγγειλε χθες από του βήματος της Βουλής την ανεπάρκειαν της διπλωματικής αντιπροσωπείας της Ελλάδος… Χαίρομεν ότι η υπόδειξις προέρχεται αυτήν την φοράν από συνεργάτην και σύμμαχον του κ. Γούναρη, ώστε να μην υπάρχη κίνδυνος να θεωρηθή εχθρική»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΔΙΑΣΚΕΨΕΩΣ ΤΟΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΥΠΟ ΤΟΝ ΕΛΕΓΧΟΝ ΤΗΣ
ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΕΩΣ. Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΔΕΝ ΑΠΕΦΑΣΙΣΕ ΑΚΟΜΗ ΑΝ ΘΑ ΔΕΧΘΗ Ή ΘΑ ΑΠΟΡΡΙΨΗ ΤΑΣ ΠΡΟΤΑΘΕΙΣΑΣ ΤΡΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΘΗΚΗΣ ΤΩΝ ΣΕΒΡΩΝ

ΑΝΑΛΥΣΙΣ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΕΙΝΕ ΒΑΡΥΤΕΡΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΤΑΣΙΝ ΠΕΡΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΩΝ
ΤΙ ΧΑΝΩΜΕΝ ΕΝ ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ ΔΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ
ΟΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΖΗΤΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΧΥΘΗ ΦΩΣ
ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ ΔΙΑ ΤΟΝ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΝ ΝΟΜΟΝ

ΠΑΤΡΙΣ

ΑΝΑΞΙΑΙ ΔΙΑ ΤΑΣ ΚΡΙΣΙΜΟΥΣ ΑΥΤΑΣ ΣΤΙΓΜΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ
«Το αγωνιζόμενον Έθνος ανέμενε με αγωνίαν ν’ ακούση τας χθεσινάς ανακοινώσεις του κ. Πρωθυπουργού. Αλλά τα χειρόγραφα του κ. Γούναρη δεν έλεγαν τίποτε, τίποτε σαφές, τίποτε καθαρόν… Και τον είδαμεν χθες, την στιγμήν που οι πληρεξούσιοι ηγείροντο διά να φύγουν […] να ζητή να υφαρπάση από την Εθνικήν Συνέλευσιν την απόφασιν περί επιβολής του στρατιωτικού νόμου και της προληπτικής λογοκρισίας του Τύπου!»
Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ ΕΝ ΡΟΔΩ
«Η ευρεία αυτονομία την οποίαν η Ιταλία από εξ και ημίσεως μηνών προεκήρυξεν εις την Ρόδον διά του διαγγέλματος της 8ης Οκτωβρίου παρελθόντος έτους, παραμένει έκτοτε άγραφος χάρτης, προκαλούσα ειρωνικά μειδιάματα αλλά και βαθείαν την θλίψιν εις τους Ροδίους»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

ΝΑ ΣΤΑΘΜΙΣΟΥΝ ΤΗΝ ΕΥΘΥΝΗΝ ΤΩΝ
«Το Ελληνικόν Έθνος αποδύεται εις τον κατά της Τουρκίας αγώνα πλήρες πίστεως και αυτοπεποιθήσεως, ειπέρποτε ισχυρόν εις ενότητα, την οποίαν τίποτε πλέον δεν είναι ικανόν να υπονομεύση. Αν ολίγοι υστερόβουλοι θρηνωδοί δεν ήθελον θεωρήσει ασύνετον την συνέχισιν των διαταρακτικών της δημοσίας ησυχίας αποπειρών των, θα υπείχον μόνοι αυτοί ακεραίαν την ευθύνην ενδεχομένης δικαίας τιμωρίας»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΑΙΩΝΙΑ ΤΟΥΣ Η ΜΝΗΜΗ…
«Εις αυτά τα αγωνιώδη ερωτήματα ενός αγωνιώντος λαού ανήλθε χθες ο κ. Γούναρης το βήμα διά ν’ απαντήση. Αλλά … δεν απήντησε! […] Ανέφερε παρεμπιπτόντως, ως εντελώς φυσικά και ασήμαντα επεισόδια την προ του Εσκή Σεχήρ καταστροφήν και την εκκένωσιν της Κοβαλίτσας και του Αβγκίν προς επάνοδον εις τας θέσεις της εξορμήσεως ! και κατέληξε με έναν εγκάρδιον ‘’αιωνία η μνήμη’’ διά τα δυστυχισμένα θύματα της κυβερνητικής απερισκεψίας
ΑΠΟ ΤΗΝ ΖΩΗΝ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ – ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΑ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥΣ ΒΟΛΟΥ
ΨΩΜΙ ΚΑΙ ΨΥΧΗ

ΣΚΡΙΠ

SUPREMA LEX
«Η προπαγάνδα των ηττομανών συνεχίζεται… Ο κ. Παπαναστασίου προτού νύκτωρ αναχωρήση εκ Τριπόλεως, οπόθεν διά λεμονίων μέχρι του σταθμού προεπέμφθη, υπήρξεν υπουργός της Συγκοινωνίας. Διαταγή του εφηρμόσθη η εφ’ όλων ανεξαιρέτως των επιστολών λογοκρισία… Αλλά είνε και ανόητος και ταυτοχρόνως ηλίθιος. Ανόητος διότι αποπειράται να συζητήση σήμερον ακόμη πλέον εις τον Ελληνικόν λαόν περί του ζητήματος του Κωνσταντίνου. Ηλίθιος δε, διότι προτείνει… να φύγη ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος»
Γ’ ΕΘΝΙΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΣΥΝΕΛΕΥΣΙΣ. Ο ΠΡΩΘΥΠΟΥΡΓΟΣ κ. ΓΟΥΝΑΡΗΣ ΕΞΗΡΕ ΤΗΝ
ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ ΚΑΙ ΚΑΤΕΘΗΚΕ ΤΑΣ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΣ ΣΥΜΜΑΧΙΚΑΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ. ΟΙ ΣΥΜΜΑΧΟΙ ΜΑΣ ΑΝΕΓΝΩΡΙΣΑΝ ΠΑΣΑΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΝ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ

ΣΦΑΙΡΑ

ΜΕΤΑ ΤΑΣ ΔΗΛΩΣΕΙΣ
«Απέρρευσεν επίσης και το άλλο συμπέρασμα το και σημαντικώτερον ότι η Τουρκία χρησιμοποιήσασα τον μακρόν χρόνον της ανακωχής προς ενίσχυσιν των δυνάμεων αυτής, ενέτεινε κατά την διάρκειαν των εργασιών της Διασκέψεως τας προσπαθείας της ταύτας διά να καταφέρη κατά του Ελληνικού στρατού του εν Μ. Ασία καίριον πλήγμα»
ΓΥΡΩ ΤΟΥ ΓΥΝΑΙΚΕΙΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
«Φαντάζομαι την μυστικήν χαράν της κ. Παρρέν, όταν είδε πραγματοποιούμενον το ωραιότερον της ζωής της όνειρον, ένα όνειρον ευγενές, όσον και αλτρουιστικόν. Να κινήση τας Ελληνίδας εις μίαν ιδανικήν πάλιν προς κατάκτησιν των δικαιωμάτων των»
ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΑΓΟΡΑ ΝΑΥΛΩΝ