Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Τετάρτη 26 Μαΐου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Τα σενάρια για συνωμοτικές κινήσεις που προετοιμάζονται στην Κωνσταντινούπολη, κυρίως μεταξύ των βειζελικών αξιωματικών οι οποίοι βρίσκονται εκεί τους τελευταίους μήνες, αποτελούν πάντα ένα προσφιλές θέμα του κυβερνητικού Τύπου, ο οποίος ‘’οσάκις συμβαίνει να μην έχη πρόχειρα ή πολύ νέα επιχειρήματα κατά του ‘’τυραννικού’’ Βενιζελικού καθεστώτος, στρέφεται προς την Κωνσταντινούπολιν’’… Από την πλευρά του ο Ελευθέριος Βενιζέλος σε επιστολή του, στέλνει σαφές μήνυμα : ‘’Οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως ΟΦΕΙΛΕΤΕ ως προς την εξωτερικήν πολιτικήν Ν’ ΑΚΟΛΟΥΘΗΤΕ ΤΗΝ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ’’. Η πολιτική αντιπαράθεση συνεχίζεται για σειρά θεμάτων. Η συνταγματική αναθεώρηση, το γλωσσικό ζήτημα αλλά και η ψήφος των γυναικών απασχολούν τους αρθρογράφους, σχεδόν σε καθημερινή βάση.

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΕΥΧΟΜΕΘΑ ΕΙΛΙΚΡΙΝΩΣ

«Αλλ’ η Κυβέρνησις έχει πεποίθησιν εις εαυτήν και αισθάνεται ότι είναι ικανή –η κυβέρνησις του κ. Γούναρη- να διεξαγάγη ένα πόλεμον υπέρ των όλων να κερδίση μίαν δεινήν διπλωματικήν μάχην χωρίς την επικουρίαν ουδενός και συγχρόνως να κατασκευάση νέον πολίτευμα και να λύση όλα τα εσωτερικά ζητήματα, και τα επείγοντα και τα μη επείγοντα και τα μη τοιαύτα. Ευχόμεθα ειλικρινώς να μην αποδειχθή, ότι υπερετίμησε τας δυνάμεις της»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• Η ΒΑΣΙΣ ΚΑΙ Η ΕΚΤΑΣΙΣ ΤΗΣ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΗΣ ΕΝΤΟΛΗΣ

«Η δυσπιστία του λαού προς τας παρούσας συνταγματικάς εγγυήσεις είνε κατάδηλος. Είνε δε και τελείως δικαιολογημένη. Το σύνταγμα καθιεροί την λαϊκήν κυριαρχίαν. Αν θέλωμεν να προσέξωμεν την πραγματικότητα θα ίδωμεν ότι ο λαϊκός παράγων είνε παράλυτος. Διότι όταν η λαϊκή κυριαρχία δεν έχη δύναμιν να προλαμβάνη τας παρεκτροπάς παύει να είνε πραγματική. Το σύνταγμα πρέπει να χορηγή εις τον λαόν ισχυρά τα μέσα να ασκή πραγματικώτερον τα δικαιώματά του. […] Ενδέχεται τα προσχέδια των μεταρρυθμίσεων να μη συμφωνούν πραγματικώς με τας ανακαινιστικάς ροπάς της λαϊκής συνειδήσεως. Τούτο δηλοί ότι οι αντιπρόσωποι δεν αντελήφθησαν επαρκώς τας λαϊκάς αντιλήψεις, πιθανόν δε και να μη έχουν την δύναμιν να διακρίνουν τας αληθείς ορμάς των λαϊκών μαζών»

ΕΘΝΟΣ

• Η ΕΚΚΛΗΣΙΣ ΤΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ

«Ο κ. Βενιζέλος εν επιστολή προς τον εν Κων/πόλει κ. Αλ. Βουτυράν γράφει : ‘’Οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως ΟΦΕΙΛΕΤΕ ως προς την εξωτερικήν πολιτικήν Ν’ ΑΚΟΛΟΥΘΗΤΕ ΤΗΝ ΕΝ ΑΘΗΝΑΙΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ’’ […] Και είνε η επιστολή του αυτή απάντησις αποστομωτική εις τας τόσας ειδεχθείς συκοφαντίας, που εκάστοτε χαλκεύονται εναντίον αυτού […] Οι αξιωματικοί της Κωνσταντινουπόλεως, οι άνθρωποι, που έχυσαν ηρωικώς το αίμα των διά την θεμελίωσιν της Μεγάλης Ελλάδος, οφείλουν ν’ ακούσουν την έκκλησιν του Αρχηγού και να προσέλθουν, όπως αναλάβουν την θέσιν των υπό τας σημαίας, ας τοσάκις περιήγαγον εις πεδία αθανάτων θριάμβων. Αυτί είνε το ΚΑΘΗΚΟΝ των»

• Η ΔΗΜΟΤΙΚΗ

«Η Εθνοσυνέλευσις θα αποφασίση και θα διατάξη ότι επίσημος του Κράτους γλώσσα είνε η κλειδωμένη εις τας βιβλιοθήκας αρχαία Ελληνική γλώσσα. […] Συζητούμε αν πρέπη να βεβαιωθή εις τον καταστατικό χάρτη του Ελληνικού Έθνους ότι είμεθα Έλληνες; Πώς είνε δυνατόν να είνε ανάγκη να μάθουμε από ένα άρθρο του Συντάγματος την καταγωγή μας; […] Είμεθα Έλληνες. Και μιλούμε μια Ελληνική γλώσσα. Τη γλώσσα των πατέρων μας και των μητέρων μας. Τη γλώσσα που ξέρουμε να εκφράζουμε τα διανοήματά μας – τα αισθήματά μας. […] Και είνε αυτή η γλώσσα η ζωντανή. Και είνε ζωντανή γλώσσα αυτή που λέγουμε Δημοτική. Η γλώσσα που μιλούμε όλοι»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Η ΡΟΔΟΣ ΚΕΝΤΡΟΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΟΡΡΑΦΙΩΝ. Η ΔΡΑΣΙΣ ΤΟΥ κ. ΣΤΡΟΥΜΖΑ. ΟΙ ΔΩΔΕΚΑΝΗΣΙΟΙ ΑΡΧΙΕΡΕΙΣ ΚΑΙ Η ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΙΣ

«Ανοχή και ενθαρρύνσει των ιταλικών αρχών, η πρωτεύουσα της νήσου κατέστη δραστηριώτατον κέντρον των κεμαλικών»

• Ο ΝΟΜΟΣ ΠΕΡΙ ΣΥΝΑΛΛΑΓΜΑΤΟΣ

«Εάν η κρατική επέμβασις απέτυχεν εις άλλας επιχειρήσεις, απλουστέρας και κοινοτέρας, κατά τον πόλεμον εφαρμοσθείσα, εάν δεν κατέστη δυνατή η εφαρμογή των προ τινος χρόνου επιβληθεισών διατιμήσεων, αρθεισών αμέσως κατόπιν υπό του υπουργείου του Επισιτισμού, τι γενήσεται κατά την εφαρμογήν μονοπωλίου επί τόσον λεπτού κλάδου της εθνικής οικονομίας;»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΑΙ ΜΕΤΑΞΥ ΛΟΝΔΙΝΟΥ ΚΑΙ ΠΑΡΙΣΙΩΝ ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΕΙΣ

«Κατά την κρίσιμον ταύτην στιγμήν, κατά την σύγκρουσιν ταύτην των αντιθέτων ρευμάτων, και την κύμανσιν των αντιλήψεων, η Ελλάς, ήτις έπρεπε προ πολλού να ήτο εις την Γαλλικ. πρωτεύουσαν με την πλέον επιβλητικήν και άγρυπνον παράστασιν […]η επίσημος Ελλάς και κατά την δωδεκάτην ακόμη ταύτην ώραν, αγνοεί την Γαλλικήν πρωτεύουσαν! Ποσάκις δεν το είπομεν; Πεντάκις ή δεκάκις ή εκατοντάκις; Η Ελληνική κυβέρνησις εξακολουθεί να πλέη εις ωκεανόν μακαριότητος. Ακίνητος και ανάλγητος θεατής, βωβόν πρόσωπον του σπαρακτικωτέρου δράματος διά τας τύχας της Ελλάδος, ωσεί απολιθωμένη προ της ανακοχλαζούσης ζωής των γεγονότων και των λάμψεων των περιστάσεων. Η Κυβέρνησις αναμένει διπλωματικώς τα πάντα εκ Λονδίνου»

• ΠΕΡΙ ΤΗΝ ΕΘΝΟΣΥΝΕΛΕΥΣΙΝ. Η ‘’ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ’’

«Είναι απορίας άξιον διατί εκρίθη απαραίτητον να ριφθή εις το μέσον η συζήτησις περί προσθήκης ιδιαιτέρου άρθρου, εις το κατασκευαζόμενον Σύνταγμα, άρθρο δια του οποίου θα ασφαλίζεται η κρατική μας ‘’αυτοτέλεια’’ και ‘’ανεξαρτησία’’ […] Αλλ’ η κυριαρχία ούτε κηρύσσεται, ούτε τεκμαίρεται. Δεν είνε ζήτημα διαθέσεως. Η κυριαρχία είνε ιδιότης […] Πρέπει να κατανοηθή άλλως τε σαφώς από όλους όσοι κόπτονται υπέρ της ‘’αυτοτελείας’’, ότι η Ελλάς ουδέποτε νομικώς έπαυσε να είνε κυρίαρχος»

 ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΚΑΙ Ο ΕΠΙΚΕΙΜΕΝΟΣ ΑΓΩΝ ΕΝ ΑΝΑΤΟΛΗ

«Εάν το σύγχρονον Γαλλικόν πνεύμα φρονή, ότι δικαιοσύνην αποτελεί η διά παντός μέσου ενίσχυσις του Κεμάλ και εάν πιστεύη, ότι νεκραί τινες δηλώσεις αρκούν να καλύψουν πασιγνώστους τινάς πράξεις, βεβαίως πλανάται και η πλάνη αύτη θα καταρρεύση εκ των επικειμένων γεγονότων […] Δεν ζητούμεν από την Γαλλίαν ούτε έναν στρατιώτην, ούτε ένα οβολόν. Ζητούμεν να παύση ενισχύουσα και εκτρέφουσα τους εχθρούς μας και να μη ζητή και αγωνίζεται να δεσμεύση τας χείρας της»

• ΜΙΑ ΜΕΓΑΛΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ. ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΑΣΥΡΜΑΤΟΣ
• ΑΙ ΧΘΕΣΙΝΑΙ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΛΑΪΚΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ. Η ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΤΗΣ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

«Συνήλθον χθες τα διοικητικά συμβούλια όλων των εν Αθήναις Λαϊκών οργανώσεων, πολιτικών Συλλόγων και Σωματείων, όπως συσκεφθώσι και λάβωσιν αποφάσεις επί του ζητήματος της γλώσσης […] Πάντες οι παριστάμενοι διά βοής απεδοκίμασαν του μαλλιαρούς […] Επίσης εγένετο σκέψις και διά το ζήτημα της γυναικείας ψήφου, το οποίον θεωρείται ως κλονίζον εκ θεμελίων την Ελληνικήν οικογένειαν και ως εκφυλίζον και διαφθείρον την γυναικείαν υπόστασιν»

ΕΣΤΙΑ

• ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΚΩΝ/ΠΟΛΙΝ

«Οσάκις συμβαίνει ο Κυβερνητικός Τύπος να μην έχη πρόχειρα ή πολύ νέα επιχειρήματα κατά του ‘’τυραννικού’’ Βενιζελικού καθεστώτος, στρέφεται προς την Κωνσταντινούπολιν. […] Θα ηθέλαμεν να συστήσωμεν εις την Κυβέρνησιν να επωφεληθή της ψυχολογικής καταστάσεως, την οποίαν θα εδημιούργησε μεταξύ των εντοπίων Ελλήνων και των αξιωματικών της Κωνσταντινουπόλεως η επιστολή του Βενιζέλου. Όσον και αν της αφαιρήται ένα δεινόν επιχείρημα κατά του αντιπάλου της, τον οποίον προσπαθεί να παριστάνη διαρκώς συνωμοτούντα και στασιάζοντα, καλά θα έκαμνε να μη λησμονήση ότι είνε προ πάντων Κυβέρνησις Ελληνική και ότι διαχειρίζεται την υπερτάτην Ελληνικήν υπόθεσιν εις μίαν από τας δυσκολωτέρας διά το έθνος στιγμάς»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΤΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜ. ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΙΝ. ΣΥΚΟΦΑΝΤΙΑΙ ΚΑΙ ΧΑΙΡΕΚΑΚΙΑΙ ΙΤΑΛΙΚΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΟΣ
• ΑΥΤΟΣ ΕΦΑ

«’’Είμαι της γνώμης ότι υπεύθυνος της καταστάσεως είναι αυτή αύτη η διπλωματία της Δύσεως, ήτις διά της αδίκου προς την Ελλάδα στάσεώς της ενίσχυσε τον Κεμάλ και έδωκεν εις τους μπολσεβίκους καιρόν να συνεννοηθούν μαζύ του. Σήμερον όπως έχουν τα πράγματα οιαδήποτε πολιτική μη αποβλέπουσα εις ενίσχυσιν της Ελλάδος θα απέβαινε μοιραίως εις βάρος της Ευρώπης’’ […] Αυτά εδήλωσεν (…) ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Είνε η με κλασσικήν απλότητα ύφους διατύπωσις της μοναδικής, της τετραγωνικής αληθείας των πραγμάτων. Σωστή αλγεβρική εξίσωσις»

 ΠΑΤΡΙΣ

• ΠΟΙΑ Η ΘΕΣΙΣ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤ. ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ. ΤΙ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΝΑ ΚΑΜΗ Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ;

«(…) η Ελλάς θα αντιπροσωπευθή κατά την συζήτησιν του Αλβανικού παρά της Κοινωνίας των Εθνών […] Ουσιαστικόν είνε όχι αν θα στείλη η Ελλάς αντιπροσώπους (…) αλλά αν θα θεωρήση ΑΡΜΟΔΙΑΝ την Κοινωνίαν των Εθνών όπως αποφανθή επί του Βορειοπειρωτικού […] Εύκολον είνε να συμπεράνη πας τις ότι η Κυβέρνησις Γούναρη απώλεσε διπλωματικώς το ζήτημα»

• ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΑΙ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ κ. ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΝ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΙ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΟΥΣ. ΟΦΕΙΛΟΥΝ ΝΑ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΗΣΟΥΝ ΤΟ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΝ ΤΩΝ ΕΡΓΟΝ
• ΟΙ ΓΑΛΛΙΚΟΙ ΕΝΔΟΙΑΣΜΟΙ

«Θα είνε μέγιστον συνεπώς σφάλμα αν εξ υπερβολικής υπερτιμήσεως των Κεμαλικών δυνάμεων οι Γάλλοι εξηκολούθουν να φρονούν ότι ενδεδειγμένη απέναντι των Τούρκων πολιτικη θα ήτο η των υποχωρήσεων. Νέαι προτάσεις προς τον Κεμάλ δεν θα είχον ως αποτέλεσμα ή να τον ενισχύσωσιν εσωτερικώς και τον αποθρασύνωσιν εξωτερικώς»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΑΙ ΑΤΟΜΙΚΑΙ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΙ Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΓΝΩΜΗ

«Αι προτεινόμεναι συνταγματικαί τροποποιήσεις επί ουδεμιάς πραγματικής βάσεως στηρίζονται, τουναντίον δε γίνονται καθ’ υπέρβασιν της λαϊκής εντολής. Εκφράζουν ατομικάς απλώς αντιλήψεις και προτείνονται διά την χαράν μόνον της καινοτομίας και διά την ευχαρίστησιν του πειραματισμού»

• Η ΠΟΛΙΣ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΣΟΥΛΤΑΝΩΝ. ΑΠΟ ΜΟΥΔΑΝΙΑ ΕΙΣ ΠΡΟΥΣΑΝ. ΚΟΚΚΙΝΑ ΚΑΙ ΠΡΑΣΙΝΑ ΤΕΜΕΝΗ. ΦΥΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΣΜΟΣ. ΤΙ ΑΝΑΜΕΝΟΥΝ ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΚΑΙ ΤΙ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΙΚΩΝ
• ΤΟ ΚΟΜΜΑ ΚΑΙ ΤΑ ΣΩΜΑΤΕΙΑ
• Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ

«Η Κυβέρνησις επιμένει εις την δημιουργίαν ρεύματος πολεμικού. […] Είναι η ιδία πολιτική της Κυβερνήσεως, ζώσης ημέρα τη ημέρα και προσπαθούσης όσον το δυνατόν ολιγώτερον περιπλόκως να περάση τον καιρόν της»

 ΣΚΡΙΠ

• ΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΜΥΡΝΗΝ. Ο κ. ΣΤΕΡΓΙΑΔΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΕΝ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΙ ‘’ΚΑΤΑ ΜΕΡΟΣ ‘ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΟΙ ΡΩΜΑΝΤΙΣΜΟΙ’’’. ‘’Η ΔΙΑΙΡΕΣΙΣ ΜΕΙΟΙ ΤΗΝ ΣΥΜΜΑΧΙΚΗΝ ΜΑΣ ΑΞΙΑΝ’’

«Όταν ο εχθρός ευρίσκεται επί θύραις είναι περιττόν να κατατριβώμεθα τας θεωρίας. Πρέπει να λάβωμεν υπ’ όψιν την πραγματικότητα, όσον σκληρά  και αν είναι και ν’ αφίσωμεν κατά μέρος τους ΠΟΛΙΤΙΚΟΥΣ ΡΩΜΑΝΤΙΣΜΟΥΣ. […] Είνε καιρός πλέον ν’ αντιμετωπίσουν οι εν Κων/ πόλει ψυχραιμότερον την κατάστασιν και να προσέλθουν και αυτοί με όλας των τας δυνάμεις, ψυχικάς και πνευματικάς, εις τον Κοινόν κατά του εχθρού αγώνα»

• Η ΑΥΤΟΤΕΛΕΙΑ

«Πρώτον ή τελευταίον, προοιμιακόν ή ακροτελεύτιον, όπως και όπου αν τεθή το περί αυτοτελείας και ανεξαρτησίας της χώρας άρθρον του Συντάγματος, δεν έχει καμμίαν σημασίαν. Αρκεί να τεθή και πρέπει να τεθή διά να ερμηνεύη όλου του Ελληνικού λαού την ισχυράν θέλησιν ότι το Κράτος (..) είνε αυτοτελές και ανεξάρτητον, μη υποκείμενον εις ουδεμίαν ξενικήν επέμβασιν και εις ουδένα έλεγχον διά τα εσωτερικά του πράγματα»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΑΓΟΡΑ ΝΑΥΛΩΝ
• Ο ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ

«Θεωρείται πλέον οριστικόν γεγονός, ότι η Α. Μεγαλειότης, ο Νικητής Βασιλεύς μας Κωνσταντίνος, αναχωρεί μεθαύριον εις το μέτωπον […] Η παρουσία του θρυλλικού Βασιλέως μεταξύ των γενναίων μαχητών μας θα τους ηλεκτρίση και θα τους ενθουσιάση, ώστε η λεοντόθυμος ορμή των να γείνη αστραπή χαλύβδινος, συντρίβουσα ακατανικήτως τας βαρβάρους ορδάς του Κεμάλ, επ’ αγαθώ, όχι μόνον της Ελλάδος, αλλά και ολοκλήρου της Ευρώπης»