Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Κυριακή 8 Αυγούστου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Η στάση των Συμμάχων συνεχίζει να προβληματίζει την Ελλάδα. ‘’Μόνον άνθρωποι τυφλοί από εμπάθειαν και λυσσώντες από μίσος δεν αναγνωρίζουν το μέγα ειρηνικόν και εκπολιτιστικόν έργον της Ελλάδος’’… Οι εξελίξεις φέρνουν στο μυαλό των αρθρογράφων το ‘’θρύλο περί Γορδίου δεσμού’’, ερμηνεύοντάς τον ως το δίλημμα μεταξύ του τερματισμού των επιχειρήσεων και της συνέχισης της προέλασης. ‘’Να σταθή εκεί η Ελλάς κηρύττουσα περαιωμένον τον αγώνα εναντίον του εχθρού, (…) ή να υψώση την σημαίαν γενικού απελευθερωτικού αγώνος, καλούσα όλους τους υποδούλους λαούς της Μικράς Ασίας εις ελευθερίαν και ανάστασιν;’’

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• Η ΠΡΩΤΗ ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΕΞΟΡΜΗΣΕΩΣ

ΠΑΜΕ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΗ ΜΗΛΙΑ – Η ΔΙΑΤΑΞΙΣ ΤΗΣ ΠΟΡΕΙΑΣ – Η ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ ΑΝΑΠΑΥΣΙΣ – ΟΙ ΟΠΑΔΟΙ ΤΟΥ ΦΑΝΤΙΝ – ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΚΟΥΤΟΥΖΩΦ

«Μας ανεκοινώθη ότι αντικειμενικός σκοπός των νέων επιχειρήσεων είναι η ‘’πλήρης εκμηδένισις του εχθρικού στρατού’’. Ήτοι, καθώς εξήγησεν ο λόγιος δεκανεύς της πολυβολαρχίας εις το πολυπληθές του ακροατήριον την παραμονήν την εξορμήσεως ‘’αύριο θα ξεκινήσουμε για την Κόκκινη Μηλιά και μόλις την καταλάβουμε και αυτήνε, τελέιώνουνε για πάντα τα βάσανά μας’’»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΜΙΑ ΕΠΟΧΗ

«Μικρά ήτο η Ελλάς της εποχής, η οποία έδυσε χθες, αλλ’ αγνόν, λευκόν, έντιμον και φλογερόν το αίσθημα αυτής, ισχυρόν δε το πνεύμα της. Της Ελλάδος αυτής ζώσα παράστασις ήτο ο εκλιπών πολιτικός ανήρ […] Αν σήμερον η Ελλάς είνε μεγάλη και επιτελεί τοσαύτα λαμπρά μεγαλουργήματα, η εποχή του Δημητρίου Ράλλη έχει εις αυτήν την μερίδα του λέοντος»

ΕΘΝΟΣ

• ΤΙ ΕΠΙΔΙΩΚΟΥΝ;

«Θα ηθέλομεν να γνωρίζωμεν, εάν οι άνθρωποι αυτοί, που αυταπεκλήθησαν ελευθερωταί, έχουν σκοπόν να καταλύσουν παν ό,τι τίμιον δικαίωμα του πολίτου –το δικαίωμα του ζην ελευθέρως. Πού οδηγούν μ’ αυτάς τας προγραφάς; […] Νομίζουν ότι θα τρομοκρατήσουν; Γνωρίζουν, ότι δεν θα το κατορθώσουν. […] Ό,τι και αν κάμουν δεν θα τον ξερριζώσοπυν τον Βενιζελισμόν, διότι ο Βενιζελισμός είνε ιδέα, είνε αλήθεια, είνε δύναμις […] Και όσω απαισιωτέρας ενεργούν προγραφάς, όσω προσπαθούν να εντείνουν την ασφυξίαν, εις ην θέλουν να τον καταδικάσουν, τόσω περισσότερον τον ενισχύουν, ίνα τον οδηγήσουν εις την ταχυτέραν πολιτικήν επικράτησιν»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΥΣΤΑΤΗ ΕΚΚΛΗΣΙΣ ΤΗΣ ΠΥΛΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΚΕΜΑΛ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΘΗ ΤΩΝ ΑΔΙΑΛΛΑΚΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ

«Εν τέλει του τηλεγραφήματός της η Υψηλή Πύλη ζητεί παρά του Μουσταφά Κεμάλ την συγκατάθεσίν του, όπως ενεργήση διά των διπλωματικών της αντιπροσώπων πλησίον των Κυβερνήσεων των μεγάλων Δυνάμεων και προκαλέση την μεσολάβησιν αυτών προς αναστολήν των εχθροπραξιών εν Μικρά Ασία και συνομολόγησιν ειρήνης μεταξύ Τουρκίας και Ελλάδος» 

• Η ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΗ ΕΚΛΟΓΗ
• ΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑΙ ΒΟΛΑΙ ΤΙΜΗΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΤΑΦΟΝ ΕΝΟΣ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ

ΕΜΠΡΟΣ

• ΕΙΣ ΤΗΝ ΤΕΦΡΑΝ ΤΗΣ ΝΙΚΑΙΑΣ. ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΧΩΡΙΚΟΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛ. Η ΖΩΝΤΑΝΗ ΑΠΟΔΕΙΞΙΣ ΤΟΥ ΚΙΖΙΛ-ΚΙΟΪ. Ο ΚΕΜΑΛ ΤΟΥΣ ΚΑΙΕΙ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΔΙΚΑΖΕΙ ΕΙΣ ΠΕΙΝΑΝ. ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΣΩΖΟΥΝ ΚΑΙ ΤΡΕΦΟΥΝ ΤΟΥΣ ΘΝΗΣΚΟΝΤΑΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ

«ΑΣ ΕΙΜΕΘΑ ΑΠΟΛΥΤΩΣ ΒΕΒΑΙΟΙ. Οι Τούρκοι χωρικοί αντί να κινηθούν εναντίον των Ελλήνων θα ΚΙΝΗΘΟΥΝ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΩΝ ΟΜΟΦΥΛΩΝ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΚΑΙ ΘΑ ΚΗΡΥΞΟΥΝ ΤΗΝ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΝ ΤΩΝ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΑΣ ΔΙΑ ΝΑ ΣΩΣΟΥΝ Ο,ΤΙ ΑΠΕΜΕΙΝΕΝ ΑΚΟΜΗ ΝΑ ΣΩΘΗ. Η ΔΥΝΑΜΙΣ ΚΑΙ Η ΕΠΙΒΟΛΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΜΑΣ ΤΟΥΣ ΔΙΔΕΙ ΜΕΓΑΛΕΙΤΕΡΑ ΕΧΕΓΓΥΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΤΗΣ ΛΗΣΤΡΙΚΗΣ ΠΟΛΕΜΙΚΗΣ ΤΑΚΤΙΚΗΣ την οποίαν θέλει να επιβάλη εις τα χωριά των και τα εδάφη των ο Κεμάλ, και η τέφρα τόσων χωριών τους εσωφρόνησε πλέον και τους εδίδαξεν»

• ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΙΟΝ ΤΟΥ ΔΗΜ. ΡΑΛΛΗ. ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΑ (Αναμνήσεις παλαιού δημοσιογράφου)

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΘΑ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΟΥΝ ΤΟ ΔΙΚΑΙΟΝ ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΙΕΣΙΝ ΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ

«Βεβαίως η αναγνώρισις του δικαίου και της αληθείας δεν είνε δυνατόν να πραγματοποιηθή υπό των εχόντων συμφέρον να αποπνίξουν το πρώτον και να ανατρέψουν την δευτέραν, μόνον δε η σιδηρά βία ή η υπερτάτη ανάγκη, η απορρέουσα εκ της δυνάμεως των γεγονότων και της πιέσεως των πραγμάτων, δύναται να επιβάλη το δίκαιον και εις τους πλέον αμειλίκτους αυού διώκτας και αρνητάς. […] Μόνον άνθρωποι τυφλοί από εμπάθειαν και λυσσώντες από μίσος δεν αναγνωρίζουν το μέγα ειρηνικόν και εκπολιτιστικόν έργον της Ελλάδος»

• ΤΑ ΕΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

«Η Αμερική, ήτις χάριν των οικονομικών της συμφερόντων απέφυγε κατά τον μέγαν πόλεμον να διακόψη τας σχέσεις με τους Τούρκους και με τους Βουλγάρους, έχει καθήκον και συμφέρον να έλθη εις μίαν εγκάρδιον συνεννόησιν και με την Κυβέρνησιν των Αθηνών, ήτις κατά την στιγμήν ταύτην έχει πολύ περισσοτέραν δύναμιν και πολύ περισσότερον κύρος από όσον είχε ποτέ η Βουλγαρία εις την Θράκην και την Μακεδονίαν ή η Τουρκία εις την Ανατολήν»

ΕΣΤΙΑ

• Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΩΝ ΔΗΛΩΣΕΩΝ

«Αι δηλώσεις του Λόϋδ Τζωρτζ δεν είχον χαρακτήρα γνωμών επί τετελεσμένων γεγονότων. Ήσαν μάλλον προϊδεασμός μελλοντικών συζητήσεων και ενείχον χαρακτήρα προειδοποιήσεως προς την Ελλάδα ετοιμαζομένην εν δεδομένη στιγμή να υποβάλη τας αξιώσεις της εις την διεθνή κύρωσιν. Δεν κλείουν κατ’ ακολουθίαν αλλ’ ανοίγουν το στάδιον της συζητήσεως επί των Ελληνικών ζητημάτων εις την Κυβέρνησιν των Αθηνών»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• Η ΠΡΟΕΛΑΣΙΣ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΟΥ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ. ΜΙΑ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑ ΕΣΤΑΣΙΑΣΕ. ΕΜΦΥΛΙΟΣ ΣΠΑΡΑΓΜΟΣ. ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΣΤΕΡΟΥΜΕΝΟΙ ΠΟΛΕΜΟΦΟΔΙΩΝ ΑΔΥΝΑΤΟΥΝ ΝΑ ΑΜΥΝΘΟΥΝ
• ΑΙΣΙΟΔΟΞΗΤΕ ΑΛΛ’ ΕΡΓΑΖΕΣΘΕ

«Ας αφήση λοιπόν την αισιοδοξίαν αυτήν η Κυβέρνησις ή και ας την έχη, αλλά ας αρχίση να εργάζεται διπλωματικώς. Η Δευτέρα φάσις των επιχειρήσεων λήγει, αισίως δόξα τω Θεώ, μετ’ ολίγας ημέρας. Και μαζύ με αυτήν λήγει και το πρώτον μέρος του πολέμου, το στρατιωτικόν. […] Αν μειωθούν και κατά τι ακόμη οι καρποί τους οποίους δικαιολογεί η έκτασις της νίκης μας, οι σήμερον κυβερνώντες θα δώσουν λόγον εις τον ελληνικόν λαόν, ο οποίος θα εξεγερθή τόσον περισσότερον τότε όσον ολιγώτερον θα δικαιωθούν υπό των πραγμάτων αι σημεριναί κυβερνητικαί αισιοδοξίαι»

ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ

• Η ΕΛΛΑΣ ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΕΙΧΕ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΝ

«Τώρα το νέον καθεστώς κάμνει ιδικήν του δικαιοσύνην, αλλά την κάμνει με την μέθοδον την φαυλοκρατικήν, όχι από ανάγκη να εξασφαλίση το νέον καθεστώς, το οποίον από ουδένα σήμερον κινδυνεύει, αλλά από τον πόθον της εκδικήσεως, την δίψαν της τιμωρίας»

• ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ. Η ΣΠΑΤΑΛΗ

«Όλα τα Κράτη, τα οποία διεξήγαγον τον μεγάλον πόλεμον, εν τη παραζάλη της πολεμικής μέθης και εν τη συναισθήσει των τρομερών κινδύνων που ηπείλουν την ύπαρξίν των, δεν εκράτησαν κανένα λογαριασμόν. Εδανείζοντο και εσπατάλουν. […] Τώρα η καταιγίς παρήλθεν, αλλ’ αι συνέπειαι αυτής, και ιδίως αι εκ της μη επαρκούς αντιμετωπίσεώς της μέχνουν και βαρύνουν και πιέζουν εκείνους ακριβώς που υπέστησαν τας εκ της διαβάσεώς της φθοράς»

ΠΑΤΡΙΣ

• ΟΙ ΓΝΩΣΤΟΙ ΑΓΝΩΣΤΟΙ

«Ως τώρα ο διωγμός ήτο ύπουλος […] Η κατηγορία της ‘’εξυβρίσεως του βασιλέως’’, η συκοφαντία της ‘’καταχρήσεως’’ αριθμούν μυριάδες θυμάτων. […] Ειρηνικοί κύριοι, πρόσωπα δι’ όλα τα κόμματα σεβαστά, ως ο κ. Άγγελος Ρούφος, (υφίστανται επίθεσιν δολοφονικήν διά καρεκλών από μέρους … αγνώστων! Άγνωστοι εις το προαύλιον του καφενείου του ζαχαράτου την ενάτην εσπερινήν! […] Άγνωστοι διά τους υποστάντας την επίθεσιν και το παρευρισκόμενον πλήθος, αλλ’ ασφαλώς όχι άγνωστοι διά τους έχοντας την υποχρέωσιν και το συμφέρον να γνωρίζουν αυτούς, αφού τους μισθοδοτούν. […] Οι ελευθερωταί! Οι τυραννηθέντες! Οδηγούν τον τόπον προς την αναρχίαν και την ατίμωσιν»

• ‘’Ο ΘΡΥΛΟΣ ΕΝΑΙ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ’’

«Τολμώ δε να πιστέψω ότι ο θρύλος του Γορδίου δεσμού δεν ήτο άλλο τι παρά η διάβασις του Σακάρια ποταμού (Σαγκαρίου) όταν ο εχθρός κατείχε την αντίπεραν όχθην. Ο θρύλος είνε υπέρ ημών»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΡΑΣΙΣ

«Σήμερον όμως και ο ελληνικός Πόντος και η Αρμενία και το Κουρδιστάν κλπ δύνανται να βασίζωνται επί της νέας εν Ανατολή στρατιωτικής καταστάσεως, ίνα επιδιώξουν μετ’ επιτυχίας την ανεξαρτησίαν των. Η ελληνική νίκη υπήρξεν η σωτηρία των. Συμφέρον των είναι να συντονίσουν την εθνικιστικήν των δράσιν και να έλθουν εις συνεννόησιν μετά της Ελλάδος. Συμφέρον δε και της Ελλάδος και αυτών είναι να συμπήξουν ταύτα ομοσπονδίαν. […] Εις το σημείον δε τούτο ευρύ ανοίγεται στάδιον πολιτικής δράσεως εις την Ελλάδα»

ΠΡΩΙΝΗ

• ΕΙΣ ΟΥΔΕΝΑ ΝΑ ΕΠΙΤΡΕΨΩΜΕΝ ΝΑ ΜΑΣ ΛΗΣΤΕΥΣΗ

«Ομιλούσα σήμερον η Ιταλία περί επιρροής εν Μικρά Ασία και περί κινδύνων Ιταλικών συμφερόντων, ομιλεί αναλώμασι του Ελληνικού αίματος και των Ελληνικών θυσιών, διότι το σχέδιον των εθνικοφρόνων της Αγκύρας, το οποίον τόσον υπούλως περιέθαλπεν η Κων/πολις, εκμεταλλευομένη την μυωπίαν και τας αντιθέσεις των Ευρωπαίων πολιτικών, ήτο πασίγνωστον. […] Εάν υπάρχουν εν Ευρώπη συμφέροντα τοιαύτα, ώστε να γεννούν σκέψεις ληστεύσεως της Ελλάδος, η Ελλάς δεν αποτελεί σήμερον κράτος δυνάμενον να ληστευθή ευκόλως»

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• ΑΙ ΔΙΕΚΔΙΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

«Κατά συνέπειαν η Ελλάς δικαιούται να μην αρκεσθή εις την συνθήκην των Σεβρών, αλλά να ζητήση την ικανοποίησιν των διεκδικήσεών της και την ασφάλειαν των συνόρων της και των ομοεθνών της. […] Ώστε υπό οιανδήποτε έποψιν και αν εξετάση τις το πρόβλημα της Κων/πόλεως και των Στενών θα καταλήξη εις την φυσικήν και μοιραίαν λύσιν του, ήτις δεν δύναται να είνε άλλη ειμή η παράδοσις αυτών εις την φρούρησιν του δικαιούχου κτήτορός των και η κατοχύρωσις της ελευθερίας των διά συνθηκών, συμβάσεων και διεθνούς ελέγχου»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• Η ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΚΑΙ ΤΟ ΑΓΡΟΤΙΚΟΝ

«Ας το νιώσουν λοιπόν καλά οι αγρόται. Ας το πάρουν απόφασιν. Ας μη εμπιστεύωνται πλέον το ζήτημά των εις αστικάς κυβερνήσεις. Ας φροντίσουν το λύσουν μόνοι. Τότε δεν θα υπάρχουν αναβολαί και μελέται και συσκέψεις. Τότε θα λυθή κατά το συμφέρον των κολλύγων»

• ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΤΟΥΣ ΦΥΛΑΚΙΣΜΕΝΟΥΣ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ ΜΑΣ ΟΛΟΙ ΟΙ ΣΥΝΕΙΔΗΤΟΙ ΚΑΙ ΤΙΜΙΟΙ ΕΡΓΑΤΕΣ!

ΣΚΡΙΠ

• ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΚΑΙ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΚΗΝ ΒΟΥΛΗΝ
• ΤΟ ΔΙΛΗΜΜΑ ΤΟΥ ΓΟΡΔΙΟΥ

«Εκεί εις το Γόρδιον επαίχθη και άλλοτε η τύχη της Μικράς Ασίας, ο δε θρύλος περί Γορδίου δεσμού, όστις προυβλήθη προς λύσιν εις τον Αλέξανδρον, δεν είναι παρά συμβολισμός απεικονίζων τον ολιγόωρον ενδοιασμόν του Μακεδόνος Βασιλέως, εάν έπρεπε να σταθή εκεί ή να προχωρήση φέρων προς τους λαούς της Ανατολής την ελευθερίαν και το φως. […] Να σταθή εκεί η Ελλάς κηρύττουσα περαιωμένον τον αγώνα εναντίον του εχθρού, όστις θα έχη συντριβή και εκμηδενισθή τελείως, ή να υψώση την σημαίαν γενικού απελευθερωτικού αγώνος, καλούσα όλους τους υποδούλους λαούς της Μικράς Ασίας εις ελευθερίαν και ανάστασιν;»