Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Δευτέρα 1 Νοεμβρίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Ο απολογισμός της μετανοεμβριανής διακυβέρνησης συνεχίζεται με αμείωτη ένταση. Η κάθε πλευρά και τα επιχειρήματά της. Οι διαφορές, αγεφύρωτες…

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΠΙΣΤΩΣΙΣ

«Κατ’ ανακοίνωσιν του Γραφείου Τύπου, εις την Βουλήν των Κοινοτήτων κατετέθη νομοσχέδιον διά του οποίου διατίθεται κεφάλαιον 20 εκατομμυρίων λιρών εις διάφορα βιομηχανικά εργοστάσια, όπερ θα χρησιμοποιηθή παρ’ αυτών προς κάλυψιν της παροχής εμπορευμάτων επί πιστώσει και υπό προθεσμίαν δύο έως τριών ετών εις χώρας έχουσας εν υποτινμήσει το νόμισμά των, μεταξύ των οποίων αναφέρεται ρητώς και η Ελλάς. […] Η πίστωσις συνεπώς ήτιες παρέχεται εν τη Αγγλική αγορά διά την προμήθειαν ειδών μόνον, επραγματοποιήθη διά λόγους εξυπηρετικούς των Αγγλικών αποκλειστικώς συμφερόντων και επί θυσία της ευημερίας του Ελληνικού λαού, όστις θα κληθή να πληρώση το επαχθέστατον εις είδος δάνειον»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΤΥΡΑΝΝΙΑ

«Ο Ελληνικός λαός εσεβάσθη την σημερινήν αδυναμίαν των χθεσινών διωκτών. Σεμνός και ευπρεπώς επανηγύρισε χωρίς να επιδείξη την ισχύν του ή οπωσδήποτε να θίξη την βενιζελικήν φιλοτιμίαν. […] Χθες δεν εγράφη ουδέ μία λέξις υβριστική εναντίον του βενιζελισμού εκ μέρους του τύπου, δεν ηκούσθη καμμία φωνή αποδοκιμασίας. Έμειναν μόνον ελεύθεροι οι βενιζελικοί να υβρίσουν, να προκαλέσουν, να ειρωνευθούν. Η διαφορά είνε τόσον κολοσσιαία ώστε ουδεμιάς χρήζει εξάρσεως»

ΕΘΝΟΣ

• ΤΟ ΕΡΓΟΝ ΤΩΝ

«Ωδήγησαν οι άνθρωποι αυτοί την Ελλάδα εις τοιούτον σημείον ακμής, ώστε να επανέρχεται εις το προσφιλές δόγμα της αψόγου στάσεως. Ουδείς λόγος περί Β. Ηπείρου. Ουδεμία διαμαρτυρία διά την Δωδεκάνησον. Ουδεμία σκέψις περί αποτελεσματικής και σθεναράς προασπίσεως των εθνικών δικαίων. Προ παντός η ‘’μικρά, αλλ’ έντιμος Ελλάς!’’ […] Αι πρώται ειδήσεις φέρουν, ως πιθανήν, την αυτονόμησιν της Μ. Ασίας! Και οι από της 1^ης Νοεμβρίου κρατιωθέντες εχθροί ομιλούν αναισχύντως περί Θράκης!»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• Η ΕΚΛΟΓΗ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ. ΣΟΒΑΡΑΙ ΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΤΟΠΟΤΗΡΗΤΟΥ. ΕΙΣ ΤΙ ΑΠΟΒΛΕΠΕΙ Η ΕΠΙΔΙΩΚΟΜΕΝΗ ΑΝΑΒΟΛΗ
• Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ

«Κάτω ο τύραννος. Κάτω ο προδότης. Έτσι αντήχησαν αι κραυγαί των νικητών της 1^ης Νοεμβρίου. Κατά τον ίδιον τρόπον αντήχησαν και εφέτος. […] Μάλιστα. Έπεσεν ο τύραννος. Έφυγεν ο προδότης. Ηκολούθησε την μοίραν των μεγάλων. […] Αλλά καθ’ ην στιγμήν πανηγυρίζεται η 1 Νοεμβρίου, η Μεγάλη Ελλάς δεν υπάρχει πλέον. Η δρυς έπεσεν και ξυλεύονται οι εχθροί. Μαζί με τον προδότην εξωρίσθη και η ευτυχία και η δόξα και η ισχύς. […] Τα κόμματα εζήτησαν την συνδρομήν του λαού. Και την έλαβον προθύμως. Αλλ’ ο λαός πληρώνει σήμερον τας συνεπείας του εγκλήματος του παλαιοκομματισμού. Και θα τα πληρώνη επί πολύ. Ούτως ηθέλησαν τα παλαιά κόμματα!»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ ΕΙΣ ΤΗΝ ΔΙΑΣΚΕΨΙΝ
• ΟΙ ΤΟΥΡΚΟΙ ΕΝ ΚΙΛΙΚΙΑ ΔΕΝ Θ’ ΑΦΗΣΟΥΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΝ ΖΩΝΤΑΝΟΝ
• Η ΦΕΝΑΚΗ ΤΗΣ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΟΣ

«Δεν γνωρίζομεν εις ποίας συνεννοήσεις προέβη ο κ. Γούναρης και ποίον είνε το αποτέλεσμά των. Αλλ’ εφ’ όσον δεν επέρχεται ειρήνευσις και η Ελλάς είνε εμπόλεμος, και αι Δυνάμεις λέγουν ότι είνε ουδέτεραι, ο κ. Γούναρης θα παρέβαινε το καθήκον του απέναντι της μόνης δυνάμεως και της μόνης ελπίδος της Ελλάδος, ήτις συγκεντρούται και λάμπει εις το Μέτωπον, εάν δεν έθετε καθαρά το ζήτημα τούτο ενώπιον των Συμμάχων, αν η ουδετερότης αυτή είνε ασπίς μόνον διά την Τουρκίαν και φενάκη και κίνδυνος διά την Ελλάδα»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΕΝΑ ΤΕΡΠΝΟΝ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ

«Μία βενιζελική εφημερίς, η ‘’πατρίς’’ συγγράφει τερπνόν μυθιστόρημα επί της ανατροπής του Βενιζελισμού και της φυγής του Βενιζέλου εξ Ελλάδος. […] Ο Ελληνικός Λαός σήμερον γνωρίζει καλώς, ότι εξερρίζωσε τους οδόντας της Βενιζελικής τίγρεως και ή αποστρέφει το πρόσωπον προ των ψευδολογιών του Βενιζελισμού ή φαιδρύνεται προ του ύψους των μυθευμάτων του»

ΕΣΤΙΑ

• ΕΙΣ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΕΝΟΣ ΕΤΟΥΣ

«Είκοσι ημέρας μετά την ημέραν της παραδόξου λαϊκής νίκης ήλθεν εν έγγραφον, πρωτοφανές εις μελανότητα περιεχομένου και εις σκληρότητα ύφους, να ειδοποιήση την Ελλάδα ότι δεν είνε πλέον ισότιμος και σύμμαχος με εκείνους, με τους οποίους ηγωνίσθη τόσα έτη τον καλόν αγώνα. Δεν εχρειάζετο τίποτε άλλο. Όλα τα δεινά της βιαίας απομακρύνσεως από τον κύκλον των ισχυρών ήλθον πλέον το εν κατόπιν του άλλου. […] Με σύνθημα απλώς την εκδίκησιν και την ανατροπήν παρέδωκαν τα πάντα και παρεδόθησαν και οι ίδιοι χειροπόδαρα εις την φατρίαν»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΚΑΤΗΡΑΜΕΝΗ ΗΜΕΡΑ

«Την 1^ην Νοεμβρίου 1920 η πλειοψηφία του Ελληνικού λαού διΰλισε τον κώνωπα και κατήπιε την κάμηλον. Κατηραμένη ημέρα»

• Η ΔΙΑΣΤΑΣΙΣ ΜΕΤΑΞΥ ΑΓΓΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΑΣ

ΑΙ ΠΕΝΤΕ ΒΑΣΙΚΑΙ ΑΝΤΙΡΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ

ΟΙ ΓΑΛΛΟΙ Θ’ ΑΠΟΔΕΙΞΟΥΝ ΟΤΙ ΔΕΝ ΠΡΟΚΕΙΤΑΙ ΠΕΡΙ ΣΥΝΘΗΚΗΣ

• ΤΟ ΧΘΕΣΙΝΟΝ ΠΑΝΗΓΥΡΙΟΝ

ΠΩΣ ΕΩΡΤΑΣΘΗ Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ‘’ΕΛΕΥΘΕΡΙΑΣ’’ ΚΑΙ ΠΩΣ ΔΙΕΠΙΣΤΩΘΗ Η ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΛΑΟΥ

ΝΕΑ ΗΜΕΡΑ

• ‘’ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΕΞΕΥΡΕΘΗ ΠΡΑΚΤΙΚΗ ΛΥΣΙΣ’’ – ΑΡΘΡΟΝ ΤΟΥ ΑΓΓΛΙΚΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ‘’ΕΓΓΥΣ ΑΝΑΤΟΛΗ’’

«Η Ελλάς λοιπόν πρέπει να εξέλθη του αδειξόδου και διά τούτο ακριβώς θα συνιστώμεν να λάβουν υπόψη των οι αντιπρόσωποί της την ως άνω λύσιν. Τα μεταξύ Ελλάδος και Συμμάχων περασμένα θα μείνουν περασμένα. Με την τυπικήν αναγνώρισιν του Βασιλέως Κωνσταντίνου και με την υπόσχεσιν δανείου, η αποστολή του κ. Γούναρη δεν ήθελε θεωρηθή ως γενομένη εις μάτην. Εκ της Μικράς Ασίας θα απεκομίζετο ίσως πολιτικόν όφελος, αλλά ο Ελληνικός λαός ως σύνολον θα δοκιμάση συναίσθημα ανακουφίσεως εκ της απαλλαγής του από το βάρος παρατεταμένης στρατιωτικής υποχρεώσεως»

ΝΕΟΛΟΓΟΣ ΠΑΤΡΩΝ

• Η ΔΙΑΣΤΑΣΙΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ΚΑΙ ΓΑΛΛΙΑΣ

«ΠΑΡΙΣΙΟΙ : Η ενταύθα Αγγλική πρεσβεία έδωκε χθες προς δημοσίευσιν ανακοινωθέν εν ω εκτίθενται μετ’ ακριβείας αι επί της Γαλλοκεμαλικής συμφωνίας αντιρρήσεις της Αγγλίας»

• Η ΕΚΤΕΛΕΣΙΣ ΤΗΣ ΓΑΛΛΟ-ΚΕΜΑΛΙΚΗΣ

«Οι μη Μουσουλμάνοι της Κιλικία;ς τρέφοντες μεγάλην δυσπιστίαν εις τας εν τη Γαλλοκεμαλική συμφωνία αναφερομένας εγγυήσεις δεν θέλουν να παραμείνουν μετά την αποχώρησιν των Γαλλικών στρατευμάτων. Οι μάλλον ευπορούντες μεταναστεύουν εις Κύπρον»

ΠΑΤΡΙΣ

• ‘’ΤΥΡΑΝΝΟΝ’’ ΟΝ ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΑΝΙΔΗ ΠΛΕΟΝ Η ΕΛΛΑΣ!

«Και ο ‘’τύραννος’’ έπεσεν. Ας πανηγυρίσουν οι ‘’τυραννηθέντες’’. Είναι αξιοθρήνητον αληθώς το φαινόμενον. Πανηγυρίζεται η πτώσις μιας ‘’τυραννίας’’, η οποία κατέληξεν εις μίαν ελευθέραν εκλογήν της 1^ης Νοεμβρίου. Εν επαναστατικόν καθεστώς, το οποίον παρέδωκεν οικειοθελώς τα όπλα εις μίαν ψηφοφορίαν. Και τούο ίσως μόνον δεν θα συγχωρήση η ιστορία εις τον Ελευθέριον Βενιζέλον. Αλλά τοιούτος υπήρξεν ο ιδιώνυμος αυτός ‘’τύραννος’’! Και τοιούτον ‘’τύραννον’’ δυστυχώς, δεν θα επανίδη πλέον η Ελλάς!»

• ‘’Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΙΝ ΤΟΥ’’

ΑΓΝΩΣΤΟΙ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΟΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΙ ΓΡΑΦΕΙΣΑΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ‘’ΠΑΤΡΙΔΑ’’ ΥΠΟ ΕΜΠΙΣΤΟΥ ΑΥΤΟΠΤΟΥ ΚΑΙ ΑΥΤΗΚΟΟΥ ΦΙΛΟΥ ΤΟΥ

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• Η ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

«Η Σμύρνη υπεδέχθη χθες μετ’ ενθουσιασμού και ελληνικωτάτης αγαλλιάσεως τον Διάδοχον του θρόνου […] Υπέρ τον ενθουσιασμόν και την αγαλλίασιν του Μικρασιατικού Ελληνισμού δεσπόζει εις την χαιρετιστήριον προσφώνησιν η έκφρασις της θελήσεώς του, θελήσεως, την οποίαν εξεδήλωσε διά θυσίας αίματος εις τα πεδία των μαχών. Να μείνη εσαεί εις τους κόλπους της κοινής Πατρίδος, εις τους οποίους επανήλθε κατόπιν των μακρών αιώνων της ξένης δουλείας»

ΠΡΩΪΝΗ

• Ο ΛΑΟΣ ΠΑΝΗΓΥΡΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΤΩΣΙΝ ΤΗΣ ΤΥΡΑΝΝΙΔΟΣ
• Ο ΠΑΝΗΓΥΡΙΣΜΟΣ ΜΙΑΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ

«Έτος συμπληρούται σήμερον αφ’ ης ο Ελληνικός Λαός διά της πλέον εντίμου, αλλά και της πλέον νομίμου οδού ανέτρεψαν ένα φρικώδες καθεστώς, ανομίας και εγκληματικότητος. […] Ο Λαός εορτάζει σήμερον την ανατροπήν του Βενιζελισμού, εορτάζει την απολύτρωσίν του από ενός τυραννικού εφιάλτου, ο οποίος επίεζε τα στήθη του, αφήρει την πνοήν του, αφήρει την λαλιά του και εκράτει πάντοτε ύπερθεν της κεφαλής του την μάχαιραν του δημίου. […] Και αποτελεί ύβριν και περιφρόνησιν κατά του λαού το αύθαδες τόλμημα της ‘’Πατρίδος’’ σήμερον, η οποία την ημέραν καταλύσεως της τυραννίας δημοσιεύει την εικόνα του Τυράννου»

• ΠΟΙΟΝ ΕΙΝΕ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ

ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ

• ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΜΟΝΗΝ ΤΟΥ ΧΟΙΡΟΥ

«Ο Βενιζέλος δεν απεδοκιμάσθη και δεν συνετρίβη διότι απέτυχεν είτε εις την εξωτερικήν είτε εις την εσωτερικήν του πολιτικήν. Απεδοκιμάσθη και συνετρίβη ως Τύραννος, απεδοκιμάσθη και συνετρίβη διότι προσέβαλε τα ιερά και τα όσια ενός λαού ελευθέρου, απεδοκιμάσθη και συνετρίβη διότι, ετέθη εκτός του Ηθικού Νόμου. […] Αλλά τι ζητεί επί τέλους και τι αναμένει ο βενιζελικός τύπος ανασκαλίζων με την ανίκητον επιμονήν του χοίρου, τον βόρβορον εντός του οποίου εκυλίσθη ολόκληρον το κόμμα της ξυνωρίδος Κουνδούρου – Γύπαρη;»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• ΕΡΓΑΤΕΣ, ΒΟΗΘΗΣΤΕ ΜΕ ΚΑΘΕ ΘΥΣΙΑ ΤΗΝ ΡΩΣΣΙΑ ΤΩΝ ΣΟΒΙΕΤ
• ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΝ ΚΑΙ ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΟΥ

«Και διερωτάταισήμερα, ένα ολόκληρο χρόνο μετά την πτώσι του βενιζελισμού, ποία είνε τα αίτια του φαινομένου αυτού και ζητεί να τα εξηγήση. Η ψυχολογία της μεγάλης μερίδος του λαού είνε σήμερα αυτή. Μέσα εις την λυσσαλέα πάλη που διεξάγουν γύρω τους οι δυό πολιτικές μερίδες, βλέπει ο πολύς λαός το αδιέξοδο εμπρός του»

• ‘’ΕΞΩ ΟΙ ΠΡΟΔΟΤΑΙ’’ – ‘’ΖΩΤΗ ΤΟ ΟΚΤΑΩΡΟ’’. ΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ ΤΩΝ ΑΠΟΧΩΡΗΣΑΝΤΩΝ ΣΩΜΑΤΕΙΩΝ. ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΡΓΑΤΙΚΗΝ ΤΑΞΙΝ

ΣΚΡΙΠ

• Ο ΧΘΕΣΙΝΟΣ ΕΟΡΤΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΤΗΣ 1^ΗΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
• ΤΡΑΓΙΚΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΑΙ ΤΗΣ ΕΞΟΔΟΥ ΤΩΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΩΝ ΤΗΣ ΚΙΛΙΚΙΑΣ
• ΕΠΙ ΑΙΩΝΑΣ ΟΛΟΥΣ

«Δεν ήλθε να δημιουργήση κόμμα ο Τιτάνειος αγών της 1^ης Νοεμβρίου. Ούτε ήτο πάλη προς κόμμα! Ήτο αγών προς μίαν αιματοβαφή και επονείδιστον τυραννίαν! […] Αι μεγ΄λαι δε πράξεις των λαών έχουσι διπλούν τον προορισμόν. Σώζουσι μεν την παρούσαν γενεάν, αλλά και διδάσκουσι και φρονηματίζουσι τας μελούσαας. Διά τούτο επετελέσθη μεν εις μίαν ημέραν το έργον της 1^ης Νοεμβρίου, θα πανηγυρίζηται όμως και θα δοξάζηται επί ΑΙΩΝΑΣ ΟΛΟΥΣ»

• Η ΕΠΕΤΕΙΟΣ ΤΗΣ ΛΑΪΚΗΣ ΝΙΚΗΣ

ΠΩΣ ΕΩΡΤΑΣΘΗ ΧΘΕΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΔΥΟ ΠΟΛΕΙΣ. ΑΙ ΕΝΘΟΥΣΙΩΔΕΙΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΒΑΣΙΛΕΩΣ! Η ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ ΠΑΡΕΛΑΣΙΣ & Η ΝΥΚΤΕΡΙΝΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΙΣ

ΣΦΑΙΡΑ

• ΔΕΝ ΕΖΗΤΗΘΗ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΙΣ

«’’Ο κ. Γούναρης –γράφει-δεν εζήτησε ποτέ την μεσολάβησιν των Συμμάχων […] Ο Έλλην Πρωθυπουργός απλώς θα εδέχετο την συμμαχικήν μεσολάβησιν, αν ήθελε γείνη τοιαύτη, επιφυλασσόμενος, εννοείται, να συζητήση τους όρους της μεσολαβήσεως […] Χωρίς να είμεθα απαισιόδοξοι, έχομεν την γνώμην, ότι και πάλιν το ζήτημα δεν θα λυθή ούτε διά της συμμαχικής μεσολαβήσεως, ούτε διά διπλωματικών μέσων, εφ’ όσον ο Κεμάλ τηρεί, ή προσποιείται ότι τηρεί την γνωστήν αδιαλλαξίαν. Το Ανατολικόν ζήτημα θα λυθή μόνον, όπως άλλοτε ελύθη ο Γόρδιος δεσμός. Διά της Ελληνικής λόγχης»

• ΤΟ ΣΧΕΔΙΟΝ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΥ. ΟΙ ΣΤΟΛΟΙ ΑΓΓΛΙΑΣ-ΑΜΕΡΙΚΗΣ-ΙΑΠΩΝΙΑΣ