Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης: Συνέντευξη με τη Juja Dobrachkous

Στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μια ασπρόμαυρη ταινία ξάφνιασε και προβλημάτισε το κοινό. Πρόκειται για το κινηματογραφικό ντεμπούτο της Juja Dobrachkous με τίτλο Bebia, à mon seul désir (σε ελεύθερη μετάφραση, «Μπέμπια, στη μοναδική μου επιθυμία»).

Η κινηματογραφική ελεγεία καταγράφει την ιστορία ενός νεαρού μοντέλου από την επαρχία της Γεωργίας που θα επιστρέψει στη γενέτειρα της για να αποχαιρετήσει, σύμφωνα με τις παραδόσεις, την αγαπημένη της γιαγιά. Το χρέος της είναι να επιτρέψει στην ψυχή της αποθανούσης γυναίκας να έχει την ευκαιρία να πει το δικό της αντίο. Η όλη αυτή ποιητική διαδικασία θα φέρει σε αντιπαράθεση την Ariadna με τον εαυτό της, τις επιθυμίες και το μέλλον της. Το δικό της σώμα γίνεται ένα καθαρτήριο ψυχής και αναμνήσεων που περιδιαβαίνει σε τόπους, επικοινωνεί με ανθρώπους και μαθαίνει τη σημασία να ξεχνάει.

Το παρελθόν και το μέλλον μπερδεύονται χωρίς εμφανείς διαχωριστικές γραμμές για τους θεατές… Το εξισορροπημένο σε κοντράστ μαύρο (κυριολεκτικά) επιτρέπει (μεταφορικά) στα λευκά να σβήνουν σε μουτζούρες και η ποίηση συναντά το εδώ του πάνω κόσμου με τους μύθους από το υπερπέραν.

Στη μοναδική επιθυμία της Μπέμπια χύνονται χοές, χαρίζεται απλόχερα χρόνος για βουβό πένθος και σίγουρα «ξεσκονίζονται» αναμνήσεις. Μια μικρή, σεμνή ωδή στο πένθος, την παράδοση και το συνταίριαγμα τους.

Η Juja Dobrachkous δέχτηκε να μας απαντήσει σε μερικές ερωτήσεις αναφορικά με την ταινία της και τις συνειρμικές εμπειρίες που ανέσυρε από τις μνήμες μας.

Η ομορφιά ενός μοντέλου συναντά την ομορφιά της ψυχής μιας νεκρής γυναίκας σε ένα ποιητικό ασπρόμαυρο κινηματογραφικό ταξίδι. Πώς προέκυψε η έμπνευση για τη «Μπέμπια»;

Η έμπνευση για τη Μπέμπια προήλθε από την παιδική μου σχέση με τη γιαγιά μου. Όντας νεότερη, ως αποτέλεσμα μιας προκλητικής σχέσης με τη γιαγιά μου, βίωσα ένα είδος τραυματισμού. Αυτή η δυσαρέσκεια ήταν η αφετηρία της ταινίας. Στη συνέχεια η ιστορία άρχισε να μιλά για πτυχές της σχέσης μεταξύ μιας ευρύτερης ομάδας ανθρώπων. Η έλλειψη αγάπης είναι γραμμή εκκίνησης της ιστορίας· όταν ένα άτομο δεν λαμβάνει αγάπη, δεν μπορεί να δώσει πίσω αγάπη. Αυτό συνέβη με την Ariadna.

Πώς νιώθετε παρουσιάζοντας την ταινία σας σε ένα διεθνές κοινό; Θα θέλατε να μοιραστείτε κάποιες σκέψεις για την αντίδραση του κοινού σε κάποια φεστιβάλ;

Για μένα, η τοποθεσία που συναντάς το κοινό είναι ασήμαντη—είτε είναι διεθνές, τοπικό, είτε φίλοι και γείτονές μου. Μοιράζομαι τις εμπειρίες και τα συναισθήματά μου [μέσα από την ίδια την ταινία].

Για τον Μπρούνο Μπέτελχάιμ -και όχι μόνο για αυτόν-, οι μύθοι βοηθούν τους νεαρούς ενήλικες να λύσουν ορισμένα υπαρξιακά προβλήματα όπως το άγχος του αποχωρισμού, τις οιδιπόδειες συγκρούσεις και τις αδερφικές αντιπαλότητες. Οι θεωρίες του έχουν εμπνεύσει τη δουλειά σας;

Γνωρίζω τον Bruno Bethlehem, ωστόσο δεν έχω μελετήσει το έργο του. Διάβασα ένα άρθρο για τον κ. Bethlehem που έλεγε ότι ήταν σκληρός με τους μαθητές του. Εάν ισχύει, τότε οι θεωρίες του σίγουρα δεν έχουν εμπνεύσει τη δουλειά μου.

Αρχέτυπα ισχυρού νοήματος, όπως της Μήδειας, της Πασιφάης και του Μινώταυρου, βρίσκουν έκφραση σε διαφορετικούς πολιτισμούς, σε διαφορετικές μορφές. Για παράδειγμα, στην ταινία σας, αυτά τα ελληνικά μυθικά αρχέτυπα συναντούν τη γεωργιανή παράδοση. Πώς η «Μπέμπια» αγκαλιάζει δύο διαφορετικές κουλτούρες σε ένα τόσο καλλιτεχνικό περιβάλλον;

Χαίρομαι που αισθανθήκατε αυτή την αγκαλιά· μοιάζει να περνούν τα μηνύματα της ταινίας μου.

Μερικοί από τους χαρακτήρες σας πιστεύουν ότι, όταν πεθαίνουμε, η ψυχή πηγαίνει στον παράδεισο. Ποια είναι η γνώμη σας για τον ουσιαστικό ρόλο και τη συμβολή της θρησκείας όχι μόνο στη ζωή αλλά και στο μυστήριο του θανάτου;

Μερικοί από τους χαρακτήρες μου έχουν ιδέες που δεν συμμερίζομαι. Μοιάζει περίεργο να φαντάζεσαι ότι όλοι οι συγγραφείς μοιράζονται τις ιδέες των χαρακτήρων τους. Φυσικά η θρησκεία επηρεάζει τις έννοιες του θανάτου, αλλά κάθε θρησκεία έχει τις δικές της ιδέες εδώ. Διαφορετικά, η ερώτηση είναι τόσο μεγάλη που θα χρειαζόταν ένα κεφάλαιο (ή περισσότερα) για να απαντηθεί.

Η χορωδία στην αρχή και στο τέλος της ταινίας εισάγει ένα τελετουργικό και ταυτόχρονα σε βγάζει από αυτό. Είναι αυτά τα τελετουργικά μια απαραίτητη διαδικασία που μόλις ολοκληρωθεί πρέπει να ξεχαστεί ώστε να λάμψει το μήνυμά της;

Για μένα η χορωδία είναι σύμβολο της Γεωργίας. Η Αριάδνα στην αρχή δεν συνδέεται με τη Γεωργία – γι’ αυτό το χορωδιακό μέρος δεν ολοκληρώνεται. Μόνο στο τέλος της ταινίας η χορωδία μπορεί να ολοκληρώσει τον λειτουργικό ύμνο, «ας γίνουμε Χερουβείμ». Για να απαντήσω το δεύτερο ερώτημα, θα χρειαζόμουν κάποιες διευκρινήσεις. Το τελετουργικό είναι σημαντικό για το άτομο που το εκτελεί. Ένα από τα μηνύματα της ταινίας είναι ότι η θυσία είναι πιο σημαντική για αυτόν που κάνει τη θυσία και όχι για τον αποδέκτη της θυσίας. [Υπό αυτές τις συνθήκες] το τελετουργικό είναι απαραίτητο.

Η ταινία είναι ανοιχτή σε πολλές ερμηνείες πέρα από τις προφανείς καταγραφές ή τη γραμμική αφήγηση και η φιλοσοφική της διάσταση είναι ξεκαθαρη για τους σινεφίλ. Η Juja Dobrachkous είναι όμως ακριβολόγος και δεν επιθυμεί η ουσία του κινηματογραφικού της οράματος να παρερμηνευτεί, ακόμα και προς χάριν μιας ευρύτερης κουβέντας. Και είναι λογικό, αφού τα προσωπικά της βιώματα εκτίθενται σε κοινό τοπικό ή διεθνές (όπως είπε και η ίδια, «αυτό δεν έχει τόση σημασία»).

Η Bebia είναι όμως και μια ταινία που έχει φτιαχτεί για τη μεγάλη οθόνη και -δυστυχώς- αρκετοί δεν θα τη δουν εκεί, εξαιτίας της παγκόσμιας κατάστασης του Covid. Ευτυχώς για τους Θεσσαλονικείς -και για όσους επισκέφτηκαν το Φεστιβάλ- υπήρχε μια ευκαιρία, ακριβώς μια εβδομάδα πριν, στην πρώτη της προβολή σε Ελληνικό έδαφος.

Η ήδη βραβευμένη με 4 σημαντικές διακρίσεις ταινία παρουσιάστηκε στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και σε κανονική αλλά και σε διαδικτυακή προβολή.

Η ταινία «Bebia, à mon seul désir» είναι μια παραγωγή της Twice a Day, ενώ η ελληνική εταιρεία Endorphin Film Sales έχει αναλάβει τις διεθνείς της πωλήσεις.