Το Don’t look up και ο κινηματογράφος ως προάγγελος κακών ειδήσεων

«Γι’ αυτό έγινε ο κόσμος μάτια μου / Γι’ αυτό, για να σε συναντήσω», υποστηρίζει κάπως ποιητικά ο Τάσος Λειβαδίτης. Ο κινηματογράφος όμως έχει άλλη άποψη και ταινίες όπως το «Μην κοιτάτε πάνω»… δεν μας προτρέπουν να δούμε το φως του ηλίου την ώρα που δε μας τυφλώνει.

Ο κόσμος φτιάχτηκε για να τελειώσει άδοξα… και θα καταστραφεί γιατί κάπου δε ζυγίσαμε καλά τα ζητούμενα.

Ο κινηματογράφος είναι προάγγελος κακών ειδήσεων από τις απαρχές του. Ήταν μόλις 1916 όταν η βωβή ταινία από τη Δανία «Το Τέλος του Κόσμου» του Otto Rung περιέγραφε πως ένας κομήτης θα κατέστρεφε τη γη.

Έκτοτε ο φανταστικός κινηματογράφος του ’50 με ταινίες όπως το «Όσο Θα υπάρχει ο κόσμος» (On the Beach), «Ο Πόλεμος των Κόσμων» και το «Οι Άνθρωποι του τρόμου», όλα εμπνευσμένα από τη λογοτεχνία ή δημοφιλή κείμενα, φέρνουν στο προσκήνιο τις ανθρώπινες φοβίες για τον κόσμο που ζούμε και τη συμπαντική τιμωρία.

Με παραφράσεις των θεωριών του Δαρβίνου, κριτική στον ψυχρό πόλεμο, το έδαφος προετοιμάζεται για τον βιολογικό κινηματογραφικό πόλεμο στον «Άνθρωπο που αντίκρυσε την Κόλαση» (The Omega Man).

Ο φανταστικός κινηματογράφος των επόμενων δεκαετιών προβάλλει ένα μέλλον που είναι συνήθως αποτέλεσμα φυσικών καταστροφών ή επιθέσεων από μακρινούς πολιτισμούς. Τη σκυτάλη παίρνουν οι ταινίες πριν την αλλαγή της χιλιετίας, που εστιάζουν στις ανθρώπινες σχέσεις πριν φτάσει το τέλος.

Στο «Μέχρι το τέλος του κόσμου» υπάρχει ένα αλληγορικό τέλμα με κυρίαρχους φόβος για την καταστροφή του κόσμου να μεγαλώνουν.

Η «τελευταία Νύχτα του Κόσμου» με ανθρώπινη ματιά προσεγγίζει την τελευταία νύχτα πριν την καταστροφή.

Οι οικολογικές καταστροφές περιέγραφαν ακραία σενάρια όπως τη γη να μετατρέπεται σε ένα πλανήτη περικυκλωμένο από νερό μετά το λιώσιμο των πάγων στον «υδάτινο κόσμο».

Στο «Matrix» ο κόσμος μπορούσε να υπάρχει ή να ήταν αποτέλεσμα της φαντασίας… αρκεί να πάρεις το σωστό χάπι. Και φυσικά στο «Αρμαγεδδών» να υμνήσουν την επιστήμη που μπορεί να σταματήσει με αυτοθυσία την πορεία ενός αστεροειδή προς τη γη.

Στη νέα χιλιετία, και με τη βεβαιότητα ότι η καταστροφή του κόσμου δεν έφτασε στο μηδενισμό, υπήρξε μια στροφή στις προφητείες. Στις δύο ταινίες που καταπιάνονται με τις «28 μέρες» πριν και μετά, έχουμε ένα δεδομένο: Τίποτα δε μας σώζει… εκτός από τα συντηρητικά.

Στο «2012» οι προφητείες του Νοστράδαμου βγαίνουν αληθινές και οι μόνοι που θα σωθούν… είναι οι πλούσιοι που θα επιβιώσουν της πλημμύρας σε ειδικά κατασκευασμένα πλωτά οχήματα. Στο «Μετά την Επόμενη Μέρα» ένας παλαιο-κλιματολόγος θα παλέψει με τις καιρικές συνθήκες μιας νέας εποχής των παγετώνων.

Το remake του «Όταν η Γη σταμάτησε» περιγράφει ότι ακριβώς υπογραμμίζει ο τίτλος…

Στο «Χάρηκα που σε γνώρισα» ο φόβος του αστεροειδούς που θα κατέστρεφε τη γη, κάνει τους ανθρώπους να αγωνίζονται για να ομορφύνουν τις τελευταίες στιγμές της ζωής τους.

Και φυσικά το «Wall-E» που με σπάνια ευαισθησία μιλάει για κοινωνίες σκουπιδότοπους, αποτέλεσμα της ανθρώπινης ανευθυνότητας, η αγάπη μπορεί να εφευρεθεί ξανά από τα σκουπίδια της, αρκεί οι αναμνήσεις και ένα λουλούδι να ανθίσουν την κατάλληλη στιγμή.

Στο «Μην Κοιτάτε Πάνω» η ανθρώπινη απληστία για έλεγχο και εξουσία θα οδηγήσει στον αφανισμό του πληθυσμού όταν, ενώ η ανθρωπότητα είχε δυνατότητες αλλαγής της πορείας αστεροειδούς που κατευθυνόταν προς τη γη, η πολιτική ηγεσία θα επιλέξει το «πλάνο Β» που, φυσικά, θα αποτύχει.

Όσο ερχόμαστε στο καταστροφικό σήμερα και τον κόσμο της πανδημίας, η κινηματογράφηση της εξάλειψης της γης μοιάζει -παράδοξα- μια απέλπιδα προσπάθεια επανεκκίνησης, ευκαιρία για αλλαγές ή -στη χειροτέρα των καταστάσεων- ανακούφιση εκ του ασφαλούς από ένα ακραίο φαινόμενο που -ευτυχώς- αυτή τη φορά δεν τα σάρωσε όλα.

Όταν ο κινηματογράφος θα απαντήσει με ουτοπικά θετικές θεωρίες για το μέλλον, ή όλα τα προβλήματα μας θα έχουν λυθεί, ή -πολύ λυπάμαι πως αυτό θα συμβεί- η πραγματική καταστροφή θα είναι προ των πυλών!