Αλωπεκία: Όλοι τη βλέπουμε αλλά κανείς δεν μιλάει γι’ αυτή

Η στιγμή που ο Γουίλ Σμιθ χαστούκισε τον κωμικό Κρις Ροκ μετά από ένα αστείο για το ξυρισμένο κεφάλι της γυναίκας του έφερε στο προσκήνιο την νόσο αλωπεκία. Όπως είπε η ίδια η Πίνκετ Σμιθ χαρακτηριστικά, η στιγμή που συνειδητοποίησε ότι χάνει ολόκληρες τούφες μαλλιών, ήταν φριχτή. Η αλωπεκία είναι μια νόσος που επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο,  κανείς δεν μιλάει γι’ αυτήν και συνήθως βρίσκεται κρυμμένη κάτω από περούκες.

Ζητήσαμε από τη δερματολόγο-αφροδισιολόγo (Πανεπιστημιακός Υπότροφος, Α΄ Κλινική Αφροδισίων και Δερματικών Νόσων Ιατρικής Σχολής Ε.Κ.Π.Α., Νοσοκομείο «Ανδρέας Συγγρός») Ειρήνη Στεφανάκη να απαντήσει σε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζουμε για την αλωπεκία.

Τι είναι η αλωπεκία;

Αλωπεκία είναι η απώλεια των τριχών η οποία μπορεί να είναι παροδική ή μόνιμη, ολική ή τμηματική και να αφορά τόσο το τριχωτό της κεφαλής όσο και το σώμα.
Οι πιο συχνές μορφές αλωπεκίας είναι:
• Ανδρογενής ή ανδρογενετική αλωπεκία. Είναι η συχνότερη και εξαρτάται από την επίδραση των ανδρογόνων στους θύλακες της τρίχας. Είναι κληρονομική και η απώλεια των τριχών εντοπίζεται στους κροτάφους και στην κορυφή της κεφαλής και αυξάνεται με την ηλικία. Η ανδρογενής αλωπεκία μπορεί να εκδηλωθεί και στις γυναίκες (μετά την εμμηνόπαυση), αλλά είναι ηπιότερη.

• Γυροειδής αλωπεκία: Η απώλεια των τριχών είναι εντοπισμένη σε μία –συνήθως- ή περισσότερες περιοχές που έχουν στρογγυλό, καλά περιγεγραμμένο σχήμα, ενώ το δέρμα δεν φαίνεται αλλοιωμένο. Εκτός από το τριχωτό της κεφαλής, μπορεί να αφορά και στο υπόλοιπο σώμα, καθώς και στις βλεφαρίδες, στα φρύδια ή στα γένια. Η γυροειδής αλωπεκία προσβάλλει και τα δύο φύλα και θεωρείται αυτοάνοσο νόσημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις υποχωρεί μόνη της μέσα σε διάστημα λίγων μηνών.

• Αλωπεκία αναγενούς τύπου: Η απώλεια των τριχών είναι ξαφνική (μέσα σε λίγες μέρες) και διάχυτη. Συνήθως οφείλεται σε επίδραση φαρμάκων, όπως τα χημειοθεραπευτικά που χρησιμοποιούνται στη θεραπεία του καρκίνου και είναι αντιστρεπτή, αφού η τριχοφυΐα αναγεννάται μετά το τέλος της επίδρασης των φαρμάκων.

• Αλωπεκία τελογενούς τύπου: Αυτή οφείλεται σε παθήσεις ή καταστάσεις όπως πολύ αυστηρές δίαιτες, σοβαρά νοσήματα (π.χ. καταπληξία), ή προηγούμενη εγκυμοσύνη-τοκετός που επηρεάζουν τον κύκλο ζωής των τριχών. Οι τρίχες πέφτουν μαζικά και απότομα 3-4 μήνες μετά την κατάσταση που προκάλεσε την αλωπεκία, γι’ αυτό και στις περισσότερες περιπτώσεις δεν μπορεί να γίνει εύκολα η σύνδεση. Η συγκεκριμένη κατάσταση είναι αναστρέψιμη.

• Τριχοτιλλομανία: Εκδηλώνεται συνήθως σε παιδιά ή σε ενηλίκους με ψυχολογικά προβλήματα (π.χ. ψυχώσεις ή κατάθλιψη) και προκαλείται από τον ίδιο τον ασθενή που τραβά (συνήθως στρίβοντας) τα μαλλιά του, οπότε οι τρίχες σπάνε και πέφτουν. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι γυμνές περιοχές είναι ασύμμετρες, χωρίς ομαλό περίγραμμα.

• Αλωπεκία λόγω μικροοργανισμών: Συνήθως προκαλείται από μύκητες (δερματόφυτα), αλλά μπορεί να οφείλεται και σε άλλες λοιμώξεις όπως ο έρπης ζωστήρας ή η σύφιλη.

• Ουλωτική αλωπεκία: Υπάρχει βλάβη στο δέρμα με απώλεια των τριχοθυλακίων και δημιουργία ουλής. Μπορεί να οφείλεται σε τραυματισμό, έγκαυμα ή παθήσεις όπως η νεκρωτική ακμή, ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος, η σκληροδερμία, διάφορες μορφές καρκίνου του δέρματος, κ.ά. Είναι μη αναστρέψιμη, εφόσον έχει γίνει ουλοποίηση.

• Αλωπεκία από άλλα αίτια: υποσιτισμός, ορμονικές διαταραχές (π.χ. υποθυρεοειδισμός), ψυχολογικά αίτια, παθήσεις του ήπατος, σακχαρώδης διαβήτης, καταπόνηση κομμωτηρίου (βαφές, περμανάντ, σεσουάρ, υπερβολική έλξη τριχών).

Πώς καταλαβαίνω ότι έχω αλωπεκία και όχι τριχόπτωση;

Παρόλο που η απώλεια μιας μικρής ποσότητας τριχών (περίπου 100 τρίχες την ημέρα) είναι φυσιολογική και αναπληρώνεται, η αλωπεκία θεωρείται ιατρική πάθηση. Διαφέρει από τη συνηθέστερη μορφή τριχόπτωσης, την ανδρική ή γυναικεία ανδρογενετική αλωπεκία, τη γνωστή σε όλους φαλάκρα.

Στους άντρες, η ανδρογενετική αλωπεκία εκδηλώνεται με την υποχώρηση της τριχοφυΐας στη μετωπιαία γραμμή και στη συνέχεια την αραίωση των μαλλιών στην κορυφή του κεφαλιού και τους κροτάφους.
Η γυροειδής αλωπεκία διαφέρει στον τρόπο εκδήλωσης, καθώς δημιουργεί αποψιλωτικές επιφάνειες στο τριχωτό της κεφαλής και όχι ομοιόμορφη αραίωση κατά μήκος της μετωπιαίας γραμμής.

Οι περιοχές που νοσούν έχουν συνήθως το μέγεθος ενός μεγάλου νομίσματος, εμφανίζονται στο τριχωτό με διαφορετική συχνότητα και σε άτομα οποιασδήποτε ηλικίας, σε αντίθεση με την ανδρογενετική αλωπεκία που είναι συνηθέστερη σε άντρες μεγαλύτερης ηλικίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις γυροειδούς αλωπεκίας, τα μαλλιά ξαναφυτρώνουν κανονικά με την πάροδο του χρόνου. Στην περίπτωση όμως της ανδρικής ή γυναικείας ανδρογενετικής αλωπεκίας, τα μαλλιά δεν ξαναφυτρώνουν με φυσικό τρόπο.

Πού οφείλεται η αλωπεκία;

Οι παράγοντες που συνήθως σχετίζονται με την εμφάνιση αλωπεκίας είναι οι ακόλουθοι:

•  Ορμονικές διαταραχές
• Χρόνιες φλεγμονές
• Λοιμώξεις
•  Χειρουργικές επεμβάσεις
•  Κληρονομικοί παράγοντες
• Σακχαρώδης διαβήτης
•  Αναιμία
•  Τοκετός

• Στρες & Άγχος

• Πολύχρονη λήψη φαρμακευτικών ουσιών (π.χ. αντικαταθλιπτικά, αντισυλληπτικά κορτιζόνη κ.ά)
•  Κακή διατροφή (π.χ. έλλειψη σιδήρου, βιταμινών Α, B, C, χημικές δίαιτες)
•  Ενδοκρινολογικές διαταραχές (πολυκυστικές ωοθήκες, παθήσεις θυρεοειδούς)
• Αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ερυθηματώδης λύκος, ομαλός λειχήνας)
• καταπόνηση κομμωτηρίου (βαφές, περμανάντ, σεσουάρ, υπερβολική έλξη τριχών).

Υπάρχει θεραπεία για την αλωπεκία;

Η διάκριση του είδους της αλωπεκίας πρέπει να γίνει από δερματολόγο με κλινική εξέταση ή και με ειδικότερες εξετάσεις αν χρειάζεται. Αν η αλωπεκία σχετίζεται με κάποια άλλη πάθηση, είναι απαραίτητο να αντιμετωπιστεί η πάθηση αυτή. Απαραίτητη, τόσο για την πρόληψη όσο και για την υποβοήθηση της θεραπείας, είναι η πλήρης και ισορροπημένη διατροφή, ενώ στοιχεία που φαίνεται να ευνοούν την ανάπτυξη των τριχών είναι οι βιταμίνες A, C, E και D, τα ω-3 λιπαρά οξέα, οι πρωτεΐνες και ιδιαίτερα το αμινοξύ λυσίνη και η κυστεϊνη
Ο δερματολόγος ανάλογα με την περίπτωση μπορεί να συστήσει τοπικές θεραπείες (διαλύματα, σαμπουάν, ενέσεις, κλπ.) ή συστηματικές (χάπια, αμπούλες, συμπληρώματα διατροφής). Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί να εφαρμοστούν θεραπείες μεταμόσχευσης τριχοθυλακίων.