Η σκηνοθέτης της ταινίας Μαϊσαμπέλ στο ertnews.gr

Η Ισιάρ Μπολαΐν είναι μια σκηνοθέτης που πατάει στα μονοπάτια ρεαλισμού του Κεν Λόουτς. Τα θέματά της δεν είναι απλά: Η γυναικεία κακοποίηση και η ενδοοικογενειακή βία στο «Σου δίνω τα μάτια μου», η αποικιοκρατία στο «Ακόμα και η βροχή», οι κοινωνικές αδικίες στην «Ελιά». Το «Μαϊσαμπέλ» είναι ένας διάλογος μέσω αντιπροσώπων για τις σχέσεις μελών της ΕΤΑ -προ και μετά της διάλυσης της- με μέλη οικογενειών / θυμάτων. Χωρίς διδακτισμούς ή μελό στιγμές, αυτός ο ειλικρινής, αδιαμεσολάβητος διάλογος, με ουμανιστική διάθεση και κριτική ματιά, αναγνωρίζει στη μέχρι πρόσφατα διχασμένη βόρεια Ισπανία, τη διάθεση συγχώρεσης μέσω της κατανόησης, προκρίνοντας έναν ψύχραιμο άκρως συμφιλιωτικό λόγο, εξηγώντας μέσα από ανθρώπινο φίλτρο τους προφανείς λόγους των στενών περιθωρίων επανόρθωσης.

Οι ειλικρινείς ερμηνείες του Λουίς Τοσάρ, ηθοποιού που πολλοί γνωρίσατε στον ρόλο του «θυρωρού» στην ομώνυμη ταινία, και της μούσας του Αλμοδόβαρ Μπλάνκα Πορτίγιο, έχουν βαθιά ενσυναίσθηση στους (και για τους) πολυδιάστατους ήρωες τους: ο πρώτος επιλέγει την απλότητα και την συντριπτικά ανθρώπινη μετάνοια, η δεύτερη την ανθρωπιά και τον καταπιεσμένο πόνο, για να μας πουν την ιστορία τους και να μας κάνουν συνένοχους στα δράματα και τις αποφάσεις τους.

Η Μαϊσαμπέλ, σε μια στιγμή εσωτερικού σπαραγμού θα πει κατά πρόσωπο στον δολοφόνο του άντρα της: «Προτιμώ να είμαι η χήρα του Χουάν Μαρία, παρά η μητέρα σου» για να λάβει απάντηση «Και εγώ θα προτιμούσα να μην είσαι η μητέρα μου, από το να είμαι δολοφόνος του συζύγου σου».

Μιλήσαμε με τη σκηνοθέτη της ταινίας, για να μας δώσει τη δική της οπτική.

Συνέντευξη στον Αλέξανδρο Ρωμανό Λιζάρδο

-Η ταινία σας γίνεται περισσότερο πολιτική επειδή αποφεύγει να σσχοληθεί με την πολιτική. Καταπιάνεται με την υπέρμετρη προσφορά της συγχώρεσης. Σε προσωπικό επίπεδο, μπορείτε να συγχωρέσετε καταστάσεις που δεν τις χωρά ο νους, όπως τις τρομοκρατικές επιθέσεις της ΕΤΑ;

-Κατά τη γνώμη μου, η ταινία δεν μιλάει κυρίως για τη συγχώρεση. Εστιάζει στη Maixabel Lasa, το αληθινό πρόσωπο που εμπνέει την ταινία. Το θέμα της που κυριαρχεί είναι η σημασία του να δίνεις μια δεύτερη ευκαιρία. Εγώ, -όπως και η Maixabel- πιστεύουμε στη σημασία του να δίνεις μια δεύτερη ευκαιρία σε κάποιον που με βαθιά αυτοκριτική, καταλαβαίνει τον πόνο που έχει προκαλέσει και το μετανιώνει. Οι συναντήσεις αποκατάστασης για τις οποίες μιλάει η ταινία πλέον πραγματοποιούνται σε πολλά μέρη του κόσμου όπου υπάρχει έντονο το στοιχείο της βίας. Είναι σαν ένας εναλλακτικός τρόπος βοήθειας των θυμάτων. Επίσης βοηθάει την επανένταξη όσων ασκούσαν μια μορφή βίας και το έχουν μετανιώσει.

-Ως σκηνοθέτις επιλέγετε να δείξετε κατανόηση, συμπάθεια και να προσφέρετε αγκαλιά σας στους πρωταγωνιστές (ιδιαίτερα σε ταινίες όπως «Η Ελιά», «Te doy mis ojos» κλπ). Εδώ επιλέγετε μια εξίσου ανθρώπινη αντιμετώπιση, όμως με αποστασιοποίηση, αποφεύγοντας τα δράματα ή τις μελό εκρήξεις, τα μεγαλόψυχα θύματα ή τους μετανοημένους θύτες. Θα θέλατε να σχολιάσετε αυτή σας την επιλογή;

-Νομίζω ότι αυτή η ιστορία είναι πολύ επώδυνη. Αναφέρεται σε αληθινούς ανθρώπους που έχουν ζήσει τρομακτικά, τραυματικά γεγονότα. Δεν αναφέρομαι μόνο στους πρωταγωνιστές της ταινίας «Maixabel», αλλά και πολλούς άλλους Ισπανούς συμπολίτες που έχουν πέσει θύματα της ΕΤΑ. Θέλαμε να διηγηθούμε την ιστορία με πολύ σεβασμό σε όλες τις μεριές.

-Το «Μαϊσαμπέλ» αναγνωρίζει στη μέχρι πρόσφατα διχασμένη βόρεια Ισπανία, τη διάθεση συγχώρεσης μέσω της κατανόησης προκρίνοντας έναν ψύχραιμο, συμφιλιωτικό λόγο. Υπάρχει περιθώριο πραγματικής συμφιλίωσης;

-Στη Χώρα των Βάσκων, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο μέρος της Ισπανίας αναγκάζονται να συνυπάρχουν όσοι άνηκαν στη μια πλευρά και στην άλλη, όσοι υπέστησαν τη βία και όσοι την ασκούσαν. Πιστεύω ότι σε αυτή τη δύσκολη πορεία η Maixabel Lasa είναι ένα παράδειγμα, ένα φώς, για αυτό μου φάνηκε ότι άξιζε να διηγηθώ την ιστορία της. Η Maixabel δεν είναι αντιπροσωπευτική, γιατί σε πολλά πράγματα είναι εξαιρετική, αλλά όχι λιγότερο εμπνευστική.

-Η ταινία ολοκληρώθηκε αρκετό καιρό μετά την επίσημη διάλυση της ΕΤΑ. Πιστεύετε ότι ο αντίκτυπός της θα ήταν διαφορετικός αν έβγαινε στις αίθουσες πριν τη διάλυση της, γνωρίζοντας ότι τα εμφύλια τραύματα είναι ακόμα ανοιχτά και οι οξύτατες αντιρρήσεις παραμένουν αμφίπλευρες;

-Nομίζω ότι θα ήταν πολύ δύσκολο να κάνουμε αυτή την ταινία όσο η ΕΤΑ ήταν ακόμα ενεργή.

-Η απλότητα της σκηνοθεσίας, οι αξιοπρεπείς αντιδράσεις των ηρώων απέναντι σε φριχτά εγκλήματα, η ενσυναίσθηση και η αγάπη ξεχειλίζουν σε κάθε πλάνο. Σας δυσκόλεψε αυτή η απαραίτητη αποστασιοποίηση από το δράμα των ηρώων;

-Η Maixabel είναι ένας άνθρωπος με πολύ μεγάλη ακεραιότητα, κι αυτό θεωρώ πως σημάδεψε την ιστορία. Νομίζω ότι η ιστορία από μόνη της είναι τραγική και φέρει ανθρώπινα δράματα, και δεν χρειάζεται να το υπογραμμίζουμε περισσότερο. Πολλές φορές είναι καλύτερα «το λιγότερο» από την υπερβολή, και αυτή η ταινία ήδη από το σενάριο είχε έναν μετρημένο τόνο που μου φάνηκε ο κατάλληλος για να διηγηθώ την ιστορία.

-Τα όνειρα της Maixabel Lasa Iturios μεταμορφώνονται σε εφιάλτες. Θα θέλατε να αναφερθείτε σε δικά σας όνειρα και εφιάλτες, αναφορικά με το μέλλον του κόσμου;

-Δεν είναι απαραίτητο να ονειρεύεσαι για να καταλαβαίνεις ότι σε πολλά μέρη η ζωή είναι εφιάλτης, και όλα αυτά που γίνονται εξαιτίας της αλλαγής του κλίματος, πυρκαγιές, πλημμύρες, τυφώνες, ξηρασιά… Φαίνεται μια ταινία καταστροφής, αλλά είναι αληθινή, και θα δούμε και πολλά άλλα στα μελλοντικά χρόνια, αν αγνοούμε την κλιματική κρίση.

-Κάποιοι υποστηρίζουν πως η συγχώρεση ίσως είναι η υπέρτερη εγωιστική πράξη, αφού ένας από τους σκοπούς της είναι η ανακούφιση των θυμάτων. Θα θέλατε να το σχολιάσετε;

-Κάτι τέτοιο σκέφτονται οι πρωταγωνιστές της ταινίας, οι άνθρωποι που βρίσκονταν με την Maixabel, μας είπαν ότι το να ζητούν συγνώμη δεν τους φαινόταν το κατάλληλο, γιατί ήταν σαν να τη φορτώνουν και με αυτό το βάρος… Η συγχώρεση, επίσης, έχει έναν θρησκευτικό συσχετισμό που δεν μοιράζονται όλοι. Για αυτό εγώ ασπάζομαι την ιδέα του να δίνεις μια δεύτερη ευκαιρία και μου φαίνεται και κάτι πολύ βαθύ. Είναι μια δεύτερη ευκαιρία για να επιτρέπεις στον άλλο να μιλά, να εκφράζει τη μετάνοιά του και τη θέληση αλλαγής.