ΕΡΤ Αρχείο: Αφιέρωμα στην Ειρήνη Παπά (1926 – 2022)

Έφυγε στις 14 Σεπτεμβρίου 2022 από τη ζωή η σπουδαία ηθοποιός Ειρήνη Παπά. Η Ειρήνη Λελέκου, όπως ήταν το πραγματικό της όνομα, γεννήθηκε στο Χιλιομόδι Κορινθίας στις 3 Σεπτεμβρίου 1926 και σπούδασε στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

Το 1948 συνεργάστηκε με τον Αλέκο Σακελλάριο στην επιθεώρηση «Άνθρωποι, Άνθρωποι», ενώ την ίδια χρονιά εμφανίστηκε για πρώτη φορά στον κινηματογράφο στην ταινία «Χαμένοι άγγελοι», σε σκηνοθεσία Νίκου Τσιφόρου. Ακολούθησε το 1951 η συνεργασία της με τον Φρίξο Ηλιάδη στην ταινία «Νεκρή πολιτεία», η οποία ταξίδεψε στο Φεστιβάλ των Καννών και την έκανε γνωστή διεθνώς. Συμμετείχε στις ιταλικές ιστορικές ταινίες  «Αττίλας» και «Θεοδώρα, αυτοκράτειρα του Βυζαντίου», ενώ το 1956 αντικατέστησε την Γκρέις Κέλι στο γουέστερν «Ελύγισα για πρώτη φορά» και το 1961 είχε ένα σημαντικό ρόλο στη μεγάλη διεθνή επιτυχία «Τα κανόνια του Ναβαρόνε». Παράλληλα εμφανίστηκε στις ελληνικές ταινίες «Η λίμνη των στεναγμών» του Γρηγόρη Γρηγορίου και «Αντιγόνη» του Γιώργου Τζαβέλλα, συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Κακογιάννη στις ταινίες «Ηλέκτρα», «Αλέξης Ζορμπάς», «Τρωάδες», «Ιφιγένεια» και «Γλυκειά πατρίδα», όπως και σε θεατρικές παραστάσεις στην Ελλάδα («Ηλέκτρα» του Σοφοκλή και «Αντώνιος και Κλεοπάτρα» του Σαίξπηρ) και στο εξωτερικό («Μήδεια» και «Βάκχες» του Ευριπίδη). Το βιογραφικό της περιλαμβάνει πολλές ακόμη κινηματογραφικές επιτυχίες, όπως: «Ζ», του Κώστα Γαβρά, «Σάντα Μάμα», «Η Άννα των χιλίων ημερών», «Ο Χριστός σταμάτησε στο Έμπολι» κ.ά, ενώ μια από τις τελευταίες εμφανίσεις της ήταν στην ταινία «Το Μαντολίνο του Λοχαγού Κορέλι». Μεταξύ άλλων, η Ειρήνη Παπά, τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος (1995), με τον τίτλο «Γυναίκα της Ευρώπης» (2000), με το ιταλικό «Βραβείο Ρώμη» (2008) και το 2009 με τον Χρυσό Λέοντα της Μπιενάλε Θεάτρου Βενετίας.

Το Αρχείο της ΕΡΤ ψηφιοποίησε και παρουσιάζει την εκπομπή  «Παρουσίες – Ειρήνη Παπά στις “Ωδές” του Βαγγέλη Παπαθανασίου» και τη συνέντευξη που παραχώρησε, με αφορμή τη συγκεκριμένη τηλεοπτική παραγωγή, στην εκπομπή «Πρόσωπα και πράγματα».

ΠΑΡΟΥΣΙΕΣ
ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑ ΣΤΙΣ “ΩΔΕΣ” ΤΟΥ ΒΑΓΓΕΛΗ ΠΑΠΑΘΑΝΑΣΙΟΥ
(video)

H Ειρήνη Παπά ερμηνεύει ελληνικά παραδοσιακά τραγούδια, που περιέχονται στο άλμπουμ «Ωδές», στο οποίο είχε συνεργαστεί με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου και κυκλοφόρησε το 1979. Η μεγάλη Ελληνίδα ηθοποιός μάς ξεναγεί στο χωριό της, Χιλιομόδι, θυμάται τα καλοκαίρια των παιδικών της χρόνων, που τα περνούσε με την οικογένεια της στο βουνό, σ’ ένα βυζαντινό μοναστήρι κι εξηγεί γιατί τα δημοτικά τραγούδια είναι δεμένα με τα πρώτα της «κύτταρα», όπως λέει χαρακτηριστικά.

Το μελωδικό της ταξίδι συνεχίζεται στην Αθήνα και σε μερικά από τα ωραιότερα σημεία της πόλης, σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία, αλλά και σε μέρη που αγάπησε η ίδια. Μέσα από τα τραγούδια ξυπνούν μνήμες που σημάδεψαν το λαό μας. Βάσανα, πόλεμος, πείνα, αλλά και χαρές, γλέντια και πανηγύρια. «Σ’ όλα τα πανηγύρια και τα βαφτίσια, πήγαινα με το δίσκο και κάναμε τα καλέσματα στο γάμο. Είχα πάρει μέρος σε όλα τα συναισθηματικά γεγονότα του χωριού, που γεννάνε αυτά τα τραγούδια. Κι έτσι τα τραγούδησα κι εγώ», θυμάται η Ειρήνη Παπά. Τέλος, ερμηνεύει τα τραγούδια: “Ο Μενούσης”, “Το ποτάμι”, “40 παλικάρια”, “Μοιρολόι” και “Νερατζούλα”. Στην εκπομπή συμμετέχει ο Πάνος Μιχαλόπουλος.

Τα γυρίσματα που διήρκεσαν 30 ημέρες σε 25 διαφορετικές τοποθεσίες, ολοκληρώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 1980.

Σκηνοθεσία: Γιάννης Διαμαντόπουλος
Διευθυντής φωτογραφίας: Βαγγέλης Πουλής
Ενδυματολόγος: Βασίλης Φωτόπουλος
Έτος παραγωγής: 1980
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 25/3/1981

ΠΡΟΣΩΠΑ ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΑ
ΕΙΡΗΝΗ ΠΑΠΑ – ΩΔΕΣ
(video)

Η Ειρήνη Παπά στο στούντιο της Υ.ΕΝ.Ε.Δ. στην Λεωφόρο Κατεχάκη, με αφορμή την τηλεοπτική παραγωγή, «Παρουσίες-Ειρήνη Παπά στις “Ωδές” του Βαγγέλη Παπαθανασίου», που πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1980, βασισμένη στο μουσικό έργο του Βαγγέλη Παπαθανασίου, παραχωρεί συνέντευξη στη Μαίρη Παραπονιάρη για την ημίωρη εβδομαδιαία ενημερωτική εκπομπή της Υ.Ε.Ν.Ε.Δ. “Πρόσωπα και Παράγματα”.

Η Μαίρη Παραπονιάρη κάνει την εισαγωγή παρουσιάζοντας την Ειρήνη Παπά και ακολουθούν πλάνα από τα γυρίσματα με την Παπά να ερμηνεύει το τραγούδι Νεραντζούλα από τις “Ωδές”. Ακολούθως παρουσιάζεται η συνέντευξη όπου η Ειρήνη Παπά απορρίπτει τον χαρακτηρισμό της απρόσιτης και εξηγεί τις συνθήκες υπό τις οποίες έγινε η συνεργασία με την Υ.Ε.Ν.Ε.Δ., αναφέρεται στο έργο “Ωδές” και εκφράζει την ικανοποίησή της για το επίπεδο της παραγωγής, την παροχή των κατάλληλων συνεργατών και των απαραίτητων μέσων για το συγκεκριμένο έργο. Σχολιάζει επίσης την εμπορική επιτυχία του δίσκου και υπογραμμίζει ότι ο Βαγγέλης Παπαθανασίου είχε προβλέψει ότι θα είναι μία ιστορική δισκογραφική δουλειά με μεγάλη απήχηση. Μιλάει για την επερχόμενη εμφάνισή της στη Νέα Υόρκη για τις “Βάκχες” σε σκηνοθεσία Μιχάλη Κακογιάννη στο Μπρόντγουαιη. Αναφέρει τέλος ότι οι “Ωδές”θα παρουσιαστούν στην Φρανκφούρτη στο φεστιβάλ που θα πραγματοποιηθεί εκεί το 1981, ενώ σημειώνει ότι θα ήθελε στην Ελλάδα η παρουσίαση του έργου να συνδεθεί με ένα θεατρικό μιούζικαλ.

Συνέντευξη: Μαίρη Παραπονιάρη
Ημερομηνία πρώτης προβολής: 16 Αυγούστου 1980

Δείτε περισσότερα στο http://archive.ert.gr

Επιμέλεια Τεκμηρίωσης: Ηρώ Μαύρου