Τζακ Λιου, πρώην ΥΠΟΙΚ ΗΠΑ στον «Επίλογο» του ΕΡΤNEWS για ενεργειακή κρίση, πληθωρισμό, πόλεμο στην Ουκρανία (video)

• Μετά από δυόμισι χρόνια που ο κόσμος έπρεπε να αντιμετωπίσει την πανδημία και επτά μήνες από την έναρξη του πολέμου στην Ευρώπη, σε τι κατάσταση βρίσκεται η παγκόσμια οικονομία; Βλέπουμε τον πληθωρισμό παγκοσμίως να αγγίζει νέα ρεκόρ, τις τιμές της ενέργειας να ανεβαίνουν όπως και τις τιμές των τροφίμων. Τι να περιμένουμε όσο πλησιάζει ο χειμώνας;

Χαίρομαι που είμαι μαζί σας. Προφανώς, τα τελευταία δυόμισι χρόνια στον κόσμο επικρατεί μεγάλη αναταραχή, τόσο στο πεδίο της υγείας όσο και στην οικονομία και στη γεωπολιτική. Νομίζω ότι η τρέχουσα κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας είναι εύθραυστη. Πιστεύω ότι οι ΗΠΑ είναι σχετικά ισχυρές μέσα σε αυτό το παγκόσμιο κλίμα αβεβαιότητας. Ωστόσο πιστεύω ότι η Ευρώπη είναι στα πρόθυρα της ύφεσης. Με τις υψηλές τιμές ενέργειας πολλά θα εξαρτηθούν από το πόσο κρύος θα είναι ο ερχόμενος χειμώνας και κατά πόσο θα κρατήσουν τα αποθέματα. Και το αν το κόστος παραγωγής στην Ευρώπη θα αποτελέσει τέτοια πρόκληση που να δημιουργήσει νέα μακροπρόθεσμα προβλήματα στη βόρεια και κεντρική Ευρώπη όπου το φθηνό πετρέλαιο και φυσικό αέριο από τη Ρωσία ήταν βασικά συστατικά του οικονομικού τους μοντέλου. Κοιτάζοντας πέρα από την Ευρώπη, θα δούμε ότι η Ασία οδηγείται από την Κινεζική οικονομία και έχει να αντιμετωπίσει τον συνδυασμό των απαγορεύσεων κατά του κορονοϊού και των πολύ σκληρών οικονομικών τους επιπτώσεων και μια δημογραφική τάση η οποία θα υπήρχε ούτως η άλλως, με αποτέλεσμα να χρειάζεται πολύ προσπάθεια ώστε να διατηρήσουν την ανάπτυξη που είχαν στο παρελθόν. Δεν πιστεύω απαραίτητα ότι είμαστε στα πρόθυρα παγκόσμιας ύφεσης αλλά βλέπουμε  μία παγκόσμια οικονομία που δεν λειτουργεί με όλες τις μηχανές της αναμμένες και είναι εύθραυστη οπότε δεν θέλει και πολύ για να ωθηθεί προς την μία ή την άλλη κατεύθυνση.

• Με οδηγείτε στην επόμενή μου ερώτηση. Η Ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου έχει αλλάξει δραματικά τους τελευταίους μήνες με τις τιμές να ανεβαίνουν συνεχώς και τις εισαγωγές υγροποιημένου αερίου να μην φαίνονται ικανές να καλύψουν τις ανάγκες. Πιστεύετε ότι η Ευρώπη τελικά ήταν προετοιμασμένη να να απεξαρτητοποιηθεί από το ρωσικό αέριο;

Κοιτάξτε, πιστεύω ότι η Ευρώπη ήταν υπέρ εξαρτημένη από το ρωσικό αέριο για πολύ καιρό. Ήταν φθηνό επειδή ήταν πολύ φθηνή και η μεταφορά του και η όποια εναλλακτική στο ρωσικό αέριο θα έπρεπε να έρθει είτε με καράβι είτε από κάποιον πολύ μακρινό αγωγό οπότε είναι εύκολα κατανοητό το πως η εξάρτηση μεγάλωσε. Γεωπολιτικά ωστόσο, εκ των υστέρων, είναι ξεκάθαρο ότι αυτό άφησε την Ευρώπη αρκετά εκτεθειμένη σε ρωσική παρέμβαση. Αν δείτε τι έκανε η Ευρώπη από όταν ξεκίνησε ο πόλεμος τον Φεβρουάριο είναι πραγματικά εντυπωσιακό. Είναι εντυπωσιακό το πως ενώθηκε η Ευρώπη και έθεσε το πολιτικό πλαίσιο απόσυρσης από το ρωσικό αέριο και πετρέλαιο σταδιακά αλλά και γρήγορα. Είναι επίσης εντυπωσιακό το πώς αύξησαν τη χωρικότητα ώστε να μπορεί να ξεφορτώνεται υγροποιημένο αέριο σε πλατφόρμες στη θάλασσα. Υπάρχουν ωστόσο και ορισμένα ζητήματα που χρειάζονται χρόνο για να λυθούν. Αναφέρομαι στο γεγονός ότι η Δυτική Ευρώπη, για παράδειγμα η Ισπανία δεν συνδέεται με αγωγό αερίου. Αν κάποιος θέλει να το λύσει θα χρειαστεί πολιτική βούληση και τεράστια κατασκευαστικά έργα.

• Η ευρωπαϊκή επιτροπή ανακοίνωσε μια πρόταση για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης που περιλαμβάνει την αναγκαστική μείωση της ζήτησης κατά τις ώρες αιχμής. Είναι αυτά τα μέτρα ικανά να προστατεύσουν τους ευρωπαίους πολίτες τον χειμώνα που έρχεται;

Πιστεύω ότι η Ευρώπη έχει συγκεντρώσει μεγάλες ποσότητες αποθεμάτων και κανείς μας δεν μπορεί να προβλέψει τι θερμοκρασίες θα επικρατήσουν. Αρκετά θα εξαρτηθούν από το πόσο κρύος θα είναι ο χειμώνας. Το γεγονός ότι η Ρωσία διέκοψε τις ροές φυσικού αερίου επιτάχυνε την ανάγκη επίλυσης αυτών των ζητημάτων και θα δούμε και πώς θα δουλέψει και το πλαφόν στις τιμές. Πιστεύω ότι είναι μια καλή και έξυπνη πολιτική. Αλλά ενδιαφέρον έχει κοιτώντας το που βρισκόταν οι Ευρώπη μερικά χρόνια πριν, το πλαφόν είναι πραγματικά ένα τρόπος να απελευθερώσει το εμπόριο σε έναν κόσμο όπου η Ευρώπη ήταν έτοιμη να μην μπορεί να εξασφαλίσει αυτές τις μεταφορές. Πιστεύω ότι ο κόσμος ενώνεται, ο δυτικός κόσμος ενώνεται και ενωμένος πρέπει να είναι σε θέση επαγρύπνησης απέναντι στη Ρωσία και την ίδια στιγμή να προσπαθήσει να διατηρήσει την παγκόσμια αγορά ενέργειας σε επίπεδα που να αποτρέπει την αύξηση του πληθωρισμού ή μιας πιθανής ύφεσης που θα είναι επώδυνη. Είναι μια πολύ μικρή βελόνα στο νήμα αλλά πιστεύω ότι οι πολιτικοί ηγέτες κάνουν πολύ καλή δουλειά. Αν έπρεπε να στοιχηματίσουμε, δεν ξέρω αν τελικά θα τα καταφέρουν, αλλά έχουν αποδώσει καλύτερα από αυτό που περιμέναμε. Διαθέτουν ισχυρή πολιτική βούληση ώστε να έχουν πιθανότητες να τα καταφέρουν.

• Υπουργέ Lew, ποιες είναι οι επιπτώσεις αυτής της συνεχιζόμενης ενεργειακής κρίσης στους αμερικανούς πολίτες και έχετε ακόμα την ανησυχία που εκφράσατε πριν μερικούς μήνες για μια πιθανή ύφεση;

Κοιτάξτε, οι Ηνωμένες Πολιτείες, όσον αφορά την ενέργεια, βρίσκονται σε πολύ ισχυρότερη θέση από ό,τι ήταν εδώ και δεκαετίες. Σε όλη την επαγγελματική μου ζωή, πραγματικά,  είμαστε ένας καθαρός εξαγωγέας ενέργειας, και εισάγουμε διάφορα προϊόντα και καύσιμα.  Αλλά το ερώτημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πραγματικά οι παγκόσμιες τιμές ενέργειας. Και αυτό είναι διαφορετικό από το πρόβλημα που αντιμετωπίζει η Ευρώπη, που είναι η διαθεσιμότητα του εφοδιασμού. Επομένως, για τις Ηνωμένες Πολιτείες, το ερώτημα είναι, θα υπάρξει μια πρόσθετη πληθωριστική συνιστώσα, δεν είναι το αν θα έχουμε αρκετή ενέργεια για να λειτουργήσουμε τα εργοστάσιά μας και να θερμάνουμε τα σπίτια μας. Επομένως, νομίζω ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σε αρκετά καλή θέση. Η θεμελιώδης κινητήρια δύναμη του πληθωρισμού είναι η οικονομική προσαρμογή μετά τον COVID, η τεράστια δημοσιονομική και νομισματική αντίδραση αυτών που χαράσσουν πολιτική σε όλο τον κόσμο στην προσπάθεια τους να αποτρέψουν την κατάρρευση της παγκόσμιας οικονομίας μετά τον COVID.

Αλλά τώρα πρέπει να προσπαθήσουμε να το ξεπεράσουμε αυτό. Και νομίζω ότι οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής προσπαθούν να καταλάβουν πώς να το κάνουν αυτό χωρίς να βάλουν αδικαιολόγητα φρένο στην οικονομία. Αλλά αυτό δεν είναι μυστικό, ότι όταν αυξάνεις τα επιτόκια, ο σκοπός σου είναι να επιβραδύνεις την οικονομία. Προσπαθείς να την επιβραδύνεις τόσο ώστε να τιθασεύσεις τον πληθωρισμό χωρίς όμως να πυροδοτήσεις απαράδεκτα υψηλά ποσοστά ανεργίας. Αυτό είναι πολύ δύσκολο. Νομίζω ότι εξακολουθούμε να βλέπουμε μια κατάσταση όπου ο πληθωρισμός είναι μια σοβαρή, σοβαρή πρόκληση αλλά οι αγορές εργασίας παραμένουν πολύ ισχυρές. Δεν νομίζω ότι είναι ουσιαστικά θέμα τιμών πετρελαίου αυτή τη στιγμή. Συναισθηματικά, είναι σίγουρα ένας τεράστιος παράγοντας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αλλά αυτή τη στιγμή, οι τιμές της ενέργειας πέφτουν και ο πληθωρισμός παραμένει υψηλός. Άρα αυτό δείχνει ότι έχουμε κάποια υποκείμενα ζητήματα. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις παγκόσμιες τιμές του πετρελαίου. Μπορούμε να παράγουμε πετρέλαιο από τα στρατηγικά αποθέματα, μπορούμε να αυξήσουμε τις εξαγωγές. Μπορούμε να κάνουμε πράγματα οριακά. Αλλά βασικά, είναι ζήτημα αποκατάστασης κάποιας σταθερότητας στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου, γι’ αυτό είναι σημαντικό για όσους μπορούν, να παράγουν περισσότερα και έτσι να βρούμε μια ισορροπία σε αυτή τη σύγκρουση με τη Ρωσία.

• Τέλος, κύριε Υπουργέ Lew, επιτρέψτε μου να μεταφέρω τη συζήτηση στις αμερικανο-κινεζικές σχέσεις. Είδαμε ότι ο οικονομικός πόλεμος μεταξύ των δύο χωρών εκδηλώνεται σε διάφορους τομείς, στα ηλεκτρονικά είδη, στα κινητά τηλέφωνα, στους ημιαγωγούς και σε άλλα αγαθά. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει αυτός ο εμπορικός πόλεμος και πώς αντικατοπτρίζεται η κρίση στην Ουκρανία και η προσέγγιση του Πούτιν προς την Κίνα στις σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας;

Κοιτάξτε, το λέω εδώ και χρόνια,  η σχέση ΗΠΑ-Κίνας είναι η πιο σημαντική διμερής σχέση στον κόσμο, είναι οι δύο μεγαλύτερες οικονομίες, οι δύο πιο ισχυρές χώρες και έχουμε πολλές διαφορές. Έχουμε επίσης πολλές αλληλοεπικαλυπτόμενες ανησυχίες, ιδίως σε διακρατικά ζητήματα. Αυτό το περιβάλλον σύγκρουσης είναι ένα περιβάλλον που πιστεύω ότι είναι επικίνδυνο, και νομίζω ότι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο επιστροφής για να διατηρήσουμε τις διαφορές μας και να προσπαθήσουμε να αλλάξουμε πράγματα που θεωρούμε απαράδεκτα, είτε για πρόκειται για τα ανθρώπινα δικαιώματα είτε για αθέμιτο εμπόριο, αλλά ταυτόχρονα, βρίσκοντας μονοπάτια συνεργασίας και σύμπραξης σε παγκόσμια ζητήματα όπως η κλιματική αλλαγή, όπως η αντιμετώπιση ασθενειών και άλλα παρόμοια. Νομίζω ότι η Ουκρανία υπήρξε σημείο τριβής, αλλά θα ήταν άδικο να πούμε ότι είναι η αιτία της τριβής. Είναι ένα σύμπτωμα της τριβής. Πιστεύω πραγματικά ότι είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που συνέβη στις πρόσφατες συναντήσεις μεταξύ του Προέδρου Σι και του Προέδρου Πούτιν. Ήταν η πιο σαφής ένδειξη ότι υπάρχει ένα όριο στο πόσο μακριά είναι διατεθειμένη να φτάσει η Κίνα όσον αφορά το να δώσει στη Ρωσία το ελεύθερο να κάνει πράγματα που, ειλικρινά, δεν συνάδουν ούτε με τις δικές της αρχές για την εθνική κυριαρχία.

Νομίζω ότι κατέστησαν σαφές ότι τα σχόλια που έκανε ο Πρόεδρος Πούτιν μετά τη συνάντηση έδειξαν ότι η Κίνα είπε ότι δεν μπορούμε να τα δεχθούμε όλα αυτά. Ελπίζω ότι αυτό είναι μια ένδειξη ότι μετά το συνέδριο του κόμματος τον Οκτώβριο και καθώς μπαίνουμε σε μια νέα σεζόν, ότι αυτό είναι μια ένδειξη της προσπάθειας να βρούμε τρόπους να φέρουμε τη σχέση σε ένα σημείο όπου δε θα συμφωνούμε σε όλα, αλλά όπου μπορούμε να εργαστούμε μαζί για τα πράγματα στα οποία συμφωνούμε, όπου αμφισβητούμε ο ένας τον άλλον σε πράγματα στα οποία διαφέρουμε και μειώνουμε το επίπεδο της συνολικής έντασης. Νομίζω ότι θα δείτε πολλές ανησυχίες για την εθνική ασφάλεια όσον αφορά τις εξαγωγές προς και τις εισαγωγές από την Κίνα, αλλά αυτό δεν χρειάζεται να είναι σε μια ατμόσφαιρα επικίνδυνης εχθρότητας.

• Τελευταία ερώτηση, κύριε Υπουργέ Lew, αν σας ζητούσα να ρισκάρετε μια πρόβλεψη για το πώς θα πάει ο χειμώνας στο μέτωπο της Ουκρανίας, τι θα λέγατε;

Ο χειμώνας θα είναι μια πρόκληση. Νομίζω ότι τώρα στο τέλος του καλοκαιριού, στις αρχές του φθινοπώρου φαίνεται ότι η Ουκρανία έχει και την ικανότητα και τη θέληση να πιέσει για να διατηρήσει την ανεξαρτησία της. Το να πολεμάς τον χειμώνα είναι κατά κάποιο τρόπο άλλες φορές πιο δύσκολο, άλλες φορές πιο εύκολο. Συνήθως το έδαφος παγώνει και τα μηχανήματα μπορούν να κινηθούν με διαφορετικό τρόπο. Αλλά νομίζω ότι το ερώτημα βασικά είναι αν συνεχίζει η Ουκρανία να λαμβάνει την υποστήριξη από τόσο μεγάλο μέρος του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας.

Και πραγματικά πιστεύω ότι υπογραμμίζει κάτι που ήταν τόσο σημαντικό για εμάς κατά τη διάρκεια της ελληνικής οικονομικής κρίσης ότι η Ελλάδα μπορεί να είναι μια σχετικά μικρή χώρα στην Ευρώπη, στον κόσμο, αλλά είναι στρατηγικά τοποθετημένη και έχει μια ιστορία κοινών αξιών που την κάνουν πραγματικά σημαντικό σύμμαχο. Και δεν πέρασε απαρατήρητο, τουλάχιστον σε μένα, ότι η Ελλάδα ήταν μια από τις πρώτες χώρες που ήταν εκεί προσφέροντας υποστήριξη στην Ουκρανία. Και στη συνέχεια, κατά τους μήνες των σημαντικών αποστολών προμηθειών στην Ουκρανία, τα λιμάνια της Ελλάδας ήταν κεντρικό σημείο των εφοδιαστικών επιχειρήσεων. Νομίζω ότι αυτό υπογραμμίζει γιατί είναι τόσο σημαντικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να υπάρχει μια υγιής ελληνική οικονομία και κοινωνία και μια καλή, ισχυρή συμμαχία με την Ελλάδα. Οι κοινές αξίες κάνουν μεγάλη διαφορά σε αυτόν τον κόσμο.

• Υπουργέ Lew, σας ευχαριστώ που ήσασταν μαζί μας εδώ στη ελληνική δημόσια τηλεόραση σήμερα.

Χαίρομαι που ήμουν μαζί σας.

Πηγή: ΕΡΤNEWS