Ουκρανία: Ολοκληρώνονται τα δημοψηφίσματα – Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί και οι ανακοινώσεις

Η Ρωσία ολοκληρώνει σήμερα τη διεξαγωγή των δημοψηφισμάτων για την προσάρτηση τεσσάρων περιφερειών της Ουκρανίας που ελέγχει εν μέρει ή εξ ολοκλήρου, διαδικασίας που προκαλεί οργή στο Κίεβο και στη Δύση, που διαμηνύουν πως θα υπάρξουν σθεναρές αντιδράσεις σε περίπτωση ενσωμάτωσής τους στη ρωσική επικράτεια.

Η Μόσχα συνεχίζει παράλληλα τη μερική επιστράτευση με σκοπό να ενταχθούν στις ένοπλες δυνάμεις κάπου 300.000 νεοσύλλεκτοι στο πλαίσιο της εισβολής της στην Ουκρανία, καθώς προσπαθεί να αντιδράσει στην αντεπίθεση των ουκρανικών στρατευμάτων που, ενισχυμένα έπειτα από παραδόσεις όπλων από τη Δύση, ανέκτησαν χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα εδαφών από τις αρχές του Σεπτεμβρίου.

Οι ψηφοφορίες αυτές, που διεξάγονται από την Παρασκευή στις περιοχές των αυτονομιστών Ντανιέτσκ και Λουγκάνσκ (ανατολικά) και στις κατεχόμενες περιφέρειες της Χερσώνας και της Ζαπορίζιας (νότια), χαρακτηρίζονται «απάτη», «ψευτοδημοψηφίσματα», από το Κίεβο και τους συμμάχους του.

Η G7 ορκίζεται πως δεν θα «αναγνωρίσει ποτέ» τα αποτελέσματά τους. Η Ουάσινγκτον διεμήνυσε πως θα υπάρξει «άμεση και σκληρή» αντίδραση, με την επιβολή επιπλέον οικονομικών κυρώσεων, κατά το υπόδειγμα των ενεργειών που ακολούθησαν την προσάρτηση της Κριμαίας τον Μάρτιο του 2014. Η Κίνα, ο κυριότερος εταίρος της Μόσχας, χωρίς να φθάσει στο σημείο να καταγγείλει τις ψηφοφορίες, κάλεσε από την πλευρά της να γίνεται σεβαστή «η εδαφική ακεραιότητα όλων των χωρών».

Ο ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν είναι πιθανό να ανακοινώσει την ένταξη κατεχόμενων περιφερειών της Ουκρανίας στη Ρωσική Ομοσπονδία κατά την ομιλία που θα εκφωνήσει στο κοινοβούλιο στις 30 Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με το βρετανικό υπουργείο Άμυνας, ενώ ουκρανός προεδρικός σύμβουλος δήλωσε πως οι Ουκρανοί, που βοηθούν στη διενέργεια των δημοψηφισμάτων, θα αντιμετωπίσουν κατηγορίες για προδοσία και ποινές κάθειρξης τουλάχιστον πέντε ετών.

«Oι ηγέτες της Ρωσίας είναι σχεδόν σίγουρο πως ελπίζουν ότι μια ανακοίνωση για την ένταξη των περιοχών αυτών στη Ρωσική Ομοσπονδία θα θεωρηθεί δικαίωση της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης και θα ενισχύσει την πατριωτική υποστήριξη της σύγκρουσης», ανέφερε κατά την καθημερινή ενημέρωση που κάνει μέσω του Twitter το βρετανικό υπουργείο Άμυνας.

Στο μεταξύ, ο ουκρανός προεδρικός σύμβουλος Μιχαΐλο Ποντολιάκ δήλωσε σε συνέντευξή του στην ελβετική εφημερίδα Blick πως «έχουμε καταλόγους με ονόματα ανθρώπων οι οποίοι έχουν συμμετάσχει με κάποιον τρόπο» στην πραγματοποίηση των δημοψηφισμάτων. «Μιλάμε για εκατοντάδες συνεργάτες (των δυνάμεων κατοχής). Θα διωχθούν για προδοσία. Αντιμετωπίζουν ποινές κάθειρξης τουλάχιστον πέντε ετών», πρόσθεσε. Ο Ποντολιάκ δήλωσε πως οι Ουκρανοί που υποχρεώθηκαν να ψηφίσουν δεν θα τιμωρηθούν.

Ακολουθούν ορισμένα στοιχεία κλειδιά για τις τέσσερις περιφέρειες:

Λουγκάνσκ και Ντανιέτσκ

Οι δύο κατά πλειονότητα ρωσόφωνες περιφέρειες αποτελούν το Ντονμπάς, τη βιομηχανική λεκάνη της Ουκρανίας. Από το 2014 ως το 2022, μαινόταν ήδη σε αυτές η σύρραξη ανάμεσα στους αυτονομιστές που θεωρείται στη Δύση πως καθοδηγούνται από τη Μόσχα και τις ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις.

Τον Φεβρουάριο του 2022, ο Βλαντίμιρ Πούτιν αναγνώρισε την ανεξαρτησία τους και δικαιολόγησε την εισβολή του στρατού της χώρας του στην ουκρανική επικράτεια την 24η Φεβρουαρίου επικαλούμενος την ανάγκη να σωθεί ο ρωσόφωνος ουκρανικός πληθυσμός από την υποτιθέμενη γενοκτονία του που απεργαζόταν κατ’ αυτόν το Κίεβο. Η περιφέρεια Λουγκάνσκ μετρούσε πριν από τον πόλεμο κάπου 2,1 εκατομμύρια κατοίκους. Οι τρεις πλευρές της γειτονεύουν με τη Ρωσία και, όπως παραδέχονται οι ουκρανικές αρχές, το 98% του εδάφους της τελεί υπό τον έλεγχο της Μόσχας.

Από τις τέσσερις περιφέρειες όπου διεξάγονται τα υποτιθέμενα δημοψηφίσματα, είναι αυτή όπου ο ρωσικός έλεγχος είναι πιο απόλυτος, με τίμημα όμως βαριές στρατιωτικές απώλειες. Αφότου εξαπολύθηκε ουκρανική αντεπίθεση στις αρχές Σεπτεμβρίου απελευθερώθηκε μεγάλο μέρος της γειτονικής περιφέρειας του Χαρκόβου και ουκρανικά στρατεύματα ανέκτησαν επίσης κάποια εδάφη στη Λουγκάνσκ.

Η γειτονική περιφέρεια Ντανιέτσκ, όπου επίσης διεξάγεται ψηφοφορία, μετρούσε 4,1 εκατομμύρια κατοίκους προπολεμικά. Η συνώνυμη πρωτεύουσά της ήταν η τρίτη μεγαλύτερη πόλη της Ουκρανίας. Πριν από τη ρωσική εισβολή, περίπου η μισή βρισκόταν υπό τον έλεγχο των αυτονομιστών. Σήμερα, περί το 67% του εδάφους της ελέγχεται από τη Μόσχα και τους συμμάχους της, ιδίως το λιμάνι της Μαριούπολης, που υπέστη τεράστια καταστροφή στην πολιορκία των ρωσικών στρατευμάτων. Οι φονικές μάχες συνεχίζονται. Σύμφωνα με το Κίεβο, οι ουκρανικές δυνάμεις σημείωσαν κάποιες προόδους αυτόν τον μήνα.

Ζαπορίζια

Στην περιοχή αυτή, η οποία βρέχεται από τη Μαύρη Θάλασσα βρίσκεται το μεγαλύτερο πυρηνικό ηλεκτροπαραγωγικό εργοστάσιο της χώρας και της Ευρώπης πάνω στον Δνείπερο ποταμό. Μετρούσε προπολεμικά 1,63 εκατ. κατοίκους.

Αναλογικά, από τις τέσσερις περιφέρειες όπου διεξάγονται δημοψηφίσματα, πρόκειται για αυτή όπου ο έλεγχος της Ρωσίας είναι μικρότερος (63%). Η μεγαλύτερη πόλη της, που επίσης ονομάζεται Ζαπορίζια, ελέγχεται από τις ουκρανικές δυνάμεις, όμως το μεγαλύτερο λιμάνι της, η Μπερντιάνσκ, βρίσκεται στα χέρια των ρωσικών στρατευμάτων.

Το γιγαντιαίο πυρηνικό εργοστάσιο βρίσκεται επίσης υπό τον έλεγχο του ρωσικού στρατού από τον Μάρτιο. Έκτοτε οι αντιμαχόμενες πλευρές αλληλοκατηγορούνται για τους βομβαρδισμούς στην εγκατάσταση που μπορεί να προκαλέσουν μείζονα πυρηνική καταστροφή. Οι εκκλήσεις για την αποστρατιωτικοποίηση της εγκατάστασης έχουν πολλαπλασιαστεί, όμως χωρίς αποτέλεσμα ως αυτό το στάδιο.

Χερσώνα

Περί το 83% της περιφέρειας αυτής, της δυτικότερης που ελέγχεται από τη Μόσχα, συμπεριλαμβανομένης της ομώνυμης πρωτεύουσάς της, καταλήφθηκε από τις ρωσικές δυνάμεις τις πρώτες ημέρες του πολέμου. Η περιφέρεια, εξαιρετικά σημαντική για την ουκρανική γεωργία, είναι στρατηγικής σημασίας για τη Μόσχα, καθώς γειτονεύει με τη χερσόνησο της Κριμαίας, που προσαρτήθηκε από τη Ρωσία το 2014.

Η κατάληψή της, όπως και του Ντανιέτσκ και της Ζαπορίζιας, επιτρέπει να υπάρχει συνέχεια μεταξύ όλων των περιφερειών που έχει κυριεύσει στην Ουκρανία, συμπεριλαμβανομένης της Κριμαίας, και του καθεαυτό ρωσικού εδάφους.

Η Ουκρανία διεξάγει αντεπίθεση εκεί και τους τελευταίους μήνες κάνει λόγο για κάποιες επιτυχίες. Προκάλεσε ζημιές σε γέφυρες που ενώνουν τη μια όχθη του Δνείπερου με την άλλη γύρω από την πόλη της Χερσώνας για να κόψει τις γραμμές ανεφοδιασμού των ρωσικών δυνάμεων. Εξάλλου έχουν πολλαπλασιαστεί οι επιθέσεις εναντίον ρώσων και φιλορώσων αξιωματούχων εκεί και αρκετοί εξ αυτών έχουν σκοτωθεί.

Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί μετά τα δημοψηφίσματα

Αν και το Κίεβο, δυτικές χώρες και πολλοί παρατηρητές θεωρούν τις ψηφοφορίες αυτές που διεξάγονται στις ελεγχόμενες από τη Ρωσία περιοχές της Ουκρανίας «ψευδοδημοψηφίσματα», η Μόσχα σκοπεύει να τηρήσει τα προσχήματα μιας νόμιμης διαδικασίας.

Τα «προκαταρκτικά αποτελέσματα» αναμένεται να ανακοινωθούν από τις «εκλογικές επιτροπές» που έχει ορίσει τη Μόσχα σε κάθε περιοχή το νωρίτερο σήμερα το βράδυ ή τις επόμενες ημέρες.

Ψηφοφορία εξπρές στη Δούμα

Αν κερδίσει το «ναι» το ρωσικό κοινοβούλιο θα ψηφίσει μια συνθήκη που θα επισημοποιεί την ένταξη των τεσσάρων αυτών περιοχών στο ρωσικό έδαφος. Τα ρωσικά πρακτορεία TASS και Ria Novosti, επικαλούμενα κοινοβουλευτικές πηγές, μετέδωσαν στη διάρκεια του Σαββατοκύριακου ότι το σχετικό νομοσχέδιο ενδέχεται να κατατεθεί στη Δούμα σήμερα το βράδυ και να υιοθετηθεί την επομένη στη διάρκεια έκτακτης συνεδρίασης.

Ο πρόεδρος της Δούμας, Βιάτσεσλαβ Βολοντίν, δήλωσε την Παρασκευή ότι «θα στηρίξει» την ενσωμάτωση των ελεγχόμενων από τους φιλορώσους περιοχών στη Ρωσία, έπειτα από δημοψήφισμα.

Το νομοσχέδιο θα πρέπει στη συνέχεια να περάσει από την άνω βουλή, το Συμβούλιο της Ομοσπονδίας. Πρόκειται για μια τυπική διαδικασία που ενδέχεται να έχει ολοκληρωθεί την Τετάρτη ή την Πέμπτη, σύμφωνα με τα ρωσικά πρακτορεία.

Το TASS μετέδωσε ότι τα μέλη του Συμβουλίου της Ομοσπονδίας έχουν κληθεί να κάνουν τρία διαγνωστικά τεστ για την covid-19 ενόψει ενός «σημαντικού γεγονότος» την Παρασκευή, ένα αυστηρό υγειονομικό μέτρο το οποίο πρέπει να ακολουθούν όταν συναντώνται με τον Πούτιν.

Επιθέσεις με UAVs

Οι ψηφοφορίες αυτές ανακοινώθηκαν έπειτα από την ουκρανική αντεπίθεση που επέτρεψε την ανακατάληψη σχεδόν ολόκληρης της περιφέρειας του Χαρκόβου (βορειοανατολικά). Μετά την απόσυρση των ρωσικών δυνάμεων από τις περιοχές αυτές, οι ουκρανικές αρχές ανακοίνωσαν διάφορα μακάβρια ευρήματα, ιδίως ομαδικούς τάφους σε δάσος κοντά στην πόλη-κλειδί Ιζιούμ.

Χθες Δευτέρα ερευνητές ετοιμάζονταν να εξετάσουν άλλο φερόμενο ομαδικό τάφο, σε εγκαταλελειμμένη βιομηχανική περιοχή στη μικρή πόλη Κοζάτσα Λόπαν, δυο βήματα από τα σύνορα των δύο χωρών, όπου ενδέχεται να κείτονται πτώματα ρώσων και ουκρανών πεσόντων.

Στο πεδίο, οι ρωσικές επιθέσεις με UAVs έχουν κλιμακωθεί τις τελευταίες ημέρες, κυρίως στην Οδησσό, μεγάλο λιμάνι στη Μαύρη Θάλασσα, όπου δύο drones «καμικάζι» έπληξαν στρατιωτικές υποδομές χθες Δευτέρα, προκαλώντας μεγάλη πυρκαγιά και εκπυρσοκροτήσεις πυρομαχικών, σύμφωνα με τη στρατιωτική διοίκηση της περιοχής.

Χθες Δευτέρα, οι ουκρανικές δυνάμεις έκαναν λόγο για ρωσικούς βομβαρδισμούς σε πάνω από 40 τοποθεσίες και ανέφεραν πως απώθησαν επιθέσεις των αντιπάλων τους σε κάπου δέκα κατευθύνσεις, ανάμεσά τους στη Σολεντάρ και στην Μπαχμούτ (ανατολικά). Η Μόσχα συνεχίζει από την πλευρά της να διαβεβαιώνει πως καταφέρνει βαριές απώλειες στις δυνάμεις του Κιέβου.

Αν τα δημοψηφίσματα στην Ουκρανία οδηγήσουν πράγματι στην ενσωμάτωση των τεσσάρων περιφερειών στη Ρωσική Ομοσπονδία (ελάχιστες αμφιβολίες υπάρχουν στην πραγματικότητα για αυτό), η εξέλιξη θα σημάνει νέα κλιμάκωση της ένοπλης σύρραξης, πολύ περισσότερο διότι ο πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν επέσεισε την απειλή της χρήσης πυρηνικών όπλων για να τις υπερασπιστεί, καθώς θα τις θεωρεί πλέον μέρος της ρωσικής επικράτειας.

Στην ίδια τη Ρωσία, η ανακοίνωση της μερικής επιστράτευσης από τον κ. Πούτιν ώθησε πολλούς Ρώσους να εγκαταλείψουν τη χώρα, προκάλεσε κοσμοσυρροή στα σύνορα, αν και είναι πολύ δύσκολο να βάλει κανείς στην τάση αυτή αριθμούς.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ, AFP, Reuters