Μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίσει Προσφυγικό/Μεταναστευτικό; -Διεθνές συνέδριο στην Αθήνα

Του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου

Διεθνές συνέδριο με τίτλο «Ανθρώπινες ροές και ο κόσμος μας: Μπορεί η Ευρώπη να αντιμετωπίσει το Προσφυγικό και Μεταναστευτικό Ζήτημα;», διοργάνωσε στην Αθήνα  η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της Ελλάδος (Ο.Κ.Ε.), σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ε.Ο.Κ.Ε.) και την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα.

Στο συνέδριο τέθηκαν και επιδιώχθηκε να απαντηθούν πολλά από τα κρίσιμα ερωτήματα που αφορούν τη διαχείριση των προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών στην Ευρώπη  και ειδικά στην Eλλάδα, η οποία, λόγω θέσης, δέχεται τις μεγαλύτερες ροές ανθρώπων που εισέρχονται στη Γηραιά Ηπειρο και κυρίως στην ΕΕ. Στη συνάντηση αναπτύχθηκαν οι  ανθρωπιστικές, κοινωνικές, πολιτικές, αλλά και οικονομικές διαστάσεις του προβλήματος και οι συνέπειες  που δημιουργούν σε διεθνές, αλλά και τοπικό επίπεδο.

Το Συνέδριο, που διεξήχθη την Τετάρτη 20 Απριλίου στην Παλιά Βουλή, αποτέλεσε μια πρωτοβουλία της  ΟΚΕ Ελλάδος, στην οποία ανταποκρίθηκε σημαντικός αριθμός από εκπροσώπους της κυβέρνησης, φορέων και θεσμών, καθώς και σημαντικών προσωπικοτήτων.

Την έναρξη του συνεδρίου κήρυξε ο Προέδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος, ενώ  χαιρετισμούς απηύθυναν εκπρόσωπος του Προέδρου της Βουλής , ο Αναπληρωτής Υπουργός Εθνικής Άμυνας και Επικεφαλής του Συντονιστικού Κέντρου Διαχείρισης Προσφυγικής Κρίσης  Δημήτρης Βίτσας,  οι πρέσβεις  της Ολλανδίας, της Τουρκίας, της Γερμανίας, της Γαλλίας και της Ιταλίας – που μετείχαν και σαν ομιλητές- καθώς και εκπρόσωποι της Ύπατης Αρμοστείας, θεσμικών φορέων, οργανισμών και ΜΚΟ. Επίσης, βιντεοσκοπημένα μηνύματα απηύθυναν o Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Martin Schulz, o Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας Δημήτρης Αβραμόπουλος, o Επίτροπος Ανθρωπιστικής Βοήθειας και Διαχείρισης Κρίσεων Χρήστος Στυλιανίδης και η Ύπατη Εκπρόσωπος της Ε.Ε. για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφαλείας κα Federica Mogherini. Στην εκδήλωση παρέστησαν ο Αναπληρωτής Υπουργός Εξωτερικών, αρμόδιος για τις Ευρωπαϊκές Υποθέσεις, Νίκος Ξυδάκης και ο Αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης ΠΝ, ενώ στα πάνελ που ακολούθησαν σημαντικές ήταν οι παρεμβάσεις των φορέων της Οικονομίας.

Στην εναρκτήρια ομιλία του, ο Πρόεδρος της ΟΚΕ Γ.Βερνίκος υπογράμμισε πως «η Ευρώπη, αντιμέτωπη με θεσμικές αδυναμίες, εμφανίζεται απροετοίμαστη για την κοινωνική ενσωμάτωση τόσο μεγάλου αριθμού μεταναστών και προσφύγων, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την κοινωνική της συνοχή και την πολιτισμική της ταυτότητα. Γνωρίζουμε όμως ότι καμία χώρα από μόνη της δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τις κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις του προσφυγικού προβλήματος και καμιά πολιτική δεν μπορεί να εφαρμοστεί αν δεν έχει προκύψει μέσα από τον διάλογο και την αποδοχή της κοινωνίας».

Συνέντευξη με τον Πρόεδρο της ΟΚΕ Γιώργο Βερνίκο

Στο πλαίσιο του Συνεδρίου, ο Πρόεδρος της ΕΟΚΕ Γ. Ντάσης δήλωσε σχετικά: «Τα τελευταία δύο χρόνια ο πόλεμος, οι διώξεις και η φτώχεια οδήγησαν πάνω από ένα εκατομμύριο ανθρώπους να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη μέσω επικίνδυνων διαδρομών, ρισκάροντας τη ζωή τους για ένα καλύτερο αύριο. Χωρίς την ανταπόκριση της κοινωνίας των πολιτών, η υποδοχή αυτών των ανθρώπων και η διαχείριση της ανθρωπιστικής κρίσης θα μπορούσε να έχει αποβεί καταστροφική. H δε άρνηση των κυβερνήσεων διαφόρων χωρών μελών της ΕΕ να προσφέρουν την ελάχιστη αλληλεγγύη σε συνανθρώπους μας είναι εξαιρετικά θλιβερή. Δυστυχώς, σύμφωνα με τη λογική κάποιων, η αλληλεγγύη αφορά μόνο περιφερειακές χώρες όπως είναι η Ελλάδα. Η ΕΟΚΕ, με τη μακροχρόνια εμπειρία της σε θέματα μετανάστευσης, επιχειρεί να συμμετάσχει στη χάραξη της ενιαίας ευρωπαϊκής μεταναστευτικής πολιτικής προτείνοντας, μέσω της Συγκεφαλαιωτικής Έκθεσης που πρόσφατα εξέδωσε, μια σειρά νέων μέτρων όπως η αναγκαιότητα της αναθεώρησης του Κανονισμού του Δουβλίνου, η επίτευξη ενός πραγματικά κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου και η εξασφάλιση ασφαλών διαδρομών στους πρόσφυγες».

Συνέντευξη με τον Πρόεδρο της ΕΟΚΕ Γιώργο Ντάση

Στο πλαίσιο της ομιλίας του, ο Επικεφαλής της Αντιπροσωπείας της ΕΕ στην Ελλάδα Π. Καρβούνης ανέφερε: «Η αποτελεσματική διαχείριση της προσφυγικής κρίσης οριοθετείται από τις συντονισμένες ενέργειες τεσσάρων βασικών εταίρων: των κρατών-μελών της ΕΕ αυτοτελώς, της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως βασικού εκπροσώπου των θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, της Ελλάδας ως αποδέκτη του μεγαλύτερου κύματος μεταναστών και προσφύγων και της Τουρκίας ως τελευταίας χώρας προέλευσης του κύματος αυτού. Αυτή τη στιγμή όλοι καλούνται να αναλάβουν όχι μόνο τις ευθύνες τους, αλλά και δράση για την επιτυχή έκβαση της συμφωνίας ΕΕ-Τουρκίας και, παράλληλα, για την ανακούφιση των χιλιάδων προσφύγων που βρίσκονται αυτή τη στιγμή στη χώρα μας. Οι προκλήσεις του μεταναστευτικού/ προσφυγικού ζητήματος μπορούν να αντιμετωπιστούν μόνο συλλογικά, με αλληλεγγύη, συμμετοχή και συνεννόηση όλων των εμπλεκομένων πλευρών, χωρίς μονομερείς ενέργειες. Αυτό θα αποβεί προς όφελος τόσο της Ευρώπης όσο και των συνανθρώπων μας που βρίσκουν σε αυτή καταφύγιο. Στην πορεία αυτή καλούμαστε να μάθουμε ο ένας από τις εμπειρίες του άλλου».

Συνέντευξη με τον Διευθυντή της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα Πάνο Καρβούνη

Κατά τη διάρκεια του Συνεδρίου, αναπτύχθηκαν απόψεις αναφορικά με τις «Προκλήσεις που αντιμετωπίζει η ΕΕ και η Διεθνής Κοινότητα» και συζητήθηκαν «η Ελληνική Διαχείριση και Εμπειρία» και οι «Προσεγγίσεις των Παραγωγικών Φορέων» με ομιλητές τον Πρόεδρο του ΣΕΒ Θεόδωρο Φέσσα, τον Πρόεδρο της ΓΣΕΕ Γιάννη Παναγόπουλο, τον Πρόεδρο της Ε.Σ.Ε.Ε Βασίλη Κορκίδη, τον Πρόεδρο της ΓΣΕΒΕ Γιώργο Καββαθά και τον Αντιπρόεδρο του ΣΕΤΕ Γιάννη Ρέτσο. Επίσης, κατά τη διάρκεια της τελευταίας ενότητας του Συνεδρίου και με τη συμμετοχή του πρώην Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή και Συνηγόρου του Πολίτη Νικηφόρου Διαμαντούρου, του Γενικού Γραμματέα Πρώτης Υποδοχής και Ταυτοποίησης Προσφύγων Οδυσσέα Βουδούρη, της συγγραφέως Σώτης Τριανταφύλλου και του Προέδρου της Μόνιμης Ομάδας Εργασίας για τη Μετανάστευση και την Ενσωμάτωση (Ε.Ο.Κ.Ε.)  Christian Pîrvulescu, σε ανοικτή συζήτηση εκφράστηκαν απόψεις και προβληματισμοί για τα «Πολυπολιτισμικά Όρια της Ευρώπης».

Συνέντευξη με τον επικεφαλής του Διεθνούς Οργανισμού Μετανάστευσης στην Ελλάδα Δανιήλ Εσδρά

Στο Συνέδριο παρουσιάστηκαν, επίσης, στοιχεία έρευνας που δείχνουν πως παραμένουν σημαντικά ελλείμματα ενημέρωσης στην κοινή γνώμη γύρω από τα θέματα του προσφυγικού και μεταναστευτικού. Π.χ.  4 στους 10 Έλληνες  εξακολουθούν να μη γνωρίζουν τι είναι ένα “Hotspot”. Επίσης, σύμφωνα με την ίδια έρευνα οι μισοί πολίτες πιστεύουν ότι για την προσφυγική κρίση ευθύνεται η Δύση και το 92% πως η ΕΕ δεν έχει υποστηρίξει την Ελλάδα στο θέμα της υποδοχής των προσφύγων, ενώ το 66% της κοινής γνώμης θεωρεί ότι δεν πρέπει να κλείσει  τα σύνορά της σ’αυτούς τους ανθρώπους.

Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με την κοινή παραδοχή πως το ζήτημα της προσφυγικής κρίσης πρέπει να αποτελεί κοινό ευρωπαϊκό μέλημα, το οποίο θα αντιμετωπιστεί μόνο με διάλογο, συνεργασία και συνεννόηση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες. Τα πορίσματα του Συνεδρίου θα αποτελέσουν βάση για την μελέτη της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων που έχει οριστεί από την ΟΚΕ.

Οι ρόλοι της Ο.Κ.Ε. και της Ε.Ο.Κ.Ε.

Η ελληνική Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ο.Κ.Ε.)  ιδρύθηκε το 1994, με πρότυπο την Ο.Κ.Ε. της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στηρίζεται στον τριμερή διαχωρισμό των εκπροσωπούμενων συμφερόντων,  δηλαδή διαχωρισμό σε τρεις Ομάδες, εκ των οποίων η μία είναι των εργοδοτών – επιχειρηματιών, η άλλη των εργαζομένων στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα και η τελευταία για την αντιπροσώπευση των υπόλοιπων σημαντικών επαγγελματικών κατηγοριών, δηλαδή των αγροτών, των ελεύθερων επαγγελματιών, των καταναλωτών,  των οργανώσεων προστασίας του περιβάλλοντος, των ατόμων με αναπηρία, καθώς και των οργανώσεων που ασχολούνται με την ισότητα των δύο φύλων και τα θέματα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στην Ολομέλεια της ΟΚΕ οι τρεις ομάδες εκπροσωπούνται με 20 μέλη η κάθε μια.

Από το Μάιο του 2001 η Ο.Κ.Ε. αποτελεί, πλέον, αναγνωρισμένο θεσμό του ελληνικού κράτους και από το Σύνταγμα που αναθεωρήθηκε τη χρονιά εκείνη.  Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το άρθρο 82, παρ. 3, του Συντάγματος “Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποίας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της χώρας και ιδίως για τις κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και η διατύπωση γνώμης επί των νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων που παραπέμπονται σε αυτήν”. Επί του πρακτέου, επιδίωξη της Ο.Κ.Ε. είναι η προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και μέσω αυτού η διαμόρφωση -ει δυνατόν-  κοινά αποδεκτών θέσεων για θέματα που απασχολούν την κοινωνία ευρύτερα ή επιμέρους τμήματα της.  Να διευκρινιστεί, πάντως,, ότι αποστολή της  Ο.Κ.Ε. δεν είναι η άμβλυνση των διαφορετικών ιδεολογικών και πολιτικών απόψεων, αλλά η ανάδειξη, μέσω της παράθεσης των διαφορετικών επιχειρημάτων και προτάσεων, μιας κοινής κοινωνικής συνισταμένης, εφόσον, βέβαια, είναι δυνατόν να διαμορφωθεί.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (Ε.Ο.Κ.Ε.) αποτελεί συμβουλευτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδρύθηκε το 1957 και παρέχει εμπειρογνωμοσύνη στα κύρια θεσμικά όργανα της ΕΕ (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), εκδίδοντας «γνωμοδοτήσεις» σχετικά με την προτεινόμενη κοινοτική νομοθεσία. Η Ε.Ο.Κ.Ε. εκδίδει, επίσης,  «γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας» για θέματα που η ίδια κρίνει ότι πρέπει να μελετηθούν. Ακόμη, ένα από τα κύρια καθήκοντα της Ε.Ο.Κ.Ε.  είναι να λειτουργεί ως «γέφυρα» μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ και της «κοινωνίας των πολιτών». Ετσι, αποστολή της  Ε.Ο.Κ.Ε. είναι η προώθηση της συμμετοχικής δημοκρατίας στην ΕΕ και η ενίσχυση του ρόλου των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών μέσω «διαρθρωμένου διαλόγου» με τις ομάδες αυτές στα κράτη μέλη της ΕΕ και σε τρίτες χώρες.

Τα 350 μέλη της ΕΟΚΕ προέρχονται από τα  28 κράτη, εκπροσωπώντας ένα ευρύ φάσμα εθνικών οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών συμφερόντων. Οι εν λόγω εκπρόσωποι είναι οργανωμένοι σε τρεις ομάδες: «Εργοδότες», «Εργαζόμενοι» και «Διάφορες Δραστηριότητες» (π.χ. γεωργικές οργανώσεις, ενώσεις καταναλωτών, περιβαλλοντικές οργανώσεις, οργανώσεις για την οικογένεια, μη κυβερνητικές οργανώσεις κτλ.). Με τον τρόπο αυτό, τα μέλη της ΕΟΚΕ χτίζουν τη γέφυρα που συνδέει την ΕΕ με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών των κρατών μελών.