Το προσφυγικό ταξίδι της Α. Μπαστούνα το Μάρτιο 1943

Μαζικό ήταν το προσφυγικό ρεύμα των Αιγαιοπελαγιτών κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου με κατεύθυνση την Τουρκία, τη Συρία, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Διαδρομές όμοιες με αυτές των προσφύγων πολέμου του σήμερα, απλώς με διαφορετική φορά στο ταξίδι. Η Αγγελική Μπαστούνα θυμάται και μας εξιστορεί.

-Πότε φύγατε από την Ικαρία;

-Αρχικά επιχειρήσαμε να φύγουμε με το καΐκι του «Αγριόλυκου» (παρατσούκλι) που ήταν από τον Άγιο Κήρυκο. Είχε τόσο κακό καιρό που αντί να μας πάει προς την Τουρκία μας πήγαινε προς τη Λέρο. Με τεράστια προσπάθεια κατάφερε να το γυρίσει πίσω στην Ικαρία για να μην πνιγούμε. Ήδη στον Εύδηλο μας θεωρούσαν πνιγμένους και χτυπούσαν πένθιμα οι καμπάνες. Όταν γυρίσαμε σώοι τότε χτύπησαν χαρούμενα.

-Πότε ξαναπροσπαθήσατε να φύγετε;

-Η επόμενη προσπάθεια – ήταν Μάρτης του 1943 με τους Ιταλούς να μην έχουν συνθηκολογήσει ακόμα – που ήταν και επιτυχής, έγινε από το «Σκαλί» στο Παρθένι με το καΐκι του Λέμπερου. Μπήκαμε κοντά 100 άτομα από τον Εύδηλο, το Καραβόσταμο, την Αρέθουσα, το Μάραθο, τον Κάμπο, τη Μεσαριά. Η μητέρα μου είχε στόχο να βρούμε όσους είχαν προηγηθεί από εμάς και είχαν φτάσει στις πηγές του Μωυσέως.
Ξεκινήσαμε νύχτα, είχε και καλή μηχανή το καΐκι, για να μην μας εντοπίσει αεροπλάνο. Όταν φτάναμε κοντά στην Αγρελιά στην Τουρκία, ο Λέμπερος μας φώναξε «όλοι στρωματσάδα» και μας κάλυψε με ένα μουσαμά γιατί ερχόταν αεροπλάνο για να μην φαινόμαστε.

-Τι συνέβη όταν πατήσατε στη στεριά;

-Όταν βγήκαμε και μας ανέλαβαν οι Τούρκοι ένας από αυτούς πήρε τον αδερφό μου το Γιώργο. Μάλλον ήταν στρατιώτης γιατί μου έχει μείνει το χακί χρώμα στα ρούχα του. Με έπιασε ανησυχία για το τι θα γίνει ο αδελφός μου, αλλά μετά από 20’ τον έφερε πίσω ο Τούρκος και ήταν φορτωμένος με ψωμί, χαλβά και τυρί. Μετά μας πήγαν στη Σμύρνη και κοιμηθήκαμε κάτω από ένα μιναρέ. Ακολούθως ξεκινήσαμε μία διαδρομή Χαλέπι – Γάζα – Χάιφα – Πηγές Μωυσέως.

-Πώς ήταν η διαμονή σας εκεί;

-Εκεί μείναμε σε κάτι τεράστιες σκηνές και γίνονταν και δραστηριότητες αντίστασης. Εμένα η μητέρα μου μου έδωσε ένα λαστιχένιο μπαλάκι και μία κάσκα και έπρεπε να πηγαίνω το μπαλάκι σε ένα κιόσκι και να το δίνω σε ένα θείο μου που ήταν εκεί με κάποιον άλλο. Αργότερα έμαθα ότι το μπαλάκι είχε μέσα μηνύματα. Ήταν και η περίοδος με τα “σύρματα” με πρόσωπα που συμμετείχαν στις δραστηριότητες αυτές.

-Σχολείο πήγατε εκεί;

-Σχολείο πήγα εκεί μέσα σε σκηνή, με δασκάλους όσους είχαν τελειώσει γυμνάσιο, αλλά και κανονικούς δασκάλους που ασκούσαν το επάγγελμα και πριν το πόλεμο. Πήγα εκεί τρία χρόνια σχολείο.
Θυμάμαι που βλέπαμε το Νείλο όταν είχε παλίρροια και ήταν επικίνδυνο μήπως μας δημιουργήσουν προβλήματα τα νερά και φαινόταν κάτι μεγάλα καβούρια, ενώ ο πατέρας μου ήξερε τη γλώσσα γιατί είχε ξαναπάει στη χώρα και έκανε μεταφορές προσφύγων από το στρατόπεδο με καμήλες προς το Σουέζ και το Κάιρο. Στο Κάιρο πήγαμε κι εμείς και από εκεί φύγαμε με τη λήξη του πολέμου.
Το πλοίο μας άφησε στη Σάμο και συνέχισε για Χίο. Από τη Σάμο γυρίσαμε με καΐκι στην Ικαρία.

Κεντρική φωτο: Παρθένι – σημείο αναχώρησης

Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος

Διαβάστε στο ert.gr

Σάββατο 1 Απρίλη: Τάσος Χήρας: Οι Λειψοί στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Κυριακή 2 Απρίλη: Πρόσφυγας ενός έτους το 1942: Ο Γιώργος Τουρβάς από την Ικαρία στο Λίβανο

Δευτέρα 3 Απρίλη: Γιάννης Φουντούλης: Πρόσφυγας στο Souq El Gharb του Λιβάνου το 1941- 1945

Τρίτη 4 Απρίλη: Η Πάτμος θα τιμήσει τους ήρωές της

Τετάρτη 5 Απρίλη: Άννα Ρακατζή – Λεφέ: Η προσφυγική διαδρομή του 1942 – 1945 σε Τουρκία – Συρία – Μ.Ανατολή

Πέμπτη 6 Απρίλη: Ο Γιάννης Ταμβακλής και το «Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή 1941-1945»

Παρασκευή 7 Απρίλη: «Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι» – Ο Γιάννης Μακριδάκης στο ert.gr

Σάββατο 8 Απρίλη: Αντώνης Βεζυρόπουλος ο «κοντραμπατζής» της Αντίστασης στο Νότιο Αιγαίο

Όλες οι προηγούμενες αναρτήσεις του αφιερώματος, συγκεντρωτικά στο τέλος της ανάρτησης: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr