Η Γερμανική Γερουσία. Η Μπούντεσρατ (Άνω Βουλή)

Του Πέτρου Δίπλα.

Η Γερμανική Μπούντεσρατ (Bundesrat) είναι στην πραγματικότητα το Ομοσπονδιακό Συμβούλιο που εκπροσωπεί τα 16 Κρατίδια που αποτελούν την Γερμανία.

Η Μπούντεσρατ (Ανω Βουλή), τα 69 μέλη της οποίας δεν εκλέγονται αλλά διορίζονται από τις κυβερνήσεις των κρατιδίων, είναι το δεύτερο νομοθετικό σώμα της Γερμανίας παράλληλα με την απευθείας από το λαό εκλεγόμενη Μπούντεσταγκ (Κάτω Βουλή). Είναι κατά κάποιο τρόπο η Γερμανική Γερουσία μοιάζοντας με το σώμα των Γερουσιαστών στις ΗΠΑ ή τη Βουλή των Λόρδων στην Βρετανία.

Όλοι οι νόμοι που αφορούν στις επιδόσεις της Γερμανίας σε όλους τους τομείς καθώς και όλες οι συνταγματικές αλλαγές και αναθεωρήσεις απαιτούν την έγκριση της Μπούντεσρατ. Επίσης όλες οι νομοθετικές πρωτοβουλίες της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης πρέπει πρώτα να παρουσιαστούν στην Μπούντεσρατ ώστε να λάβουν γνώση τα κρατίδια και μετά να προωθηθούν στην Μπούντεσταγκ.

Οι Συνταγματικές αλλαγές απαιτούν πλειοψηφία των δύο τρίτων του συνόλου των ψήφων και της Μπούντεσρατ και της Μπούντεσταγκ. Με τον τρόπο αυτό η Άνω Βουλή μπορεί θα θέσει βέτο για οποιαδήποτε συνταγματική αλλαγή. Για άλλες αλλαγές νομοθεσίας εκτός της συνταγματικής, το βέτο της Άνω Βουλής μπορεί να ξεπεραστεί από την Κάτω Βουλή με εκ νέου ψηφοφορία αρκεί να επιτευχθεί απόλυτη πλειοψηφία (50% + 1) του συνόλου των βουλευτών. Στην περίπτωση που η Άνω Βουλή άσκησε βέτο με πλειοψηφία δύο τρίτων τότε και η Κάτω Βουλή για να το ξεπεράσει χρειάζεται τα δύο τρίτα το συνόλου των Βουλευτών.

Η σύνθεση της Άνω Βουλής εξαρτάται από τις αλλαγές της πολιτικής δύναμης εντός των κρατιδίων. Κάθε ομάδα Συνέδρων (βουλευτών) αντιπροσωπεύει την κομματικο-πολιτική δύναμη των κυβερνήσεων των γερμανικών κρατιδίων.

Τα μέλη της Μπούντεσρατ επιλέγονται από τα κρατίδια κάθε φορά που γίνονται εκλογές. Και επειδή οι τοπικές εκλογές των κρατιδίων δεν γίνονται συντονισμένα αλλά κάθε κρατίδιο διενεργεί εκλογές ανεξάρτητα από τα άλλα, οι βουλευτές της Μπούντεσρατ αλλάζουν συνεχώς κάθε φορά που γίνονται τοπικές εκλογές.

Ο αριθμός των βουλευτών ορίζεται με πληθυσμιακά κριτήρια για κάθε κρατίδιο όχι όμως τελείως αναλογικά έτσι ώστε να ευνοούνται τα μικρότερου πληθυσμού κρατίδια. Έτσι κανένα κρατίδιο δεν έχει λιγότερους από 3 ψήφους και κανένα δεν έχει περισσότερους από 6 ψήφους. Για παράδειγμα το πολυπληθέστερο κρατίδιο της Βάδης-Βυρτεμβέργης με σχεδόν 11 εκατομμύρια κατοίκους έχει 6 βουλευτές και το κρατίδιο της Βρέμης που έχει μόνο 660 χιλιάδες κατοίκους έχει 3 βουλευτές.

Ενδιαφέρον έχει και ο τρόπος που ψηφίζουν. Σε αντίθεση με τα άλλα κοινοβούλια δεν ψηφίζει ο κάθε βουλευτής ξεχωριστά αλλά οι βουλευτές κάθε κρατιδίου ρίχνουν τις ψήφους τους ‘ομογενοποιημένα’. Δηλαδή όλες οι ψήφοι του κρατιδίου πρέπει να υποστηρίζουν ή να απορρίπτουν το θέμα. Σε περίπτωση που οι ψήφοι διαφοροποιούνται τότε το σύνολο των ψήφων του κρατιδίου ακυρώνονται.

Αυτό γίνεται γιατί ο ρόλος της Βουλής αυτής είναι να διατηρήσει την δύναμη και την ανεξαρτησία των γερμανικών κρατιδίων ώστε να έχει νόημα η ομοσπονδία. Βέβαια η κοινή ανά κρατίδιο ψήφος δημιουργεί προβλήματα όταν η κυβέρνηση του κρατιδίου δεν είναι μονοκομματική αλλά προέρχεται από συνασπισμό κομμάτων που είναι πιθανό να έχουν διαφορετική θέση σε συγκεκριμένα ζητήματα. Τότε στη περίπτωση που δεν μπορούν να συμφωνήσουν για κοινή ψήφο μπορούν να επιλέξουν την αποχή από την ψηφοφορία.

Η Μπούντεσρατ ιδρύθηκε το 1867 και επί πολλά χρόνια οι Σύνεδροι ήταν υψηλόβαθμοι δημόσιοι υπάλληλοι και όχι μέλη των κυβερνήσεων των κρατιδίων όπως είναι σήμερα.

Η αρχική Μπούντεσρατ είχε μεγάλη δύναμη, ίση με την Κάτω Βουλή (Μπούντεσταγκ – τότε Ράιχσταγκ) αφού κάθε νόμος απαιτούσε την συγκατάθεσή της. Μάλιστα μπορούσε ακόμα και να διαλύσει την Μπούντεσταγκ, έχοντας βέβαια την συγκατάθεση του Αυτοκράτορα.

Σήμερα συνεδριάζει μία φορά το μήνα προκειμένου να ψηφίσει για νομοθετικά θέματα που έχουν ετοιμαστεί από αρμόδιες επιτροπές. Τον περισσότερο χρόνο τα μέλη βρίσκονται στις πρωτεύουσες των κρατιδίων τους ενώ στην πρωτεύουσα της χώρας το Βερολίνο τα κρατίδια διατηρούν και μια υποβοηθούσα τα μέλη δομή που προσομοιάζει με πρεσβείες των κρατιδίων στην πρωτεύουσα.

Από το 1871 που δημιουργήθηκε μέχρι το 2000 συνεδρίαζε στο ίδιο κτίριο με την Μπούντεσταγκ. Από το 2000 συνεδριάζει στην Παλιά Πρωσσική Βουλή των Λόρδων στο Βερολίνο.

Οι πολέμιοι της ύπαρξης της Άνω Βουλής τονίζουν ότι με την Μπούντεσρατ λίγοι στον αριθμό δυνατοί πολιτικοί μπορούν να παίρνουν ή να απορρίπτουν αποφάσεις και έτσι οι βουλευτές της μεγάλης Κάτω Βουλής υποχρεούνται τελικά ή να συμφωνήσουν ή να μην γίνει τίποτα.

Αντίθετα οι υποστηρικτές της Άνω Βουλής θεωρούν ότι η Μπούντεσρατ είναι το τελευταίο προπύργιο της σχετικής ανεξαρτησίας των κρατιδίων. Χωρίς αυτή ο χωρισμός σε κρατίδια δεν θα έχει πλέον νόημα.