Η συμβολή της Β. Καλογερά στην ανακάλυψη των βαρυτικών κυμάτων από άστρα νετρονίων

Το ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός της ανίχνευσης βαρυτικών κυμάτων από τη συγχώνευση άστρων νετρονίων (πάλσαρ), για πρώτη φορά στη Γη, επιτεύχθηκε από Αμερικάνους και Ευρωπαίους επιστήμονες.

Η σημασία της ανίχνευσης αυτής, όπως αναφέρουν οι ειδικοί μπορεί να σημαίνει τη γέννηση μιας νέου τύπου αστρονομίας. Ήδη χάρη στις νέες παρατηρήσεις προέκυψαν μια σειρά από άλλες ανακαλύψεις, όπως η λύση στο μυστήριο των εκρήξεων ακτίνων γάμα (Gamma-Ray Bursts – GRBs) καθώς από την ίδια πηγή των βαρυτικών κυμάτων, τη συγχώνευση των δύο άστρων νετρονίων καταγράφηκε μια τέτοια έκρηξη ακτινοβολίας.

Άλλοι επιστήμονες μπόρεσαν να μάθουν περισσότερα για την προέλευση των βαρύτερων χημικών στοιχείων (μολύβδου, χρυσού, πλατίνας κα), αλλά και να κάνουν μια νέα εκτίμηση αναφορικά με το ρυθμό επέκτασης του σύμπαντος.

Η ανίχνευση των ίδιων των βαρυτικών κυμάτων πραγματοποιήθηκε από τους ερευνητές των δύο αμερικανικών ανιχνευτών LIGO και του ευρωπαϊκού Virgo, αλλά στη συνέχεια 70 επίγεια και διαστημικά τηλεσκόπια κατέγραψαν το φως που εκπέμφθηκε από τη πηγή των βαρυτικών κυμάτων για το διάστημα των επόμενων ωρών, ημερών και εβδομάδων.

Σημαντική συμβολή στην ανακάλυψη των πρώτων βαρυτικών κυμάτων, τις διακυμάνσεις στον ιστό του χωροχρόνου που διαδίδονται όπως οι κυματισμοί όταν ρίξουμε μια πέτρα στο νερό, είχε και η διακεκριμένη Ελληνίδα αστροφυσικός Βίκυ Καλογερά, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Northwestern του Ιλινόις.

Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε χθες στην Ουάσιγκτον η επιστημονική κοινοπραξία LIGO και το Εθνικό Ίδρυμα Επιστημών των ΗΠΑ, η Β. Καλογερά ήταν μία από τις έξι ειδικούς στο πάνελ, που απάντησε στις ερωτήσεις των δημοσιογράφων και ανέλυσε τη σημασία της ανακάλυψης.

Σύμφωνα με την κ. Καλογερά, η συγκεκριμένη ανακάλυψη «επιβεβαιώνει πολλές θεωρητικές προβλέψεις, μεταξύ των οποίων ότι τα ζεύγη των άστρων νετρονίων γεννούν ακτίνες γάμμα, οπτική ακτινοβολία, υπέρυθρη, ακτίνων-Χ και ραδιοκύματα».

«Αυτός ο συνδυασμός φωτός και βαρυτικών κυμάτων» εξηγεί «είναι τελείως καινούριος και πολύ συναρπαστικός – ποτέ δεν είχαμε έως τώρα αυτό το είδος των παρατηρήσεων. Με σήματα βαρυτικών κυμάτων από τρεις ανιχνευτές, δύο στις ΗΠΑ και έναν στην Ιταλία, ήμασταν σε θέση να πούμε στους ηλεκτρομαγνητικούς συναδέλφους μας, οι οποίοι εργάζονται σε όλο το ηλεκτρομαγνητικό φάσμα, σε ποιό σημείο του ουρανού να εστιάσουν τα τηλεσκόπιά τους για να βρουν το ζεύγος των άστρων νετρονίων».

«Στις νέες παρατηρήσεις έχουμε ενδείξεις που αναδεικνύουν νέα μυστήρια, τα οποία θα πρέπει να κατανοήσουμε», ανέφερε η Ελληνίδα επιστήμονας.

«Το πανεπιστήμιό μας έχει παίξει μοναδικό ρόλο στη νέα ανακάλυψη και αυτό δεν αποτελεί καμία υπερβολή», διευκρίνισε η επικεφαλής της τετραμελούς ομάδας αστρονόμων και αστροφυσικών του Πανεπιστημίου Northwestern που συμμετέχει στο LIGO.

Η κα Καλογερά, εκτός από τον τίτλο της «διακεκριμένης καθηγήτριας» Φυσικής και Αστρονομίας, είναι διευθύντρια του Κέντρου Διεπιστημονικής Εξερεύνησης και Έρευνας στην Αστροφυσική (CIERA) του Northwestern.

Αρχής γενομένης με την ανίχνευση των βαρυτικών κυμάτων, η ελληνίδα αστροφυσικός ελπίζει σε πολλές ακόμη ανακαλύψεις. Όπως λέει, «θα μπορούσε κάποιος να πει “εντάξει, κάναμε τη δουλειά μας, ας πάμε πια στο σπίτι μας”. Όμως, στην πραγματικότητα, αυτή είναι απλώς η αρχή για μας».

Η Β. Καλογερά αποφοίτησε το 1992 από το Τμήμα Φυσικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, πήρε το διδακτορικό της το 1997 από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι και μετά έκανε μεταδιδακτορική έρευνα στο Κέντρο Αστροφυσικής Χάρβαρντ-Σμιθσόνιαν. Το 2001 έγινε επίκουρη καθηγήτρια στο Τμήμα Φυσικής και Αστρονομίας του Πανεπιστημίου Northwestern, το 2006 αναπληρώτρια και το 2009 τακτική καθηγήτρια.

Είναι συγγραφέας άνω των 200 επιστημονικών δημοσιεύσεων, μεταξύ των οποίων για τα βαρυτικά κύματα. Έχει πολλές βραβεύσεις στο ενεργητικό της και η έρευνά της χρηματοδοτείται, μεταξύ άλλων, από τη NASA.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Σχετική είδηση: Ανίχνευση βαρυτικών κυμάτων από συγχώνευση άστρων νετρονίων