Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Κυριακή 13 Ιουνίου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

Με τη δημοσιοποίηση τόσο του συμμαχικού διαβήματος όσο και της ελληνικής απάντησης η σεναριολογία σταματά, ενώ γίνεται πλέον σαφές ότι η συνέχιση των πολεμικών επιχειρήσεων στο Μικρασιατικό μέτωπο αποτελεί μονόδρομο για την κυβέρνηση… ‘’η προτεινομένη μεσολάβησις εις ο σημείον έφθασαν πλέον τα πράγματα δεν είνε δυνατόν να επιτύχη και το μόνον μέσον προς αποκατάστασιν της ειρήνης εν τη Ανατολή είνε ο Ελληνικός στρατός’’. Η ασκούμενη πολιτική κριτική αντιμετωπίζεται από την κυβέρνηση με τη λογοκρισία.

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗΝ ΝΙΚΗΝ

«Μετά την επίδοσιν της απαντήσεως της Ελληνικής Κυβερνήσεως, ήτις διαδηλοί αμετάκλητον την απόφασιν, όπως η Ελλάς αποδυθή εις τον ένοπλο αγώνα και επιδιώξη την διά τούτου λύσιν του Ανατολικού ζητήματος, ο πολιτικός έλεγχος αναστέλλεται κατ’ ανάγκην. […] Η Ελλάς παλαίει και πάλιν μόνη. 0ι Σύμμαχοί  της βλέπουν μετά δέους την νέαν πυρκαϊάν, της οποίας αι φλόγες αναρριπίζονται εις την Μικράν Ασίαν. Ας ευχηθώμεν να υπάρξη πλήρης, μεγάλη, τελειωτική η Ελληνική νίκη. Τοιαύτη ώστε να κάμψη όλους τους δισταγμούς, όλας τα επιφυλάξεις των κραταιών μας Συμμάχων»

• Ο ΧΘΕΣΙΝΟΣ ΛΟΓΟΚΡΙΤΙΚΟΣ ΑΙΦΝΙΔΙΑΣΜΟΣ

«Ο κ. Πρωθυπουργός έδωσε νέας διαταγάς. Φαίνεται δε ότι διά των διαταγών τούτων οι περιορισμοί επεξετάθησαν εις πάσαν κρίσιν επί της πολιτικής καταστάσεως […] Ο κ. Γούναρης απεφάσισε να υπερασπίση την πολιτικήν του διά της λογοκριτικής ψαλίδος. Εφιλοδόξησεν ίσως να γίνη και αυτός ‘’Πατήρ της Φυλής’’ αλάθητος, ιερός και απαραβίαστος»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

«Υφίστανται πράγματι εν Ευρώπη αμφιβολίαι και δισταγμοί περί της ικανότητος της Ελλάδος να επιβάλη την ειρήνην εν τη Ανατολή. […] Αλλ’ η απάντησις της Ελληνικης κυβερνήσεως, εν τη οποία εξαίρεται η αποφασιστικότης της Ελλάδος και η ασάλευτος πεποίθησις αυτής περί της υπεροχής της, και της νίκης, θα διαλύση τας επωασθείσας υπονοίας. Νυν ο λόγος δίδεται ανεμποδίστως στα όπλα. Μετ’ ολίγας ημέρας θ’ ακουσθή εις το Μικρασιατικόν μέτωπον η φωνή του Ελληνικού τηλεβόλου. Όσοι δεν επίστευσαν εις την επιβολήν αυτού θα πιστεύσουν εντός ολίγου, εις την ευγλωττίαν του»

ΕΘΝΟΣ

• Η ΜΟΝΗ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

«Η Ελλάς ηνωμένη και ομονοούσα, έχουσα ακλόνητον πεποίθησιν επί τον νικητήν στρατόν της, αποδύεται εις τον υπέρ πάντων αγώνα διά ν’ αποδείξη συντόμως εις τους μεγάλους Συμμάχους της ότι ομού με την εξασφάλισιν της εθνικής της αποκαταστάσεως θα στερεώση παγίως και το οικοδόμημα της Ανατολικής ειρήνης»

• Η ΛΟΓΟΚΡΙΣΙΑ

«Πρωινή εφημερίς μας συμβουλεύει να κλαύσωμεν διά την ‘’τυρρανίαν’’ της λογοκρισίας, ήτις απηγόρευσε την δημοσίευσιν άρθρου μας, αφορώντος τον κ. Γούναρην και τας ζημίας εκ των μη διπλωματικών ενεργειών εις Λονδίνον, τίποτε άλλο. […] Αν δε πρέπει να κλαύση κανείς αυτήν την φοράν, ας κλαύσουν εκείνοι εκ του λαού, οι οποίοι επίστευσαν τότε τας πολιτικάς και δημοσιογραφικάς Κασσάνδρας’’ θρηνούσας διά την ‘’ανυπόφορον τυρρανίαν’’ και παρέδωσαν εις αυτούς την Αρχήν»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΑΥΘΑΔΕΣΤΑΤΗ ΔΙΑΚΟΙΝΩΣΙΣ ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑΝ –ΑΞΙΟΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΙΝ ΑΓΓΛΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ
• Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΣ – Η ΕΞΕΛΙΞΙΣ ΤΩΝ ΕΠΙΧΙΕΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ Η ΕΙΡΗΝΕΥΣΙΣ – ΖΗΛΟΤΥΠΙΑΙ ΚΑΙ ΥΠΟΝΟΙΑΙ

«Ούτω ενώ εις τινας των συμμάχων αποδίδεται συνεργασία απόρρητος μετά του Μουσταφά Κεμάλ, εις άλλους αποδίδεται πάλιν μεροληψία υπέρ ημών, ΦΘΑΝΟΥΣΑ ΚΑΙ ΜΕΧΡΙΣ ΥΠΟΝΟΙΩΝ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟΥ ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΣ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΟΘΕΙΣΑΝ ΧΘΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΙΝ. Οπωσδήποτε μετά την απάντησιν ταύτην τα πάντα εξαρτώνται πλέον εκ της στρατιωτικής δράσεως, ήτις πρέπει μα εύρη την Ελλάδα ηνωμένην και αδιάσπαστον. Κ’ εν τη συναισθήσει της ανάγκης ταύτης και το Κόμμα των Φιλελευθέρων θέλει προβή εις ενεργείας διατρανούσας την ενότητα του Έθνους εις τον αγώνα»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΠΟΤΕ ΔΕΧΕΤΑΙ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΙΝ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ
• Ο ΛΟΫΔ ΤΖΩΡΤΖ ΑΝΤΕΣΤΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΙΝ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ
• ΚΑΙ ΤΩΡΑ, Η ΦΩΝΗ ΤΩΝ ΠΥΡΟΒΟΛΩΝ

«Η απάντησις της Ελληνικής Κυβερνήσεως προς τας Δυνάμεις με άκραν ευλάβειαν συντεταγμένη αλλ’ αποκρούουσα ανεπιφυλάκτως την πρότασιν των Συμμάχων, διερμηνεύει ππιστώς την Εθνικήν Θέλησιν και ανταποκρίνεται πλήρως προς τα υπέρτατα του Έθνους συμφέροντα, τα οποία η Ελλάς οφείλει να περισώση διά πάσης θυσίας […] Και ήδη μετά τον παρεντεθέντα διπλωματικόν διάλογον, ας ακούσωμεν της φωνής των πυροβόλων. Θα είνε η φωνή του δικαίου και της πειθούς»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΜΕ ΤΗΝ ΣΥΝΕΙΔΗΣΙΝ ΤΟΥ ΚΑΘΗΚΟΝΤΟΣ

«Ούτε κατά γράμμα, ούτε κατά πνεύμα η απάντησις ημών έρχεται να αντιτεθή προς τας αντιλήψεις των Μεγάλων Δυνάμεων από υπερφίαλον εγωισμόν ή από πνεύμα φιλοκατακτητικόν. Εναντιούται μόνον και μόνον εκ πνεύματος αληθούς συμφέροντος της ειρήνης και επί τη βάσει πεποιθήσεων, τας οποίας υπαγορεύει η σαφής γνώσις της Ανατολής και η ψύχραιμος και λελογισμένη εκτίμησις αυτών. […] Αύριον θα κροτήση το πυροβόλον και μεθαύριον θα εξαστράψη η Ελληνική λόγχη. Ο Βασιλεύς μας και ο στρατός μας θα εκχυθούν προς τον μέγαν αγώνα της αποκαταστάσεως της Φυλής»

ΕΣΤΙΑ

• ΤΑ ΔΥΟ ΕΓΓΡΑΦΑ

«Από τα δύο δημοσιευθέντα κείμενα, η διακοίνωσις των Δυνάμεων αφίνει να διαφανή καθαρά η απόφασίς των να μη μας επιβάλουν περιορισμόν εις την εξέλιξιν των πολεμικών επιχειρήσεων. Απομεένι συνεπώς πλατωνική η επιθυμία των της αποκαταστάσεως της ειρήνης. Η ειρήνη αφίνεται πλέον εις την τύχην των Ελληνικών όπλων […] Και το μόνον ασφαλές συμπέρασμα είνε ότι μετά τόσων ημερών ανησυχίαν ευρισκόμεθα εις το σημείον, εις το οποίον είχομεν σταματήσει προ της συγκεντρώσεως των Παρισίων και εις την απόφασιν της Ελλάδος να επιβάλη το δίκαιόν της διά των όπλων»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΘΕΛΗΣΑΤΕ ΛΟΙΠΟΝ

«Εν τη ολότητί του το επίσημον τούτο έγγραφον αποτελεί ΑΠΕΙΛΗΤΙΚΗΝ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΙΝ, εγκλείουσαν ολόκληρον το πρίσμα της δυσμενείας, υπό το οποίον βλέπουν και κρίνουν την σημερινήν στάσιν της Ελλάδος τα τρία σύμμαχα Κράτη της Δύσεως»

• ΔΥΟ ΕΠΙΣΗΜΑ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

«Το κείμενον της Διακοινώσεως των Συμμάχων έχει ούτω : (…) Εάν η Ελληνική κυβέρνησις αποφανθή ότι δεν συμφέρει εις αυτήν να δεχθή παρέμβασίν τινα ή γνώμην έξωθεν διδομένην, αι Δυνάμεις δεν θα ημπορέσουν να εμμείνουν εν προσπαθεία προωρισμένη ν’ αποβή άκαρπος. Εν τοιαύτη περιπτώσει Η ΕΥΘΥΝΗ ΤΩΝ ΣΥΝΕΠΕΙΩΝ επί τη επαναλήψει του αγώνος ΘΑ ΒΑΡΥΝΗ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΩΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΑΣ […] Το κείμενον της Ελληνικής απαντήσεως έχει ως εξής : (…) Καθ’ ην όμως ημέραν αι συνομολογηθείσαι εγγυήσεις θέλουσιν αυστηρώς εφαρμοσθή και η κτηθείσα πείρα θέλει επιβάλη την λήψιν πάντων των μέτρων, άτινα η μέχρι τούδε στάσις των Τούρκων επαρκώς υπέδειξεν, η  Ελλάς θα φρουρήση ακόπως την διατήρησιν του νέου της Ανατολής καθεστώτος»

ΝΕΑ ΕΛΛΑΣ

• ΑΔΙΑΙΡΕΤΟΙ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΠΙΔΙΩΞΙΝ ΤΩΝ ΕΘΝΙΚΩΝ ΣΚΟΠΩΝ

«Η διακοίνωσις, υφ’ ας γίνεται συνθήκας και καθ’ ην επιδίδεται στιγμήν είνε πράξις δυσμενής προς την Ελλάδα. […] Εάν η Αγγλία και η Γαλλία δεν θέλουν να τιμήσουν την υπογραφήν των εις την Συνθήκην των Σεβρών, θα προσπαθήση να την τιμήση η Ελλάς διά της εθελοθυσίας των τέκνων της. Η Ελλάς είνε η αυτή είτε με τον Βενιζέλον είτε με τον Κωνσταντίνον. […] Η Ελλάς είνε η αυτή πάντοτε εις την επιδίωξιν των εθνικών της σκοπών»

• ΤΑ ΤΡΙΑΚΟΝΤΑ ΑΡΓΥΡΙΑ ΤΗΣ ΓΑΛΛΙΑΣ
• Ο ΕΞ ΑΣΙΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΣ

ΠΑΤΡΙΣ

• ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΕΘΑ

«Η Λογοκρισία διέγραψεν από το χθεσινόν φύλλον μας ολόκληρον το άρθρο του κ. Γ. Παπανδρέου, υπό τον τίτλον ‘’Ενώπιον των εθνικών κινδύνων’’ […] Διέγραψεν ακόμη και το δεύτερον άρθρον μας, απάντησιν αμυντικήν εις άρθρον της ‘’Καθημερινής’’, ζητούσης να επιρρίψη και τας κυβερνητικάς αυτάς ευθύνας εις τους ώμους του Βενιζελισμού. Αλλά τούτο αποτελεί νέον σκάνδαλον! […] Τα χθεσινά άρθρα της ‘’Πατρίδος’’ δεν περιείχον καμμίαν απολύτως στρατιωτικήν είδησιν, αλλά ήσαν αποκλειστικώς και μόνον πολιτικός έλεγχος της Κυβερνήσεως. Και όμως η λογοκρισία τα διέγραψεν»

• Η ΕΛΛΑΣ ΝΑ ΖΗΣΗ

«Ας δολοφονήσουν τον Βενιζέλον και όλους ημάς, την Ελλάδα έχουν υποχρέωσιν εις το παρελθόν και το μέλλον τους να σεβασθούν, και εφ’ όσον τα πρόσωπα των συντελεστών του Μεγαλείου της είνε αναποσπάστως συνδεδεμένα με την Ελλάδα των συνθηκών του Βουκουρεστίου, του Νεϊγύ και των Σεβρών, την Πατρίδα θα δολοφονήσουν οι μητροκτόνοι»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ

«Η ελληνική απάντησις είναι οία ανεμένετο. Αρνητική. […] Η ελληνική Κυβέρνησις, διατυπώνουσα ούτω την απάντησιν της Ελλάδος, εκφράζει τελείως και οριστικώς την εθνικήν θέλησιν και αποδίδει ορθώς το πνεύμα, όπερ διέπει σήμερον ολόκληρον τον ελληνικόν λαόν, τον μαχόμενον υπέρ της ειρήνης και του δικαίου»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Θύμα της λογοκρισίας ο ‘’Ριζοσπάστης’’ με κομμένο, πρωτοσέλιδο δίστηλο άρθρο

• ΕΥΤΥΧΩΣ!

«Εις την απάντησιν της προς τους Συμμάχους η Κυβέρνησις εφρόντισε να ονομάση εαυτήν ‘’βασιλικήν κυβέρνησιν’’. Ευτυχώς. Διότι αλλοιώς δεν θα ειμπορούσε κανείς να καταλάβη από το περιεχόμενον της απαντήσεως αν πρόκειται περί βασιλικής ή περί βενιζελικής κυβερνήσεως. Τόσον πιστή είναι η σημερινή πολιτική αντιγραφή της πολιτικής του καταλυθέντος απαισίου εκείνου καθεστώτος»

ΣΚΡΙΠ

• ΕΠΕΔΟΘΗ ΧΘΕΣ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΙΣ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΣΥΜΜΑΧΟΥΣ – Η ΕΛΛΑΣ ΘΑ ΦΡΟΥΡΗΣΗ ΤΗΝ ΔΙΑΤΗΡΗΣΙΝ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ
• Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ Η ΕΙΡΗΝΗ

«Ώστε κατέρχεται ήδη ο Ελληνισμός εις τον υπέρτατον και τελικόν κατά της Τουρκίας αγώνα μόνος και αβοήθητος, εν επιγνώσει των ευθυνών, ας αναλαμβάνει, αλλά και με πλήρη πεποίθησιν  περί της οδού, ην θα διανύση […] Η εθνική μας δε πεποίθησις την στιγμήν ταύτην μας λέγει, ότι ο σήμερον αρχόμενος Ελληνικός αγών, όχι μόνον θα δημιουργήση ΝΕΟΝ ΔΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΗΝ ΚΑΘΕΣΤΩΣ, αλλά και μίαν πράγματι μεγάλην Ελλάδα, ήτις θα είναι ΙΚΑΝΗ ΑΚΟΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΦΡΟΥΡΗΣΗ, περιφρουρούσα ούτω και την ελευθερίαν και την ύπαρξιν των άλλων της Ανατολής εθνών, άτινα θα αναβιώσωσι παραπλεύρως της Ελλάδος»