του Νάσου Μπράτσου
Στο μεσοπόλεμο και στους πρόποδες του Υμηττού θα μεταφερθούμε για να δούμε τα πρώτα αθλητικά βήματα των Μικρασιατών προσφύγων στην περιοχή. Και συγκεκριμένα στον Κοπανά. Ο Κοπανάς είναι μία περιοχή που βρίσκεται μεταξύ του Βύρωνα, του Υμηττού, της Ηλιούπολης και του Καρέα.
Η ευρύτερη περιοχή δέχτηκε μεγάλο αριθμό Μικρασιατών προσφύγων, αφού παραχωρήθηκε χώρος στο Ταμείο Περιθάλψεως Προσφύγων και στη συνέχεια στην Επιτροπή Αποκαταστάσεως Προσφύγων . Ένα μέρος από αυτούς εγκαταστάθηκε στον Κοπανά. Φημολογείται ότι το όνομα προέκυψε από το κοπάνημα των ρούχων που έκαναν με ξύλα οι γυναίκες που έπλεναν τα ρούχα σε ρέμα της περιοχής. Το πιο γνωστό ρέμα ήταν το “πήδημα της γριάς” που σήμερα βρίσκεται κάτω από την οδό Καραολή – Δημητρίου στο Βύρωνα, υπήρχαν όμως και αρκετά άλλα μικρότερα. Για την ιστορία, η ονομασία “Κοπανάς” είχε δοθεί πριν την έλευση των προσφύγων, αφού τη βρίσκουμε σε χάρτες στα τέλη της δεκαετίας του 1880 να είναι το όνομα του σχετικού λόφου, ενώ αργότερα με το όνομα αυτό χαρακτηρίστηκε και η πιο “πεδινή” προσκείμενη σε αυτόν περιοχή. Μέχρι την εγκατάσταση των προσφύγων όπως και πολλές άλλες περιοχές του λεκανοπεδίου ήταν “εξοχή” και συναντούσε κανείς κτηνοτρόφους και κοπάδια.
Ίσως το πιο γνωστό σημείο του Κοπανά στη σημερινή εποχή να είναι η περιοχή με το θέατρο βράχων στο Βύρωνα και οι παρακείμενες αθλητικές εγκαταστάσεις. Στο παρελθόν λειτουργούσαν λατομεία, ενώ το 1877 οι αδελφοί Μαλτσινιώτη έχτισαν το εργοστάσιό τους.
Από την περιοχή δυστυχώς δεν έλειψε το φαινόμενο των αντιθέσεων ανάμεσα σε γηγενείς και πρόσφυγες, που πέρασαν χρόνια για να αμβλυνθεί. Επίσης όπως και σε άλλες προσφυγικούς συνοικισμούς, δεν έλειψαν οι αντιπαραθέσεις με το στρατό, που συνήθως προέκυπταν από τις διαμαρτυρίες των προσφύγων για τους αργούς ρυθμούς της στεγαστικής αποκατάστασής τους, αλλά και άλλα εμπόδια που συναντούσαν στην προσπάθεια ένταξής τους.
Σε αρκετές περιπτώσεις η λειψανδρία, καθώς άλλοι είχαν σκοτωθεί στον πόλεμο και άλλοι είχαν γυρίσει σακατεμένοι, οδηγούσε στις αντιπαραθέσεις να έχουν κεντρικό ρόλο και συμμετοχή οι γυναίκες και τα παιδιά. Έτσι και στον Κοπανά τα μικρά παιδιά και οι ευρισκόμενοι σε προεφηβικό στάδιο ήταν αυτοί που αρχικά συμμετείχαν στις διαμαρτυρίες και λίγα χρόνια αργότερα, στελέχωσαν τα ανεξάρτητα αθλητικά σωματεία που δημιουργήθηκαν στην περιοχή, όπως άλλωστε συνέβαινε σε πανελλαδική κλίμακα.
Μπορεί να υπήρχαν πολλά βασικά θέματα που ήταν άλυτα, αλλά η ανάγκη για ψυχαγωγία και αθλητισμό είναι πάντα μέσα στις αναζητήσεις του ανθρώπου και εκφράζεται ακόμα και στις πιο αντίξοες συνθήκες.
Οι άφθονες τότε αλάνες έδιναν τη δυνατότητα γι΄αυτό που σήμερα θα λέγαμε “αθλητισμό βάσης” και “μαζικό λαϊκό αθλητισμό”. “Ολυμπία Κοπανά, “Άρης Κοπανά”, “Παναθήναια Κοπανά”, Ένωσις Κοπανά”, “Bυζάντιο Κοπανά”, ήταν τα ονόματα των ομάδων του συνοικισμού και πόσες άλλες παρέες δεν “στέγασαν” τα αθλητικά τους όνειρα για την ανάγκη για αθλητισμό, σε βραχύβια ανεξάρτητα σωματεία, που έβρισκαν έφορο έδαφος στο σκληρό χώμα και τα χαλίκια της αλάνας.
Καταγράφεται μάλιστα και αγώνας με προσέλευση 1.500 θεατών μεταξύ της Δόξας Αγίου Δημητρίου και του Άρη Κοπανά, όπου αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν μεταξύ των Α’ ομάδων, που σημαίνει ότι είχαν επαρκές δυναμικό και για τα “δεύτερα”, όπως λέγονταν τότε η Β’ ομάδα κάθε συλλόγου.
Οι ανεξάρτητες ομάδες συμμετείχαν συνήθως είτε σε μεμονωμένους αγώνες, είτε σε τουρνουά που άλλοτα βαφτίζονταν διοργανώσεις κυπέλλου και άλλοτε πρωταθλήματα συγκεκριμένων περιοχών.
Έτσι μαθαίνουμε από τον Τύπο της εποχής ότι διεξάγονταν τοπικά πρωταθλήματα των περιοχών Βύρωνα – Νέας Ελβετίας -Ανάληψης – Καισαριανής – Κοπανά – Παγκρατίου – Ηλιούπολης.
Λογικό να υπάρχει διοργάνωση γειτονικών σωματείων, ειδικά όταν το βαλάντιο δεν επέτρεπε και μεγαλύτερες μετακινήσεις. Ο Αθηναϊκός που στις μέρες μας συνεχίζει τη δράση του από το 1917 με έδρα το Βύρωνα, εκείνα τα χρόνια ήταν αθηναϊκό σωματείο και στεγάστηκε στο Βύρωνα μεταπολεμικά.
Παρά τις πολλές πληθυσμιακές μεταβολές και τις ανάλογες αλλοιώσεις που επέφεραν στην περιοχή, παραμένουν σε λειτουργία σύλλογοι Μικρασιατών και διασώζουν την ιστορική μνήμη και θα λέγαμε “ποιητική αδεία”, ότι από τις κορυφές των ανενεργών λατομείων οι πρώτοι σκαπανείς του αθλητισμού στον Κοπανά, θα καμαρώνουν τις νέες γενιές που αθλούνται στα γήπεδα της περιοχής (Βύρωνα, Εργάνη, γήπεδο Υμηττού, Ηλιούπολης Β’, κλπ), ίσως κάπου – κάπου να ακούγεται και το χτύπημα των ρούχων με τα ξύλα, εκεί που ήταν τα ρέματα της περιοχής και έπλεναν οι γυναίκες τα ρούχα της οικογένειας.
Ο ΜΕΡΑΚΛΗΣ ΤΩΝ ΣΥΝΟΙΚΙΣΜΩΝ (1931)
Του Γρηγόρη Ασίκη
Κάθε βράδυ τριγυρνώ
Απ’ ένα συνοικισμό Ποδονίφτη, Ποδαράδες
Που ‘χει όμορφες σα νεράιδες.
Στο Πολύγωνο παιδιά
Είναι όλες λεβεντιά
Και περίπατο σαν βγαίνουν
Αχ, τον κόσμο ξετρελλαίνουν.
Στου Συγγρού έχει νταήδες
Και στην τρίχα μερακλήδες
Αμανέ και ζεϊμπεκάκι
Είναι όλα τους μεράκι.
Και στο Βύρωνα πολλές
ʼσπρες και μελαχροινές
Με τσαχπίνικες ματιές
Καίουνε πολλές καρδιές.
Κοπανά και Υμηττό
Μου ‘ρχεται να τρελλαθώ
Σαν κουκλίτσες κοριτσάκια
Που σε βάζουν σε μεράκια.
Κι αν θα πας στο Περιστέρι
Όλ'(οι) οι νέοι έχουν ταίρι
Με σκοτάδι στα σοκκάκια
Περνούνε γλυκά φιλάκια.
Στα Σφαγεία όλες ξεύρουν
Στη στιγμή να σε μαγεύουν
Και σου κλέβουν τη καρδιά
Κι όλο πας κάθε βραδυά.
Θα σας πω την Κοκκινιά
Που ‘ναι «μπύρες» και βιολιά
Όλο γλέντι τραγουδάκια
Πω, πω, πω και τι μεράκια.
Κι αν θα δήτε τα Ταμπούρια
Που τα πίνουνε στη φούρια
Η λατέρνα και ουζάκι
Έτσι σπάζουνε κεφάκι.
Τη Δραπετσώνα για να δήτε
Πρέπει για να τρελλαθήτε
Πόντιοι με ταλληράκια
Ξεμυαλίζουν κοριτσάκια
Μην χάσετε:
Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2021: Από το 1926 έως σήμερα: Προποντίδα Χαλκίδας η ομάδα των Μικρασιατών προσφύγων
Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2021: Οι αθλητικές συγκροτήσεις Αρμενίων και Μικρασιατών προσφύγων στο Δουργούτι του Μεσοπολέμου
Σχετικά θέματα
Aπό την Προσφυγική Ένωση Θεσσαλονίκης έως τον Μακεδονικό – 93 χρόνια ιστορίας
Τα πρώτα αθλητικά βήματα των Μικρασιατών προσφύγων στη Ν. Ιωνία Αττικής (Α’ μέρος)
Τα πρώτα αθλητικά βήματα των Μικρασιατών προσφύγων στη Ν. Ιωνία Αττικής (B’ μέρος)
Τα πρώτα αθλητικά βήματα των Μικρασιατών προσφύγων στη Ν. Ιωνία Αττικής (Γ’ μέρος)
Α.Ε. Ελευθερούπολης 1929: Με Μικρασιατική ρίζα σε μια διαδρομή προσφοράς μέχρι σήμερα
Ψυχικό 1926: Όταν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες ίδρυσαν αθλητικό σωματείο
A.Σ. Ποντίων 1928: «Θα εφτάμε Σύλλογον τεμέτερον»
«Ναύαρχος Βότσης»: Πολιτιστική και αθλητική δράση από το 1933 από Μικρασιάτες και Πόντιους πρόσφυγες
Αθλητική κυψέλη από το 1925: Το ert.gr στα γραφεία του Ολυμπιακού Πατρών
B.A.O.-1926: Δημιουργική διέξοδος για τους Μικρασιάτες πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη
Από το όρος του Mίμα έως τα Μέγαρα – Η Μικρασιατική από τις αλάνες του 1937 στα γήπεδα του 2018
ΑΕΚ Χαλκίδας: Η «Εφτάψυχη» ομάδα των προσφύγων και των κυνηγημένων
Ιωνικός Αστέρας Θήβας: Από τα Σώκια της Μ. Ασίας το 1908 στον προσφυγικό συνοικισμό της Θήβας
Ιωνικός Νέας Φιλαδέλφειας: To προσφυγικό σωματείο συνεχίζει την προσφορά του από το 1930
90 χρόνια ιστορίας για τον Ηρακλή Ελευσίνας – Οι Μικρασιάτες πρόσφυγες
Τριγλία Ραφήνας 1931: Η διαχρονική αθλητική και κοινωνική προσφορά των Μικρασιατών προσφύγων
Η αρχόντισσα της Πόλης στα γήπεδα της Αθήνας – Πέρα Κλουμπ με έτος ίδρυσης 1880
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος