Το αρχινησμένο σύνθημα…

Γράφει ο Γιώργος Δ. Παπαδάκης

Δεν πάει πολύς καιρός που ήρθε στα χέρια μου ένα σπάνιο λεύκωμα του Φωκίωνα Δημητριάδη. Γεμάτο με εικόνες τις Κατοχής, όπως τις αποτύπωσε με το πενάκι του ο κορυφαίος σκιτσογράφος. Έκδοση «αγγλόφωνη», αμερικάνικη του 1946 στη Νέα Υόρκη, σε μια προσπάθεια, προφανώς στηριγμένη από την τότε κυβέρνηση της ρημαγμένης Ελλάδας, να αντιληφθούν οι ισχυροί τη μεγάλη θυσία της μικρής χώρας.
Shadow over Athens είναι ο τίτλος – «Σκιά πάνω από την Αθήνα». Περιέχει 77 εικόνες. Εβδομήντα επτά σκίτσα. Από την «Κλεμμένη Νίκη» μέχρι το «οι φίλοι μας επιστρέφουν». Από την θλιβερή Συνθηκολόγηση του νικητή Στρατού μας μέχρι την ημέρα της Απελευθέρωσης της Πρωτεύουσας.

Η Ταπείνωση, η Μεγάλη Πείνα, η Απώλεια, ο Φόβος, η Μαύρη Αγορά, η Αγωνία, η Ερήμωση, ο Θάνατος, οι «Συνεργάτες», το Πείσμα, η Περηφάνεια, η Πίστη, η Ελπίδα, η Αντίσταση. Η Ανάσταση. Είναι όλα εκεί. Σ αυτές τις εικόνες.

Όλες, μία προς μία, μαρτυρούν την Αλήθεια και την υψηλή τέχνη του Δημητριάδη. Κάθε μια αποτυπώνει και από μία πραγματικότητα της Κατοχής. Τον κουκουλοφόρο που μοιράζει θάνατο στα μπλόκα. Την κόκκινη γραμμή που αφήνει πίσω του το καμιόνι της Καισαριανής. Το παιδί που ψάχνει στα σκουπίδια. Τα βασανιστήρια στα υπόγεια της Μέρλιν. Τις ματωμένες αλλά νικηφόρες διαδηλώσεις. Τα σαμποτάζ.

Η προτελευταία όμως, ακριβώς πριν από εκείνη που αποτυπώνει την ευφορία της Απελευθέρωσης, είναι που σημαδεύει σαν στάμπα.

Ένα δοχείο με μπογιά, ένα πινέλο στο χέρι ενός κοριτσιού και το κορίτσι πεσμένο. Το σκίτσο είναι ασπρόμαυρο, αλλά βλέπεις το κόκκινο αυλάκι που σχηματίζει στο πεζοδρόμιο το αίμα από το στήθος της κοπέλας. Ένας Γερμανός φορτωμένος τα «υπάρχοντα» του με το πιστόλι στο χέρι και το βλέμμα του φονιά που φεύγει. Και στον τοίχο το «αρχινησμένο» σύνθημα …
«Welcome to the Allies Arm…». Σε εκείνο το γράμμα η σφαίρα χτύπησε το κορίτσι.
«Καλώς ήλθατε Σύμμαχοι στρατ….»
Ήβη Αθανασιάδου, ετών 18. Μαθήτρια στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου Παλαιού Φαλήρου.
Πλουσιοκόριτσο. Όμορφη, από γονείς Κωνσταντινουπολίτες που είχαν σώσει την περιουσία τους.
Δεν είχε πολλούς «πρακτικούς» λόγους για να ενταχθεί σε «οργάνωση».
Μόνο έναν. Αγαπούσε πολύ την Πατρίδα της.
Εκείνο το πρωί που όλοι ήξεραν πως «έφευγαν οι Γερμανοί», η ομάδα της «Εθνικής Δράσης» βγήκε φανερά, με φωνές. Όχι νύχτα πιά και στα κρυφά. Όλοι συμμαθητές, όλοι συνομήλικοι, αγόρια και κορίτσια. Ήταν Οκτώβριος. Αλλά η άνοιξη το ’44 είχε έρθει τον Οκτώβρη.
Η Ήβη, ως συνήθως κρατούσε τη μπογιά. Μπλε μπογιά. Με τέτοια έγραφαν οι «εθνικές» οργανώσεις. Τα παιδιά της ΕΠΟΝ έγραφαν με κόκκινη.
Ε και; Η επιδίωξη ήταν μία και ο στόχος ίδιος.
Η Ελευθερία.
Ήταν η 12η Οκτωβρίου του 1944. Η ημέρα που «έφευγαν» οι Γερμανοί.
Στον εξωτερικό τοίχο μια αυλής η Ήβη έγραψε το πρώτο σύνθημα στα ελληνικά: «Ήρθαν οι Σύμμαχοι Ε.Δ.».
Εκεί τους είδε ο στρατιωτικός γιατρός Gohfried Keller που είχε βγει από το επιταγμένο σπίτι του για να πάρει τσιγάρα ή ότι τρόφιμα μπορούσε, πριν περάσει το καμιόνι για τον μακρύ δρόμο της υποχώρησης.
Τα παιδιά τον είδαν και γέλασαν. Κρατούσε μόνο το πιστόλι του. Επτά σφαίρες δηλαδή, αλλά τα παιδιά ήταν περισσότερα από δέκα. Γύρισε σπίτι και πήρε ένα αυτόματο. Ευτυχώς για την ομάδα, την στιγμή που ο «γιατρός» επέστρεφε, κάποιος γείτονας ανέμισε στο μπαλκόνι μια εγγλέζικη σημαία. Ο Keller άδειασε σχεδόν την γεμιστήρα προσπαθώντας να ξεσκίσει την σημαία.

Μετά, λίγο πιο κάτω βρήκε την ομάδα να γράφει άλλο σύνθημα σε άλλο τοίχο. Ήταν ακόμη μακριά αλλά οι συμμαθητές κατάλαβαν. Τον πρόδιδε το βλέμμα. Έτρεξαν. Μόνο η Ήβη έμεινε να τελειώσει το σύνθημα. Ο «γιατρός» πάτησε την σκανδάλη.

Είχαν μείνει δύο σφαίρες. Η μία βρήκε την Ήβη κάτω από το στήθος κι έπεσε. Ο «γιατρός» έφυγε βρίζοντας κρατώντας σφιχτά το όπλο του που ακόμη έβγαζε καπνό από την κάνη. Η Ήβη πεσμένη, κρατούσε κι εκείνη σφιχτά το δικό της όπλο που έσταζε μπογιά και σχημάτιζε ένα μπλε αυλάκι που σιγά σιγά ενώθηκε με το κόκκινο.

Ο Keller δεν δικάστηκε ποτέ. Δεν τον αναζήτησε κανείς. Πόσους από αυτούς να προλάβει να δικάσει η Ελλάδα; Τον δικάζει καθημερινά η οδός «Ήβης Αθανασιάδου». Και μια μαρμάρινη πλάκα στο σημείο που την έκανε Αθάνατη.

·[Η Ήβη Αθανασιάδου μεταφέρθηκε στον Ευαγγελισμό όπου πέθανε τέσσερις ημέρες μετά…
· Ο στρατιωτικός γιατρός Gohfried Keller δεν ήταν Γερμανός. Ήταν Αυστριακός. Και ο Χίτλερ ήταν Αυστριακός.
· Το κείμενο στηρίχθηκε στα στοιχεία της έρευνας του Δημήτρη Κακίτση, ο οποίος συνέλεξε μαρτυρίες αυτοπτών μαρτύρων στο Παλαιό Φάληρο.]