Σήραγγα “Νίκος Πολυκράτης” στην E.O. Αθήνας Πατρών – Ποιός ήταν ο “Καπετάν Νικήτας” της κατοχής

Μία από τις σήραγγες της εθνικής οδού Αθήνας – Πάτρας, που εγκαινιάστηκε σήμερα Μ. Τρίτη, έχει το όνομα του Νίκου Πολυκράτη. Aς δούμε ποιός ήταν και γιατί του άξιζε αυτή η επιλογή.

Αναδημοσιεύουμε από το βιβλίο “Αθλητισμός και Κοινωνικά Κινήματα” (εκδόσεις Νότιος Άνεμος, Απρίλιος 2015, συγγραφέας Νάσος Μπράτσος, ISBN 9789609511261) το σχετικό κεφάλαιο.

Νίκος Πολυκράτης

O Νίκος Πολυκράτης γεννήθηκε το 1916 στη Μικρά Ασία, ήρθε μαζί με άλλους πρόσφυγες στην Ελλάδα, αγωνίστηκε στον Ολυμπιακό Πατρών και έμεινε στην ιστορία της ομάδας ως ο κορυφαίος «έξω δεξιά». Τιμήθηκε για τα ανδραγαθήματά του στον ελληνοϊταλικό πόλεμο και στη συνέχεια υπήρξε αρχηγός των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην περιοχή (γνωστός ως «Καπετάν Νικήτας») και ακολούθως του ΔΣΕ, μέχρι να σκοτωθεί σε ενέδρα στη Ρουπακιά Αχαΐας (περιοχή Κωστέικα) το 1949, σε ηλικία 33 ετών.

Όντας τακτικός επισκέπτης της Ρουπακιάς λόγω καταγωγής της συζύγου, ανακάλυψα μια ανέλπιστη σύμπτωση. Την ημέρα της εξόντωσης του Καπετάν Νικήτα ο τότε 8χρονος πεθερός μου Αβραμόπουλος Ιωάννης μαζί με άλλα παιδιά του χωριού ήταν αυτόπτες μάρτυρες, όταν το απόσπασμα έφερε, έβγαλε από τον τορβά και έδειξε τα κεφάλια τους, μπροστά στον πλάτανο που εικονίζεται στη φωτογραφία, αφού προηγουμένως είχε ειδοποιηθεί το χωριό να έρθει να τα δει.

Σύμφωνα με τις διηγήσεις του αποσπάσματος που τους εξόντωσε προς τους συγκεντρωμένους, μαζί με τον Νίκο Πολυκράτη ήταν άλλοι δύο, ο Καπετάν Καρατζάς και ένας αντάρτης, οι οποίοι επίσης εξοντώθηκαν στο γρέκι – μαντρί, όπου είχαν καταφύγει και προδόθηκαν, με αποτέλεσμα να περικυκλωθούν.

Μετά τη Ρουπακιά πήγαν τα κεφάλια για «επίδειξη» στη Χαλανδρίτσα, κεφαλοχώρι της περιοχής της Ερυμάνθειας. Σύμφωνα με διηγήσεις των μελών του αποσπάσματος, που άκουγαν και οι πιτσιρίκοι της εποχής, όταν συγκεντρώθηκαν για να δουν τα κεφάλια, τον Καπετάν Νικήτα τον σκότωσαν, γιατί, όταν βγήκε από το γρέκι, είχε μόνο το ένα χέρι ψηλά και το άλλο μαγκωμένο, αφού έκρυβε τελικά μια χειροβομβίδα στη μασχάλη, με την οποία σκόπευε να πάρει μαζί του το απόσπασμα, που όμως αντελήφθη τον κίνδυνο.

Πάντα σύμφωνα με τις διηγήσεις των «κεφαλοκυνηγών», τα ακέφαλα πτώματα θάφτηκαν κοντά στην περιοχή όπου έγινε η εξόντωση.
Στη συνέχεια επισκέφτηκα την περιοχή Προσφυγικά της Πάτρας, όπου ακόμα και σήμερα η αρχιτεκτονική των σπιτιών κρατάει το χρώμα του συνοικισμού, στον οποίο διαμένουν και αρκετοί Ρομά.

Στην Πλατεία Ελευθερίας το άγαλμα του καπετάνιου βρίσκεται μόλις λίγα μέτρα από το ρημαγμένο, ελπίζω προσωρινά, αφού δεν γνωρίζω αν οι σκουριασμένες ταμπέλες για την ανακατασκευή του ισχύουν ή όχι, γήπεδο των Προσφυγικών (στη μία του πλευρά υπάρχει δρομάκι με το όνομά του).
Θαρρείς και ο καπετάνιος είναι έτοιμος να οδηγήσει τους σύγχρονους «της γης τους κολασμένους», που εμφανώς διαμένουν στον συνοικισμό, οι πρόγονοι των οποίων τον θαύμαζαν και για τις ποδοσφαιρικές του ικανότητες, σε έναν νέο αγώνα κοινωνικής απελευθέρωσης.

Δεν είχε μόνο στο ποδόσφαιρο επιθετικές αρετές αλλά και στο αντάρτικο. Έμπαινε στη «μικρή περιοχή» των αντιπάλων κάνοντας συχνά επιδρομές μέσα στην Πάτρα, σε στρατώνες ταγματασφαλιτών, των οποίων είχε γίνει ο φόβος και ο τρόμος.
Μάλιστα, αυτός και οι άνδρες του χτύπησαν μέρα μεσημέρι μέσα στον προσφυγικό συνοικισμό της Πάτρας, έχοντας μεταμφιεστεί σε παπάδες, και εισέβαλαν στη βάση των γερμανοτσολιάδων στο 4ο Γυμνάσιο, σκορπώντας τον πανικό σε Γερμανούς και δοσίλογους.
Επίσης, εισέβαλε στον Πύργο μέσα από τους υπονόμους.

Όπως αναφέρει η ανιψιά του, ηθοποιός Τιτίκα Σαριγκούλη (που μας έδωσε και φωτογραφία από το αρχείο της), στην Απελευθέρωση, όταν μπήκε στην Πάτρα, τα κορίτσια στρώσανε τις προίκες τους για να περάσει το άλογό του.

Να πούμε ότι το Γήπεδο των Προσφυγικών, από τα αρχαιότερα στη χώρα, το έφτιαξαν όπως και σε πολλές άλλες περιπτώσεις οι πρόσφυγες με προσωπική εργασία το 1925 (έδρα αρχικά του Ολυμπιακού Πατρών αλλά και άλλων σωματείων στη συνέχεια). Τα επίσημα εγκαίνια έγιναν στις 17 Οκτωβρίου 1927, όπου ο τοπικός Ολυμπιακός νίκησε τον Ολυμπιακό Πειραιώς με 4-1.

Προσωπική μου άποψη, και αν αυτό έχει αποφασιστεί και το αγνοώ, ζητώ να μου συγχωρεθεί η άγνοια, ότι το γήπεδο πρέπει να ανακατασκευαστεί και να ονομαστεί Γήπεδο Προσφυγικών – «Νίκος Πολυκράτης», προς τιμήν του Καπετάνιου.