Δύο βιβλία στο χρώμα της ελπίδας

του Νάσου Μπράτσου

Με το αδιαχώρητο να επικρατεί και τις μνήμες να ξεχειλίζουν, πραγματοποιήθηκε η διπλή βιβλιοπαρουσίαση των βιβλίων «ΕΛΛΗ» του Φρίξου Πρωτογερέλλη και «ΠΟΡΤΕΣ» της συζύγου του Φιφής Πρωτογερέλλη, την Κυριακή 29/9/2019 στη Ριζούπολη.

Ο Φρίξος Πρωτογερέλλης γεννήθηκε το 1923 στη Λέσβο και κατά τη διάρκεια της κατοχής διέφυγε με περιπετειώδη τρόπο και τελικά εντάχτηκε στον ελληνικό στρατό της Μέσης Ανατολής. Συμμετείχε στο αντιφασιστικό κίνημα των ενόπλων δυνάμεων και κλείστηκε μαζί με πολλούς άλλους στα «σύρματα». Μεταπολεμικά υπέστη σειρά διώξεων και φυλακίσεων τόσο από το μετεμφυλιακό καθεστώς, όσο και από τη δικτατορία του 1967-1974.

Η Έλλη Σβώρου ήταν υπαρκτό πρόσωπο, φίλη και αργότερα συγκρατούμενη της αδερφής του, μέλος της ΕΠΟΝ στη Λέσβο. Η συμπάθεια που δημιουργήθηκε μεταξύ των δύο νέων και που συνεχίστηκε με αλληλογραφία (περιέχεται στο βιβλίο) κατά τη διάρκεια της φυλάκισής τους, δεν μπόρεσε ποτέ να μετεξελιχτεί σε μία κοινή ζωή, αφού λίγο πριν τη λήξη του εμφυλίου πολέμου, η Έλλη εκτελέστηκε στις 15/6/1949 σε ηλικία 25 ετών. Η τελευταία τους συνάντηση ήταν όταν την πήγαιναν για εκτέλεση και στάθηκε έξω από το κελί του Φρίξου με τα κάγκελα να τους χωρίζουν, όπου αντάλλαξαν τα τελευταία τους λόγια.

Τα γράμματα διασώθηκαν χάρις στο διπλό πάτο μίας βαλίτσας που ο Φρίξος Πρωτογερέλλης είχε φτιάξει στη Μέση Ανατολή και έτσι όσες έρευνες και αν έγιναν μετά τον πόλεμο από τις καθεστωτικές δυνάμεις, δεν μπόρεσαν να τα ανακαλύψουν. Το βιβλίο «Έλλη» αναφέρεται τυπικά σε μία και μόνη ιστορία, αλλά μέσα από αυτή «ζωγραφίζεται» μία μεγάλη ιστορική και ιδιαίτερα ταραγμένη περίοδος.

Η Φιφή Πρωτογερέλλη, με σημαντική δράση στα χρόνια της κατοχής μέσα από την ΕΠΟΝ, συγκρατούμενη και ακολούθως φίλη της αδερφής του Φρίξου, της Έλλης Πρωτογερέλλη, αλλά και της Έλλης Σβώρου, μέσα από το βιβλίο της «Πόρτες» περιγράφει μέσα από την προσωπική της διαδρομή, μία πορεία παράλληλα με αυτή του Φρίξου με τον οποίο έμελλε να συνδεθούν και να συνεχίσουν από κοινού μία δημιουργική πορεία δεκαετιών.

Και τα δύο βιβλία έχουν πράσινο χρώμα στο εξώφυλλο και αυτό δεν είναι τυχαίο, είναι το χρώμα της ΕΠΟΝ και το χρώμα της ελπίδας, αλλά και το χρώμα που αγαπούσε η Έλλη Σβώρου που τόσο πρόωρα έφυγε από τη ζωή.

Μέσα από δεκαετίες κοινωνικής προσφοράς (η Φιφή Πρωτογερέλλη πρωτοστάτησε στο να γίνει το ρημαγμένο εργοστάσιο της Θερμίδας στη Ριζούπολη, το σημερινό πάρκο «Βασίλης Αυλωνίτης», αντί για τσιμεντένια μεγαθήρια γραφείων εταιριών), δεν ήταν καθόλου έκπληξη που η αίθουσα του συλλόγου «Πολίτες της Ριζούπολης», όχι μόνο γέμισε αφυκτικά το πρωί της Κυριακής 29 Σεπτεμβρίου 2019, αλλά αρκετοί δεν χώραγαν και έμιαν απέξω στα πεζοδρόμια και στο πάρκο της περιοχής.

Στο τέλος η βιβλιοπαρουσίαση και μετά και από ορισμένες παρεμβάσεις από το ακροατήριο, έκλεισε με ένα από τα τραγούδια που τραγουδούσαν οι κρατούμενες γυναίκες στα πέτρινα χρόνια.