Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος των πυρηνικών κινδύνων

Warning: Undefined array key "frameborder" in /var/www/ertnewsdev.oryx.gr/wp-content/themes/generatepress_child/functions/shortcodes.php on line 77

Warning: Undefined array key "scrolling" in /var/www/ertnewsdev.oryx.gr/wp-content/themes/generatepress_child/functions/shortcodes.php on line 78

Warning: Undefined array key "width" in /var/www/ertnewsdev.oryx.gr/wp-content/themes/generatepress_child/functions/shortcodes.php on line 86

Warning: Undefined array key "height" in /var/www/ertnewsdev.oryx.gr/wp-content/themes/generatepress_child/functions/shortcodes.php on line 86

Τι επιπτώσεις θα υπάρξουν σε ανθρώπους και υποδομές στην Ουκρανία, αν συμβεί το αδιανόητο χρήσης πυρηνικών όπλων σε πόλεμο; Πόσο επικίνδυνη παραμένει η κατάσταση με το πυρηνικό συγκρότημα της Ζαπορίζια, που βρίσκεται υπό τον έλεγχο των Ρώσων, αλλά και με μάχες να διεξάγονται πέριξ του; Πώς προχωρά η κατασκευή του τουρκικού πυρηνικού εργοστασίου στο Ακούγιου από τους Ρώσους και κατά πόσον οι μόνοι σκοποί για τη δημιουργία του είναι ενεργειακοί; 

Στα ερωτήματα αυτά απαντά στην εκπομπή του Πολυδεύκη Παπαδόπουλου “Με το Πρώτο στην Ευρώπη και τον Κόσμο” ο Χρήστος Ελευθεριάδης, Καθηγητής Πυρηνικής Φυσικής στη Σχολή Θετικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Εκτιμήσεις παραγόντων της Δύσης, αν και θεωρούν αρκετά απίθανη την χρήση μικρών τακτικών πυρηνικών όπλων από τη Ρωσία στο έδαφος της Ουκρανίας, υπογραμμίζοντας το σενάριο των αλυσιδωτών και ανεξέλεγκτων αντιδράσεων (π.χ. τελευταίες δηλώσεις Μπάιντεν σε συνέντευξή του στο CNN), δεν την αποκλείουν κατηγορηματικά. Άλλωστε και οι ίδιοι οι Ρώσοι αξιωματούχοι αφήνουν να πλανάται μια ανάλογη απειλή, μιλώντας για δικαίωμα χρήσης πυρηνικών από τη χώρα τους αν απειληθούν “ζωτικά συμφέροντά” της. Έτσι, το αδιανόητο πριν ακόμη μερικούς μήνες -περιορισμένη χρήση πυρηνικών όπλων, όσο μπορεί να ευσταθεί ένας τέτοιος όρος- αρχίζει να γίνεται κανονικό μέρος της συζήτησης, ακόμη και της εξίσωσης, 60 χρόνια μετά την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας (καθώς στις 14/10 ήταν η σχετική επέτειος). Επιπλέον, παρά τις προειδοποιήσεις της Δύσης προς τη Ρωσία, ο μεν ΓΓ Γραμματέας του ΝΑΤΟ Στόλτενμπεργκ χαρακτήρισε απίθανο να απαντήσει πυρηνικά η Συμμαχία σε περίπτωση μιας τέτοιας ρωσικής επίθεσης στην Ουκρανία, ο δε Πρόεδρος Μακρόν ξεκαθάρισε σε δική του συνέντευξη στη δημόσια τηλεόραση της Γαλλίας πως δεν είναι στο πυρηνικό δόγμα της χώρας του μια απάντηση σε κάτι τέτοιο. Όλα αυτά θα έλεγε κανείς πως δεν λειτουργούν απολύτως αποθαρρυντικά για να ανάλογη κίνηση της Ρωσίας. Επομένως, στο υποθετικό σενάριο τις χρήσης μικρών πυρηνικών από τη Ρωσία στην Ουκρανία το ζήτημα είναι με τι είδος όπλων και ποιές συνέπειες για τις ανθρώπινες ζωές και το περιβάλλον.

Ένας αποτρεπτικός λόγος για τη Ρωσία ως προς τη χρήση ανάλογων όπλων, εκτός από την περίπτωση μιας δυτικής απάντησης καθώς και τον διεθνή σάλο, θεωρείται και το γεγονός της διασποράς της ραδιενεργούς μόλυνσης, που, αναλόγως της γεωγραφικής θέσης τέτοιων χτυπημάτων, μπορεί να τη φέρει και στο έδαφος των ελεγχόμενων από τη Ρωσία περιοχών ή και όμορων χωρών με επιπρόσθετες επιπτώσεις και περιπλοκές.

Πάντως, αν οι κίνδυνοι για χρήση τακτικών πυρηνικών όπλων είναι υποθετικοί, εκείνοι από την κατάσταση που επικρατεί στη Ζαπόριτσα δεν είναι καθόλου θεωρητικοί, όπως επανειλημμένα προειδοποιεί και ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας.

Το μεγαλύτερο στην Ευρώπη πυρηνικό συγκρότημα παραμένει υπό την κατοχή της Ρωσίας, με τον Πούτιν να έχει υπογράψει διάταγμα ένταξής του στις προσαρτημένες περιοχές. Οι Ουκρανοί τεχνικοί έχουν αποχωρήσει και το συγκρότημα τελεί υπό τη διαχείριση πλέον των Ρώσων, έχοντας “σβήσει”.

Ωστόσο, καθώς οι πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν λειτουργούν όπως μια ηλεκτρική συσκευή που την βγάζεις από την πρίζα, οι πυρήνες του και τα ραδιενεργά υλικά πρέπει, ακόμη και εκτός λειτουργίας, να βρίσκονται υπό διαρκή έλεγχο και σε ψύξη. Όμως έχει γίνει γνωστό πως αυτό γίνεται πολλές φορές με χρήση γεννητριών, καθώς δεν υπάρχει παροχή ρεύματος στο συγκρότημα. Επιπλέον, οι μάχες πέριξ των εγκαταστάσεων του συνεχίζονται και είναι πιθανόν να ενταθούν, σε περίπτωση ουκρανικής αντεπίθεσης για ανακατάληψή του.

Πέραν τούτων, η λύση των πυρηνικών εργοστασίων για την παραγωγή ενέργειας επιστρέφει στην Ευρώπη, στις συνθήκες που επικρατούν, ακόμη και σε χώρες που την είχαν εγκαταλείψει. Χαρακτηριστικά έως και η Γκρέτα Τούμπεργκ δηλώνει πως μπροστά στην επαναλειτουργία των μονάδων άνθρακα είναι προτιμότερη η πυρηνική λύση.

Έτσι, αφενός οι κίνδυνοι από την περίπτωση ατυχημάτων και διαρροών μοιάζουν να ξεχνιούνται, παρά τα τρία μεγάλα περιστατικά (Θρι Μάιλ Αΐλαντ-ΗΠΑ 1979, Τσέρνομπιλ-ΕΣΣΔ 1986, Φουκουσίμα-Ιαπωνία 2011). Αφετέρου όμως η συγκρουσιακή κατάσταση στην Ζαπόριτσα αποδεικνύει την ύπαρξη και άλλου τύπου κινδύνων, από απλώς την περίπτωση ατυχήματος και τη δύσκολη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων που κανείς δεν θέλει. Τέλος, μοιάζει να αγνοείται η συνάφεια της χρήσης πυρηνικής ενέργειας για ειρηνικούς σκοπούς με πολεμικούς (συσσώρευση σχάσιμου υλικού που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για βόμβες, εκπαίδευση επιστημονικού δυναμικού και για άλλους λόγους).

Μια απόδειξη αυτής της συνάφειας ενδεχομένως αποτελεί η δημιουργία του πυρηνικού συγκροτήματος στο Ακουγιού της Τουρκίας, με ρωσική τεχνολογία, αλλά και χρηματοδότηση. Το έργο μοιάζει να προχωρά με ταχείς ρυθμούς, καθώς στις διάφορες εγκαταστάσεις και υποδομές εργάζονται περίπου 25.000 άτομα, η δε Ρωσία μετέφερε πρόσφατα κεφάλαια περί τα 7 δισ. δολ. στην Τουρκία για την γρηγορότερη εκτέλεση του έργου, βοηθώντας ταυτόχρονα στην ενίσχυση των συναλλαγματικών αποθεματικών της γείτονος.

Ο Ερντογάν μάλιστα έχει εξαγγείλει την μερική λειτουργία του πυρηνικού συγκροτήματος ακόμη και εντός του 2023 (ώστε να συμπέσει με τους εορτασμούς των 100 χρόνων από την ίδρυση του Τουρκικού Κράτους) και μιλά για επίσπευση της έναρξης του δεύτερου ανάλογου προγράμματος στη Σινώπη της Μ. Θάλασσας. Ωστόσο, η εξέταση των οικονομικών όρων γύρω από τα πυρηνικά εργοστάσια της Τουρκίας δείχνει πως ίσως πρόκειται περισσότερο για πολιτικά project της ίδιας (όπως και της Ρωσίας), παρά ενεργειακά/οικονομικά.