Μαρία Χασαπίδου: «Προσφυγοπούλα αριθμός 2014» στις Πηγές του Μωυσέως

Ήταν Μεγαλοβδομάδα όταν η Μαρία Χασαπίδου (πατρικό Τσιμπίδου) ξεκινούσε από το χωριό της το Καραβόσταμο της Ικαρίας, μαζί με την οικογένειά της για να κάνει το προσφυγικό ταξίδι με κατάληξη τις Πηγές του Μωυσέως. Για όλα αυτά έγραψε ένα εξαιρετικό βιβλίο στο οποίο καταθέτει τη μαρτυρία της. Τίτλος του «Προσφυγοπούλα αριθμός 2014» και ο αριθμός 2014 αντιστοιχεί στον αριθμό του προσφυγικού της βιβλιαρίου.

Πηγές για το βιβλίο ήταν οι διηγήσεις του πατέρα της, το ημερολόγιο της μητέρας της και φυσικά οι αναμνήσεις της ίδιας.

Τη συναντήσαμε και μιλήσαμε μαζί της. Όπως μας είπε την ύλη για το βιβλίο την είχε συγκεντρώσει και ταξινομήσει εδώ και χρόνια. Μάλιστα είχε γράψει και σχετικά άρθρα στην τοπική εφημερίδα του Αιγάλεω «Πόλη». Κίνητρό της ήταν να μαθευτεί αυτή η άγνωστη ιστορία της μαζικής προσφυγιάς των Ελλήνων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Μάλιστα μας είπε ότι ορισμένοι όταν άκουγαν για το θέμα αυτό επειδή δεν το ήξεραν συχνά το υποτιμούσαν «έλα μωρέ τόσοι πέθαναν εδώ και εσείς πήγατε με μία βάρκα πέρα», έλεγαν μερικές φορές.

Η συγγραφέας μας δήλωσε ότι: «Όταν συνθηκολόγησε ο πόλεμος ο πατέρας μου κατέβηκε (αφού αρχικά έφτασε μέχρι την Ερμιόνη) στην Αθήνα φορώντας δύο αρβύλες που ήταν για το ίδιο πόδι και πούλησε στους μαυραγορίτες ένα σπίτι που είχαμε στο Χαλάνδρι για δύο τενεκέδες λάδι. Έφτασε στην Ικαρία και επειδή έβλεπε ότι πέθαινε ο κόσμος όταν σώθηκε ο ένας τενεκές, άφησε τον άλλο και μία κατσίκα για να πίνει γάλα στη γιαγιά και μας πήρε να φύγουμε. Η γιαγιά έβαζε την κατσίκα μέσα στο σπίτι για να τη διαφυλάξει. Τον πατέρα μου τον έλεγαν Γεώργιο, παρατσούκλι Λιόσπορος, τη μητέρα μου Ειρήνη, παρατσούκλι Φιγουρίνι, ίσως επειδή έραβε και τα αδέρφια μου τα έλεγαν Ηλία και Παντελή. Φύγαμε από τον όρμο του Άγιου Φωκά (μέσα σε αυτήν κρυφτήκαμε για να μην μας εντοπίσουν οι Ιταλοί)το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής του 1942 με τη βάρκα του Καστανιά από το Γιαλισκάρι και είχε φουρτούνα».

-Είχατε προβλήματα στο ταξίδι;

-«Στο δρόμο ακούσαμε αεροπλάνο και μετά άκατο και νομίσαμε ότι μας εντόπισαν. Τελικά φτάσαμε στην Τουρκία και μας εντόπισαν οι σκοποί. Εκεί έφτασε με άλλη βάρκα και η οικογένεια του οδοντίατρου Φώτη Τσαντέ, παρατσούκλι Κάλος. Μας έβαλαν πάλι στις βάρκες και μας είπαν να γυρίσουμε πίσω. Μας πυροβόλησαν όταν είδαν τις δύο βάρκες να διπλαρώνουν η μία τη άλλη, γιατί νόμισαν ότι ξαναγυρνάμε. Τελικά φτάσαμε στο Βρωμολιμνιώνα και μετά από μεγάλη ταλαιπωρία και περιπλάνηση , όπου χάσαμε χωρίς να μάθουμε ποτέ νέα του, ένα αγόρι τον Παντελή Ράπτη, μας εντόπισαν οι Τούρκοι και ακολουθήσαμε τη διαδρομή Βουρλά – Λίσα – Τσεσμές (μείναμε σε τσαντίρια, εκεί πέθαναν αρκετοί που ήταν υποσιτισμένοι και ξαφνικά κατανάλωσαν μεγάλες ποσότητες φαγητού, θυμάμαι πόσο μεγάλα χταπόδια είχαν οι ακτές της Τουρκίας και δεν άντεξε ο οργανισμός τους), Χαλέπι (όπου πήραν τους άνδρες στο στρατό), Τριπολίτιδα και μετά στο προσφυγικό στρατόπεδο στις Πηγές του Μωυσέως».

-Σχολείο που πήγατε;

-«Εκεί πήγα σχολείο στις Πηγές του Μωυσέως και ήμουν στην πρώτη δοκιμαστική αποστολή επιστροφής προσφύγων το 1945 που μας άφησαν στη Σάμο και από εκεί με καΐκι γυρίσαμε στην Ικαρία».

Υπενθυμίζουμε λοιπόν ότι η αναλυτική εξιστόρηση της προσφυγικής διαδρομής της Μαρίας Χασαπίδου, περιέχεται στο βιβλίο της «Προσφυγοπούλα αριθμός 2014», που κυκλοφόρησε το Φεβρουάριο του 2019. Η παρουσίαση του βιβλίου που είναι έκδοση του Συλλόγου Μικρασιατών Αιγάλεω «Νέες Κυδωνίες», θα γίνει την Τρίτη 12 Μαρτίου στις 10.30πμ στο 6ο ΚΑΠΗ Αιγάλεω και εισηγητής θα είναι ο πρόεδρος του συλλόγου Γιάννης Κουτούλιας. Επεξεργασία και σελιδοποίηση του υλικού έκανε η Αθηνά Δασκαλάκη.

Πρόκειται για ένα σημαντικό βιβλίο που βοηθάει στη διάσωση της ιστορικής μνήμης και το συνιστούμε ανεπιφύλακτα.

Κεντρική φωτο: Η Μαρία Χασαπίδου και δίπλα φωτο εποχής πρόσφυγες στις πηγές του Μωυσέως. Η μητέρα Ειρήνη και κάτω από δεξιά ο Ηλίας, η μικρή Μαρία και ο Παντελής.

Σχετική είδηση: Αναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr

Συνέντευξη: Νάσος Μπράτσος