Τι ισχύει για τους καρδιοπαθείς στον καιρό του Covid-19 

Βρισκόμαστε στην αρχή της κρίσης που προκάλεσε ο νέος κορονοϊός, τονίζουν κάθε μέρα οι ειδικοί επιστήμονες και οι Αρχές, ενώ επαναλαμβάνουν σε κάθε τόνο το πόσο σημαντικό είναι να ακολουθούνται οι οδηγίες που έχουν δοθεί για την προστασία του γενικού πληθυσμού και των ομάδων υψηλού κινδύνου. Για μία από τις ομάδες αυτές, τους ανθρώπους που πάσχουν από καρδιαγακά νοσήματα καθώς και για τα μέτρα που επιβάλλεται να υιοθετούν στην εποχή του κορονοϊού, μιλάει στο ert.gr ο καρδιολόγος Νικόλαος Σμυρνιούδης, Διευθυντής της Καρδιολογικής Κλινικής του Νοσοκομείου της Χίου.

Η πανδημία της νόσου του κορονοϊού COVID-19 ξεκίνησε από τη Γιουχάν της Κίνας τον περασμένο Δεκέμβριο και πολύ σύντομα εξαπλώθηκε σχεδόν σε όλον τον κόσμο. Αποτελεί ένα νέο στέλεχος κορονοϊού με συνέπεια κανένας να μην προστατεύεται από ανοσία λόγω κάποιας προηγούμενης επαφής με τον ιό. Η μόλυνση μπορεί να οδηγήσει σε ένα ευρύ φάσμα εκδηλώσεων που αρχίζει από την ασυμπτωματική διαδρομή και φθάνει μέχρι σοβαρές επιπλοκές και τον θάνατο. Οι βασικές εκδηλώσεις αφορούν κυρίως στο αναπνευστικό μας.

Οι πληροφορίες που έχουμε έως σήμερα είναι ότι προσβάλλει πιο σοβαρά τις παρακάτω ομάδες πληθυσμού:

• Ηλικιωμένοι (αύξηση των θανατηφόρων συμβάντων με την αύξηση της ηλικίας).
• Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς.
• Ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα.
• Ασθενείς με Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια.

Σύμφωνα με στοιχεία του Αμερικανικού Κολλεγίου Καρδιολογίας  η θνητότητα τριπλασιάζεται αν ένας ασθενής είναι υπερτασικός ή διαβητικός, πενταπλασιάζεται αν έχει υποκείμενο καρδιαγγειακό νόσημα και είναι εξαπλάσια σε ηλικίες άνω των 80 ετών. Επισημαίνεται ότι, με βάση αυτά τα στοιχεία, η θνητότητα παρουσιάζεται υψηλότερη στους καρδιοπαθείς από ό,τι στους πνευμονοπαθείς!  Τα παραπάνω νούμερα επ’ ουδενί δεν σημαίνουν βέβαια ότι ο υπόλοιπος πληθυσμός είναι χωρίς κίνδυνο.

Όσον αφορά στις καρδιοπάθειες, αυξημένου κινδύνου θεωρούνται, σύμφωνα με την Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, ασθενείς με:

1. Καρδιακή Ανεπάρκεια (Ισχαιμικής ή μη αιτιολογίας)
2. Στεφανιαία Νόσο (Πρόσφατο Οξύ Στεφανιαίο Σύνδρομο ή επέμβαση επαναγγείωσης, αγγειοπλαστική-stent ή αορτοστεφανιαία παράκαμψη, τους τελευταίους 12 μήνες)
3. Πνευμονική Υπέρταση
4. Συγγενείς καρδιοπάθειες μετά χειρουργική διόρθωση με σημαντική υπολειπόμενη βλάβη ή μη διορθωμένες συγγενείς καρδιοπάθειες
5. Προσθετικές καρδιακές βαλβίδες
6. Μυοκαρδιοπάθειες
7. Ιστορικό τεκμηριωμένης μυοκαρδίτιδας
8. Καναλοπάθειες

Οι ασθενείς με συννοσηρότητες σχετιζόμενες με τις καρδιαγγειακές παθήσεις (χρόνια αρρύθμιστη αρτηριακή υπέρταση, χρόνιος αρρύθμιστος σακχαρώδης διαβήτης, χρόνια αποφρακτική αναπνευστική πνευμονοπάθεια, χρόνια νεφρική νόσος, νεοπλασία ή υπό ανοσοκατασταλτική αγωγή) θεωρούνται επίσης ευπαθείς ομάδες.

Επιπλοκές του κορονοϊού στην καρδιά

Η νόσηση από COVID-19, ιδιαίτερα όταν εκδηλώνεται με βαριά κλινική εικόνα, μπορεί να επιπλακεί με παθήσεις ή επιδείνωση υποκείμενων παθήσεων του καρδιαγγειακού. Ποσοστό 7% των βαρέως νοσούντων και έως 22% των νοσηλευομένων σε ΜΕΘ μπορεί να υποστεί οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου. Οι μηχανισμοί πρόκλησης μπορεί να περιλαμβάνουν:

1. Αυξημένη ανάγκη αιμάτωσης του μυοκαρδίου, λόγω της λοίμωξης,  σε έδαφος προϋπάρχουσων οριακών βλαβών των στεφανιαίων. Η δυσαναλογία σε προσφορά /ζήτηση αιμάτωσης οδηγεί σε ισχαιμία.
2. Μειωμένη οξυγόνωση της καρδιάς λόγω αναπνευστικής ανεπάρκειας.
3. Διαταραχές στους μηχανισμούς της πήξης. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαίτερα σοβαρό σε ασθενείς με προηγούμενο έμφραγμα ή αγγειοπλαστική με stent.
4. Πυροδότηση φλεγμονωδών μηχανισμών από ουσίες όπως οι κυτταροκίνες, με αποτέλεσμα ρήξη αθηρωματικής πλάκας και επακόλουθο έμφραγμα.

Σε έναν ακόμα αμφιλεγόμενο αριθμό πασχόντων ο ιός μπορεί να προσβάλει το μυοκάρδιο προκαλώντας οξεία μυοκαρδίτιδα. Αυτή προκαλεί νέκρωση μυϊκών κυττάρων της καρδιάς. Ανάλογη με τον αριθμό των προσβαλλομένων κυττάρων θα είναι και μείωση στην απόδοση της καρδιάς ως κινητήριας δύναμης του κυκλοφορικού. Πάντως, η διάγνωση της μυοκαρδίτιδας δεν πρέπει να τίθεται αβασάνιστα λαμβάνοντας υπ’ όψιν μόνο την αύξηση της τροπονίνης καθώς αυτή βγαίνω ψευδώς θετική σε πολλές περιπτώσεις διάχυτης φλεγμονής.

Οι αρρυθμίες είναι συχνό φαινόμενο σε βαρέως πάσχοντες. Συχνότερα μπορεί να εμφανιστεί κολπική μαρμαρυγή αλλά μπορεί να παρουσιαστούν επικίνδυνες, δυνητικά θανατηφόρες κοιλιακές αρρυθμίες. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται σε ασθενείς οι οποίοι πρόκειται να λάβουν θεραπεία με χλωροκίνη ή/και αζιθρομυκίνη καθώς οι ουσίες αυτές προκαλούν ηλεκτρικές αλλαγές στην καρδιά (παράταση QT) ευοδώνοντας την αρρυθμιογένεση. Το πρόβλημα αυτό μπορεί να είναι σοβαρό σε ασθενείς με ιστορικό αρρυθμιών ή λήψη κάποιων κατηγοριών φαρμάκων (π.χ. αντιαρρυθμικά, αντιμυκητιασικά, αντικαταθλιπτικά κ.λπ.).

Σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια, η νόσος μπορεί να προκαλέσει απορρύθμιση τόσο μέσω επιδείνωσης της λειτουργικότητας της καρδιάς, όσο και μέσω απορρύθμισης της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών.

Συμπερασματικά οι ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσο διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο μετά από προσβολή από τον COVID-19. Η αντιμετώπιση των σοβαρών περιπτώσεων από ομάδα ειδικοτήτων, ειδικά σε ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιακή ανεπάρκεια, και η μακροπρόθεσμη κλινική παρακολούθηση είναι συνεπώς σημαντική.

Προς το παρόν ακρογωνιαίος λίθος, όπως τονίζει και η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία, είναι η πρόληψη εφαρμόζοντας τις οδηγίες του ΕΟΔΥ:

• Ακολουθούμε τις γενικές οδηγίες του για την αποφυγή προσβολής και μετάδοσης (αποφυγή συναθροίσεων, μένουμε σπίτι, συχνό πλύσιμο χεριών κ.λπ.).
• Δεν επισκεπτόμαστε νοσοκομεία και ιατρεία αν δεν έχουμε συμπτώματα. Αναβάλουμε τον τακτικό έλεγχο για τους επόμενους μήνες. Η συνταγογράφηση μπορεί πλέον να διεκπεραιώνεται με sms ή mail.
• Δεν αλλάζουμε την φαρμακευτική θεραπεία που λαμβάνουμε για την ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Οι συστάσεις της Ευρωπαϊκής και της Αμερικανικής Καρδιολογικής Εταιρείας τονίζουν ότι δεν υπάρχει λόγος για αλλαγή των Αναστολέων Μετατρεπτικού Ενζύμου Αγγειοτασίνης και Ανταγωνιστών των Υποδοχέων της Αγγειοτασίνης για τον έλεγχο της αρτηριακής υπέρτασης.
• Φροντίζουμε να συμμορφωνόμαστε με τη φαρμακευτική θεραπεία για καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη κ.λπ., για να να μειώσουμε τις επανεισαγωγές στο νοσοκομείο.
• Ακολουθούμε σωστή υγιεινοδιαιτητική αγωγή, με αποφυγή καπνίσματος και κατανάλωσης άλατος.
• Επί εμφανίσεως οξέων συμπτωμάτων, π.χ. θωρακικού άλγους, δύσπνοιας ή ζάλης, με συνοδό αίσθημα παλμών, να επικοινωνήσετε με τον θεράποντα καρδιολόγο σας.

Ακολουθώντας τις παραπάνω οδηγίες μπορούμε να μειώσουμε την προσβολή και τις επιπλοκές κατά την θεραπεία για COVID-19.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΕΣ ΑΝΑΦΟΡΕΣ

https://spc.pt/wp-content/uploads/2020/03/S20028-ACC-Clinical-Bulletin-Coronavirus.pdf2

https://www.hcs.gr/default.aspx?pageid=10743

https://www.nature.com/articles/s41569-020-0360-54

Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) and Cardiovascular Disease: Clerkin et al.10.1161/CIRCULATIONAHA.120.046941