Απλές συμβουλές για να μπείτε χωρίς φόβο στον μαγνητικό τομογράφο

Πριν από λίγο καιρό συνόδευσα συγγενή μου, σε ιατρικό διαγνωστικό κέντρο, προκειμένου να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία στην σπονδυλική στήλη. Παρόλο που δεν έχει κλειστοφοβία, πριν ακόμη μπει στον ειδικό χώρο, παρουσίασε εξαιρετική ανησυχία και εμφάνισε ταχυκαρδία.

Αρχικά σκεφτήκαμε να αναβάλλουμε την εξέταση. Μετά από αρκετή ώρα και αφού πήρε ένα ήπιο ηρεμιστικό η εξέταση πραγματοποιήθηκε. Ωστόσο ο άρρωστος ταλαιπωρήθηκε. Φοβήθηκε πολύ, παρά την ευγενική συμπεριφορά και τις καθησυχαστικές συμβουλές του ιατρικού προσωπικού.

Η εξέταση η οποία διαρκεί συνήθως από 20 έως 40 λεπτά, θεωρείται ανώδυνη και ασφαλής χωρίς ραδιενέργεια ή ιοντίζουσες ακτινοβολίες (ακτίνες x,γ). Πρέπει όμως να σταθείτε, ξαπλωμένοι και  ακίνητοι πάνω σε έναν μεταλλικό σωλήνα/σήραγγα, ανοιχτό και στα δύο άκρα, ο οποίος μετακινείται έως ότου βρεθεί στο κέντρο το σημείο του σώματος που πρέπει να απεικονιστεί. Στη διάρκεια της εξέτασης θα ακούσετε πολύ θόρυβο. Αυτοί οι θόρυβοι προκαλούνται από τα μεταβαλλόμενα μαγνητικά πεδία και είναι φυσιολογικοί.

Θα σας δοθεί ένα κουμπί συμπίεσης για να καλέσετε τον τεχνολόγο αν χρειάζεστε κάτι. Το
προσωπικό θα μπορεί επίσης να σας παρακολουθεί ανά πάσα στιγμή μέσα από γυάλινο
παράθυρο και ειδική κάμερα. Θα σας δοθούν ωτοασπίδες για να αντέξετε το θόρυβο που θα ακούτε.

Ωστόσο θα είστε σε θέση να μιλήσετε με το προσωπικό μέσω ενός μικροφώνου, λίγο πριν… λιποθυμήσετε! Σίγουρα δεν είναι εύκολο!

Αν συμψηφίσουμε και την ανησυχία μας για το τι μπορεί να βρεθεί στην εξέταση, σίγουρα είναι μια δυσκολία για τον ασθενή. Ας την κάνουμε λίγο ευκολότερη… με τη βοήθεια της κυρίας Μαρίας Ξανθάκη,MSc Ψυχολόγος- ΓΣΘ Ψυχοθεραπεύτρια Ενηλίκων.

Συνέντευξη στην Έφη Ζέρβα 

Καταρχάς, κυρία Ξανθάκη είναι φυσιολογικός ο φόβος που νιώθουμε για τη διαδικασία του μαγνητικού τομογράφου; Κάποιοι αποφεύγουν να κάνουν τέτοιου είδους ιατρικές εξετάσεις με αποτέλεσμα να υπάρχουν σοβαροί κίνδυνοι για την υγεία τους.

Ένας άνθρωπος ο οποίος προγραμματίζει μια τέτοιου είδους εξέταση ήδη έχει ανησυχίακαι άγχος για θέματα υγείας που του συμβαίνουν.Η διαδικασία του μαγνητικού τομογράφου  είναι μία πρωτόγνωρη συνθήκη…ή  με ιδιαίτερες παραμέτρους (π.χ. έντονος ήχος, ακινησία για αρκετά λεπτά) που μπορεί να προκαλέσουν απρόβλεπτο άγχος και δυσφορία. Γνωρίζουμε ότι το αίσθημα του φόβου είναι μία συνήθης και λειτουργική αντίδραση σε συνθήκες απειλητικές και επικίνδυνες, στη διαδικασία του μαγνητικού τομογράφου όμως δεν πρόκειται για κάτι τέτοιο.

Δυστυχώς είναι αλήθεια ότι πολλοί άνθρωποι λόγω του υπερβολικού φόβου τους αποφεύγουν τη διαδικασίατου του μαγνητικού τομογράφου ή φεύγουν λίγα λεπτά μετά την έναρξή της.

Σε ποια περίπτωση μιλάμε για διαταραχή άγχους και όχι έναν απλό ανθρώπινο φόβο δεδομένου των συνθηκών; 
Η συνθήκη της κλειστοφοβίας γενικότερα, μπορεί να δημιουργήσει την αίσθηση ότι το άτομο νιώθει παγιδευμένο σε έναν περιορισμένο ή συγκεκριμένο χώρο, ενώ μπορεί ακόμη και να μειώσει την λειτουργικότητά του. Ο υπερβολικός, παρατεταμένος και μη διαχειρίσιμος   φόβος και αντίστοιχα το άγχος είναι δύο συνήθη συναισθήματα με τα οποία έρχεται αντιμέτωπος /-η κάποια/-ος που νιώθει κλειστοφοβία.

Όπως σε όλες τις φοβίες και στις διαταραχές άγχους, έτσι και για την κλειστοφοβία υπάρχει επιστημονικά αποδεδειγμένη θεραπεία με ένα μεγάλο ποσοστό επιτυχίας. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία, γνωστή ως CBT , μπορεί να προσφέρει μία μακροπρόθεσμη λύση σε όλους όσους βιώνουν τις πολλαπλές επιπτώσεις της κλειστοφοβίας. Μόλις στις πρώτες δέκα συνεδρίες με έναν εξειδικευμένο ψυχοθεραπευτή, μπορεί κανείς να βιώσει τα πρώτα σημάδια ανακούφισης των συμπτωμάτων που του προκαλούνται όταν πρόκειται να εισέλθει σε έναν μαγνητικό τομογράφο.

Τι προτείνετε να κάνουμε για να διευκολύνουμε τον εαυτό μας σ ‘αυτή την άβολη διαδικασία;

                                  Πριν την εξέταση

•  Θα σας βοηθήσει να μάθετε όσα περισσότερα γίνεται για το μηχάνημα αλλά και συνολικά για τη διαδικασία της εξέτασής σας, ώστε να προετοιμαστείτε και να έχετε συγκεκριμένους τρόπους διαχείρισης του άγχους και του φόβου.
• Ενδεικτικές ερωτήσεις: Πόσο χρόνο θα διαρκέσει η εξέταση; Πώς μπορώ να περιορίσω τον ενοχλητικό ήχο της εξέτασης; Αν νιώσω άβολα, μπορώ να σταματήσω την εξέταση και να ξεκινήσουμε πάλι; Μπορείτε να με ακούσετε κατά τη διάρκεια της εξέτασης; Το μηχάνημα του τομογράφου είναι ανοικτού ή κλειστού τύπου; Υπάρχει μουσική στο χώρο;
•  Ζητήστε από ένα έμπιστο άτομο που σας καταλαβαίνει και σας ηρεμεί να σας συνοδεύσει στην εξέταση.
• Επίσης, ρωτήστε εάν μπορεί να είναι μαζί σας κάποιο άτομο του ιατρονοσηλευτικού προσωπικού κατά τη διάρκεια της εξέτασης. Πολλές φορές είναι καθησυχαστικό το να είναι μαζί σας κάποιο άλλο άτομο, όπως και το να γνωρίζετε ότι λίγα μέτρα έξω από το χώρο του τομογράφου υπάρχει ένας δικός σας άνθρωπος να σας περιμένει.
• Εάν είχατε ήδη μια δυσάρεστη ή/και ανεπιτυχή εμπειρία στον μαγνητικό τομογράφο, τότε αναζητήστε βοήθεια το συντομότερο σε εξειδικευμένους/ες ψυχολόγους- ΓΣΘ ψυχοθεραπευτές/τριες για οριστική θεραπεία της κλειστοφοβίας σας.

                      Κατά τη διάρκεια της εξέτασης

Όταν εισέλθετε στο μαγνητικό τομογράφο, θα σας βοηθήσει να εστιάσετε στην αναπνοή σας, αναπνέοντας αργά μέσω του διαφράγματος. Αυτό έχει ως συνέπεια να περιοριστεί το σωματικό άγχος που εμφανίζεται με κοφτή και γρήγορη αναπνοή. Εάν είναι η πρώτη φορά που θα το εφαρμόσετε, καλύτερα να κάνετε δοκιμές τις προηγούμενες ημέρες.

Επίσης, μπορείτε να έχετε μαζί σας μία μάσκα ύπνου για να κλείσετε τα μάτια σας, καθώς αυτό βοηθάει να αποσπάσετε την προσοχή σας από το μηχάνημα και τη συνθήκη μέχρι να τελειώσει η εξέταση. Το περιορισμένο οπτικό ερέθισμα μπορεί να αποτρέψει την ενεργοποίηση φοβικών σκέψεων.

Μία άλλη απλή τεχνική είναι η καταμέτρηση (π.χ 1000, 999, 998), αν και μονότονη, έχει αποδειχθεί ότι μπορεί να είναι ανακουφιστική, ενώ ο χρόνος περνάει ακόμη πιο γρήγορα!

Ένας ακόμη τρόπος για να αποσπάσετε την προσοχή σας, είναι να σκεφτείτε λεπτομερώς ευχάριστες εμπειρίες και εικόνες ενεργοποιώντας έτσι θετικά συναισθήματα, όπως για παράδειγμα μια ευχάριστη στιγμή από την περίοδο του Πάσχα, ή μια αστεία στιγμή από ταινία ή από παράσταση stand up comedy.

Είναι πολύ συνηθισμένο κάποιοι να παίρνουν ηρεμιστικά πριν μπουν στον θάλαμο. Τι γνώμη έχετε; 
Συχνά οι άνθρωποι καταφεύγουν σε προσωρινή ανακούφιση συμπτωμάτων άγχους με τη χρήση ηρεμιστικών. Η χρήση οποιασδήποτε φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να γίνεται με ιατρική παρακολούθηση. Η κατάχρηση και η εξάρτηση από ηρεμιστικά (κυρίως μη συνταγογραφούμενα) έχουν ανησυχητικές διαστάσεις στη χώρα μας, που όμως δεν έχουν λάβει τη δέουσα προσοχή από τους αρμόδιους φορείς, ούτε υπάρχει επαρκής ενημέρωση σε όσους/ες τα αγοράζουν

Είναι  σημαντικό, μας είπε η κυρία Ξανθάκη, να επισημανθεί η αναγκαιότητα για ενημερωτικό υλικό σχετικά με τη διαδικασία, τρόπους προετοιμασίας και διαχείρισης τόσο στις ιστοσελίδες επίσημων φορέων (π.χ ΕΟΔΥΥ, δημόσιων νοσοκομείων), σε ιδιωτικά κέντρα υγείας που παρέχουν την εξέταση της μαγνητικής τομογραφίας αλλά και σε χώρους αναμονής ασθενών.