Σκοτώνουν τις… Χρυσές Σφαίρες όταν γεράσουν

Σφαίρα στην… καρδιά του μέσου κινηματογραφόφιλου ήταν οι φετινές βραβεύσεις των Χρυσών Σφαιρών.

Του Αλέξανδρου Ρωμανού Λιζάρδου

Όσο η διαμάχη Netflix και κινηματογραφικών στούντιο καλά κρατεί, οι Χρυσές Σφαίρες θα μοιάζουν επάργυρες. Ζωντανό παράδειγμα οι βραβεύσεις της φετινής χρονιάς, με τις ελάχιστες εξαιρέσεις να μην επιβεβαιώνουν τον κανόνα, αλλά να επαναπροσδιορίζουν την καλλιτεχνική αξία ενός ολόκληρου θεσμού. Χωρίς να έχω παρακολουθήσει ακόμα τον μεγάλο νικητή στην κατηγορία Καλύτερη Δραματική Ταινία (σήμερα θα παρακολουθήσουμε το 1917 σε δημοσιογραφική προβολή, ενώ η ταινία θα προβάλλεται στις κινηματογραφικές αίθουσες από την Πέμπτη 9 Ιανουαρίου), μοιράζομαι μερικές σκέψεις για το γκλαμουράτο -εκ του αποτελέσματος- φιάσκο.

Καλύτερη Δραματική Ταινία

Ούτε το Irishman ούτε η Ιστορία Γάμου; Το Νetflix τρώει άκυρο πανηγυρικά, δίνοντας χώρο στο 1917 του Σαμ Μέντες, ταινία στην οποία έχει συνεργαστεί και ο Κωνσταντίνος Κουτσολιώτας· θα επιστρέψουμε σύντομα με αναλυτική κριτική.

Καλύτερη Κωμωδία

Καλύτερη κωμωδία το Κάποτε στο Χόλιγουντ; Κωμωδία δεν το λες, εκτός αν η αμετροεπής παράφραση της Ιστορίας είναι αναφαίρετο δικαίωμα και υποχρέωση του Κουέντιν Ταραντίνο. Φαντάζομαι ότι ούτε οι πραγματικοί ήρωες της ταινίας ούτε οι κοντινοί τους άνθρωποι θα γέλασαν. Μια λάθος επιλογή που δείχνει τον βαθύτατο συντηρητισμό των μελών που ψήφισαν οτιδήποτε άλλο από το Jojo Rabbit (θριαμβευτή του Φεστιβάλ TIFF). Η βράβευση της ταινίας, ειδικά σε αυτή την κατηγορία, υπογραμμίζει την αποδοχή του δήθεν ως άποψη από κεκτημένη ταχύτητα και τη νομιμοποίηση της καταπάτησης από ένα καταξιωμένο δημιουργό των διαχωριστικών γραμμών πέρα και πάνω από τον σεβασμό.

Α’ δραματικός γυναικείος ρόλος

Δικαιωματικά το βραβείο δόθηκε στη Ρενέ Ζελβέγκερ για τη βιογραφία τής Τζούντι Γκάρλαντ με τίτλο Judy. Άμεση και ειλικρινής μεταμόρφωση που στιγμή δεν προσπάθησε να αντιγράψει τον θρύλο της χρυσής εποχής των μιούζικαλ. Θα χαρώ να τη δω και με το χρυσό αγαλματίδιο της Ακαδημίας τον επόμενο μήνα. Μοναδική πραγματική αντίπαλός της η Σκάρλετ Γιοχάνσον στην Ιστορία Γάμου, η οποία -αν οι Χρυσές Σφαίρες είναι προάγγελος των Όσκαρ– προβλέπω να αγνοηθεί πανηγυρικά.

Α’ δραματικός ανδρικός ρόλος

Η ώρα της επιβράβευσης της καλλιτεχνικής αξίας των ταινιών υπερηρώων οι οποίες σπάνε ταμεία έφτασε. Η μάχη παίχτηκε μεταξύ Χοακίν Φίνιξ για το Joker και Άνταμ Ντράιβερ για την Ιστορία Γάμου. Νικητής ο πρώτος για την εξωστρεφή, παρανοϊκή, αλλά μελετημένη και με μέτρο ερμηνεία του. Εγώ θα προτιμούσα Αντόνιο Μπαντέρας για το Πόνος και Δόξα, με τον Άνταμ Ντράιβερ λίγα βήματα παρακάτω.

A’ κωμικός γυναικείος ρόλος

Η Awkwafina, χωρίς κανένα πραγματικό ανταγωνισμό, κερδίζει τη Χρυσή Σφαίρα για την τόσο ανθρώπινη ερμηνεία της στο The farewell. Η ταινία παρουσιάζει την αληθινή ιστορία μιας ηλικιωμένης γυναίκας στην Κίνα η οποία θα διαγνωστεί με καρκίνο, πληροφορία που θα της αποσιωπηθεί από γιατρούς και τα μέλη της οικογένειας, με σκοπό το προσδόκιμο ζωής της να μεγιστοποιηθεί. Η Awkwafina υποδύεται την εγγονή της (την ίδια τη σκηνοθέτη, μια και η ταινία είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα), και με την απλότητα με την οποία ένας καθημερινός άνθρωπος θα απέκρυπτε το πένθος -αλλά και μερικά από τα συναισθήματά του για να είναι συμβατός με τις κινέζικες παραδόσεις- σε φέρνει αντιμέτωπο με τις μνήμες που έχεις αποθηκεύσει από κάθε μικρό ή μεγάλο πένθος: συγγενείς, προσωπικές σχέσεις, επιλογές ζωής. Και μόνο για την ερμηνεία της αξίζει να ζήσετε αυτόν τον «αποχαιρετισμό», με τον σεβασμό και την κατάνυξη του τελευταίου αντίο.

Α’ ανδρικός κωμικός ρόλος

Θα ήταν ευχάριστη ανατροπή να το έπαιρνε ο Ρόμαν Γκρίφιν Ντέιβις για το Jojo Rabbit, αλλά δεν του έκαναν τη χάρη. Όταν είδα αυτή τη βράβευση είπα από μέσα μου: μας κοροϊδεύουν. Ένα ντεζαβού χείριστης υποστάθμης που προσβάλει κάθε έναν από τους υπόλοιπους τέσσερις συνυποψηφίους του. Μετά τον Ράμι Μάλεκ για το Bohemian Rhapsody, σειρά είχε ο Τάρον Έγκερτον για το Rocketman. Συμπέρασμα: όποιος αντιγράφει την κινησιολογία, την γκαρνταρόμπα και το ύφος ενός ροκ σταρ (την προηγούμενη χρονιά του Φρέντι Μέρκιουρι, φέτος του Έλτον Τζον) έχει τη Σφαίρα στο τσεπάκι.

Β’ γυναικείος ρόλος

Η JLo (Τζένιφερ Λόπεζ) δεν κατάφερε να διαβάσει τον λόγο που σίγουρα είχε προετοιμάσει για την ερμηνεία της στην ταινία Hustlers. Η Λόρα Ντερν όμως ήταν μια δυνατή αντίπαλος – η δικαιολογία της επιτροπής ότι το Netflix έφυγε με ένα από τα βραβεία που του άξιζαν.

Β’ ανδρικός ρόλος

Όπου ακούς πολλά κεράσια, κράτα και μικρό Τζο Πέσι. Ο Ιρλανδός είχε δύο υποψηφιότητες σε αυτή την κατηγορία, αυτή του φαβορί Τζο Πέσι αλλά και του Αλ Πατσίνο. Τελικά, αδικαιολόγητα ο Μπραντ Πιτ, που είχε και το επικοινωνιακό προβάδισμα, έφυγε με το βραβείο για μια ακόμα αδιάφορη ερμηνεία. Προσωπική μου επιλογή θα ήταν ο Τομ Χανκς (όχι επειδή είναι Έλληνας – γελάνε και οι πέτρες), ο οποίος με την ερμηνεία του στο A Beautiful day in the Neighborhood δείχνει το υποκριτικό του εύρος.

Σκηνοθεσία

Ούτε στον Μπονγκ Τζουν Χο για τα Παράσιτα, ούτε στον Μάρτιν Σκορσέζε για τον Ιρλανδό πήγε η Χρυσή Σφαίρα Σκηνοθεσίας, αλλά στον Σαμ Μέντες για το 1917.

Σενάριο

Και σε αυτή την κατηγορία, ούτε η Ιστορία Γάμου ούτε τα Παράσιτα, που προπορεύονταν, πήραν αυτό που τους άξιζε. Ο Κουέντιν Ταραντίνο τελικά κερδίζει για το ξεχειλωμένο και φλύαρο εγχείρημά του να ξαναγράψει τη χολιγουντιανή ιστορία με όρους B-movie – η ακόμα καλύτερα… wanna-B(e)-movie. Νικητής, λοιπόν, το Κάποτε στο Χόλιγουντ.

Καλύτερο animation

Δίκαιη βράβευση για τον Ευγενικό Κύριο Λινκ, ένα πρωτότυπο -και σεναριακά και ως προς την αφήγησή του- animation, το οποίο αποτελεί κριτική στην αποικιοκρατία. Άξιο προσοχής είναι ότι τελικά αυτή η ταινία κερδίζει τις γνωστές συνταγές επιτυχίας που μετρούν σίκουελ και ριμέικ (Frozen II, How to train your Dragon III, Toy Story IV και το ριμέικ του Lion King), ιδιαίτερα σε μια εποχή που η σημασία της ισότητας, του αντιρατσιστικού και φεμινιστικού κινήματος θεωρείται επικίνδυνο topic για τα σενάρια του είδους.

Ξενόγλωσσο

Μακάρι να μπορούσαν να το μοιραστούν και οι πέντε. Τα Παράσιτα, το αδιαφιλονίκητο φαβορί, κερδίζει το βραβείο. Στα προγνωστικά ακολουθούσαν το The farewell, η προσωπική μου επιλογή το Πόνος και Δόξα του Πέδρο Αλμοδόβαρ, Το Πορτραίτο μιας Γυναίκας που Φλέγεται, και, τέλος, Οι Άθλιοι.

Μουσική

Για πρώτη φορά κερδίζει σε αυτή την κατηγορία γυναίκα, και συγκεκριμένα η Hildur Gudnadóttir –με ένα από τα πιο δύσκολα να προφέρεις ονόματα- για το score της στην ταινία Joker.

Τραγούδι

Τα ντισνεϊκά Frozen II και The Lion King δεν κερδίζουν. Ούτε το Stand Up από την ταινία Harriet που είδα στο ΤIFF μέχρι τη μέση με το ζόρι θα έσπαγε το ανοιχτό χρώμα από τις «Λευκές Χρυσές Σφαίρες». Συνήθως σε αυτή την κατηγορία κερδίζουν οι αμιγώς μουσικές ταινίες, όπως και έγινε. Αφού λοιπόν η κινηματογραφική μεταφορά του Cats είχε φάει τέτοιο χαστούκι από τη διεθνή κριτική, έδειχνε -όπως τελικά ήταν- εκτός συναγωνισμού. Η ανάγκη να προστεθεί λίγο παραπάνω γκλαμουριά έδωσε στο Rocketman και τον Έλτον Τζον και τον Μπέρνι Τόπιν το πολυπόθητο αγαλματίδιο.

*Σκέψεις

«Θέλω απλώς να πω ότι δεν υπάρχει κανένας σκηνοθέτης σε αυτή την αίθουσα, ούτε στον κόσμο, που να μην βρίσκεται στη σκιά του Μάρτιν Σκορσέζε» είπε ο Σαμ Μέντες παραλαμβάνοντας την Χρυσή Σφαίρα για το 1917. Αυτό τα λέει όλα!

Κάποτε οι Χρυσές Σφαίρες ήταν η ανεξάρτητη διεθνής ματιά στο Χόλιγουντ. Σήμερα είναι ένα τρίωρο τηλεοπτικό πρόγραμμα με κλισέ βραβεύσεις, τόσες δα εκπλήξεις και τιμητικές διακρίσεις σε δύο κατηγορίες ταινιών, οι οποίες στα Όσκαρ θα ενσωματωθούν σε μία με τον αντίστοιχο αριθμό βραβείων.

Στην κατηγορία του Δράματος κυριάρχησε η στρατηγική του μποϊκοτάζ ενός τηλεοπτικού στούντιο, άκρως παράλογο αν αναλογιστείς ότι αυτός ο θεσμός βραβεύει και τηλεοπτικές παραγωγές. Οι τηλεοπτικές παραγωγές που βραβεύτηκαν δε φέτος είχαν αποδέκτες πολυβραβευμένους χολιγουντιανούς αστέρες (Μπράιαν Κοξ, Ολίβια Κόλμαν, Στέλαν Σκάρσγκαντ, Πατρίσια Αρκέτ, Ράσελ Κρόου, Μισέλ Γουίλιαμς) – φτύνοντας όμως στο πιάτο που τρως ανακυκλώνεις τα μικρόβια που έχεις. Ο θεσμός έχει αρρώστια και τα μέλη που ψηφίζουν αρνούνται να τη θεραπεύσουν, γι’ αυτό την επιβραβεύουν, όπως οι πολίτες της πολιτείας της Νέας Υόρκης επιβράβευσαν τη βία του Joker δικαιολογώντας τη (ή ερμηνεύοντάς τη) ως αποτέλεσμα μιας σειράς αδικιών. Οι αδικίες όμως είναι αποτέλεσμα επιλογών που γίνονται σε ρυθμούς «εδώ και τώρα», κοινή ευθύνη θυτών και θυμάτων, εχόντων και κατεχόντων, μελών και συντελεστών – μια παραμορφωμένη κοινοκτημοσύνη.

Το χθεσινό φιάσκο μπορεί να είχε γαρνιτούρα φτιαγμένη με δαντέλες, σίγουρα όμως δεν ήταν μια αριστοκρατική γιορτή (σ.σ. γιορτή για τους άριστους, όχι με τη σνομπ ερμηνεία) για την 7η Tέχνη, αφού δεν τίμησε ούτε τις νεοτερικές υπερπροσπάθειες μιας τηλεοπτικής πλατφόρμας η οποία εξύψωσε τον κινηματογράφο αυτή τη νεκρή σεζόν, ούτε ανακάλυψε και επιβράβευσε (ίσως με εξαίρεση την Awkwafina) τα νέα ταλέντα. Οι θεσμοί είναι για να προλαβαίνουν τα κακώς κείμενα, όχι για να ενυπάρχουν ή να τα υποστηρίζουν στην πορεία τους στον χρόνο και την Ιστορία. Αν δεν βλέπεις το μερίδιο ευθύνης σου, τότε σου αξίζει ένας Ταραντίνο να ξαναγράψει την ιστορία σου όταν έρθει το πλήρωμα του χρόνου, με τις ιστορικές ανακρίβειες να μοιάζουν αισιόδοξο alternative ending· το πραγματικό όμως happy ending, αγαπημένοι μου φίλοι, δεν είναι αυτό που συντελείται όταν οι ήρωες αγκαλιάζονται σφιχτά σε ένα ανάποδο τράβελινγκ, το οποίο θα το διαδεχτούν οι τίτλοι τέλους.

Μια σφαίρα στην καρδιά του κινηματογράφου, φίλοι μου· μια χρυσή σφαίρα στην καρδιά, για να μην βρυκολακιάσουμε όπως αυτός ο θεσμός.

Στον δρόμο που χάραξε ο εξωστρεφής Σεθ ΜακΦάρλαν στα Όσκαρ, ο παρουσιαστής Ρίκι Ζερβές χρησιμοποίησε την υποκρισία του θεσμού με βρετανική απαξίωση, φτύνοντας σεφ, μενού και καλεσμένους πριν καλά καλά σερβιριστεί το πρώτο πιάτο, με έναν λόγο που θα μείνει στην Ιστορία, στέλνοντας στον… αγύριστο κάθε συνένοχο της κινηματογραφικής κατάντιας. “Αν κερδίσετε απόψε ένα βραβείο μην το χρησιμοποιήσετε ως πλατφόρμα για να κάνετε πολιτική ομιλία. Δεν είστε σε θέση να κάνετε κήρυγμα για οτιδήποτε. Δεν ξέρετε τίποτα για τον αληθινό κόσμο…”, είπε μεταξύ άλλων.

Η κριτική του καναπέ μέσω ενός ασφαλούς μέσου είναι μια έκθεση ιδεών, όχι ιδεοληψίας. Επίσης, το να υπογραμμίζεις τα κακώς κείμενα όταν το στυλό στο δίνουν αυτοί που τα γράφουν, κρύβει, αν όχι μια παράνοια, σίγουρα μια συγκεκριμένη, γεμάτη αστερόσκονη υποκρισία.

Φωτογραφίες άρθρου: AP/Invision