Οι φιλόσοφοι του Πούτιν, η μεταφυσική και η μεσσιανική οπτική για το πεπρωμένο της Ρωσίας

Το 1877, η Ρωσική Αυτοκρατορία κήρυξε τον πόλεμο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, επιδιώκοντας μεταξύ άλλων να ανακτήσει το ναυτικό λιμάνι της Σεβαστούπολης στη Μαύρη Θάλασσα της Κριμαίας.

Λίγο αργότερα, ένας νεαρός μυστικιστής ποιητής και φιλόσοφος ονόματι Vladimir Solovyov έδωσε την πρώτη του δημόσια διάλεξη στην Αγία Πετρούπολη. Ένας διανοούμενος που έμοιαζε με «άγριο», με μακριά μαλλιά και «φλογερά» μάτια, εξέφρασε ένα όραμα για τη ρωσική μοίρα το οποίο, περισσότερο από έναν αιώνα αργότερα, τον έκανε φιλοσοφικό ήρωα του ανθρώπου που αποφάσισε το 2014 να «επέμβει στρατιωτικά» στην Κριμαία…

«Η διάλεξη είχε μια έντονα συντηρητική ατζέντα, που προσέγγιζε τη σλαβόφιλη πίστη στη θεόπνευστη ιστορική αποστολή της Ρωσίας», σχολιάζει στην National Post η βιογράφος του Solovyov, Judith Deutsch Kornblatt. «Σε αυτό, επικρίνει την τυφλή, μονολιθική ισχύ της Ανατολής καθώς και την κατακερματισμένη ισχύ της Δύσης. Η πρώτη καταστρέφει την ελευθερία του ατόμου, ενώ η δεύτερη οδηγεί σε ανεξέλεγκτο εγωισμό και αναρχία».

Το επιχείρημα του Solovyov — που φαίνεται πως παραμένει τόσο επίκαιρος ώστε ο Πούτιν αναθέτει στους πολιτικούς του υπαλλήλους να τον μελετήσουν — ήταν ότι «η ελπίδα για το μέλλον ενυπάρχει μόνο σε έναν τρίτο λαό, τους Σλάβους», των οποίων ο εθνικός χαρακτήρας ενσωματώνει τα άλλα δύο άκρα.

Οι φιλοσοφικοί πυλώνες του Κρεμλίνου

Η «διδακτέα ύλη» που φέρεται να προτείνει ο Ρώσος πρόεδρος στους πολιτικούς του υπαλλήλους, τους υψηλόβαθμους Ρώσους αξιωματούχους και περιφερειακούς διοικητές, περιλαμβάνει τα ακόλουθα βιβλία: «Η Φιλοσοφία της Ανισότητας» του Nikolai Berdyaev, η «Δικαίωση του Καλού» του Vladimir Solovyov και «Τα καθήκοντά μας» του Ivan Ilyin.

Ο φιλόσοφος Ivan Ilyin ήταν σφοδρός αντίπαλος της Οκτωβριανής Επανάστασης και εγκατέλειψε τη Ρωσία μετά την επικράτηση των μπολσεβίκων το 1922. Πέθανε το 1954 στην Ελβετία και τα λείψανά του μεταφέρθηκαν στη Μόσχα το 2005 με εντολή Πούτιν. Μάλιστα το 2009, πήγε ο ίδιος να καθαγιάσει τον τάφο, γεγονός που ενδύθηκε με εθνικιστικό πάθος: «Είναι έγκλημα ακόμα και να αρχίζει να μιλάει κανείς για τον χωρισμό της Ρωσίας από την Ουκρανία», είπε εκείνη την ημέρα.

Ο Dmitry Medvedev, ο αρχηγός του πολιτικού κόμματος του Putin – ο οποίος διετέλεσε και πρόεδρος από το 2008 έως το 2012 και πρωθυπουργός από τότε έως το 2020 – πρότεινε τα βιβλία του Ilyin στη ρωσική νεολαία. Ο Ilyin άρχισε να ακούγεται όλο και συχνότερα και στις ομιλίες των ηγετών των μετριοπαθών αντιπολιτευτικών κομμάτων της Ρωσίας, τους κομμουνιστές και τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες, ενώ έχει χρησιμοποιηθεί ακόμα και από τον επικεφαλής του ανώτατου δικαστηρίου, αλλά και από τους πατριάρχες της ρωσικής ορθόδοξης εκκλησίας.

Η μεταφυσική και ηθική νομιμοποίηση του πολιτικού ολοκληρωτισμού

Ο Ilyin περιέγραψε κάποτε ότι η Δύση προσπαθεί να σπάσει την «ενωμένη σκούπα» της Ρωσίας σε «κλαδάκια» και «να αναζωπυρώσει με αυτά το εξασθενημένο φως του πολιτισμού της». Στα γραπτά του στρεφόταν στο ρωσικό παρελθόν, όχι ως ιστορία, αλλά ως έναν κυκλικό μύθο αυτόχθονης αρετής προς υπεράσπιση από εξωτερική διείσδυση. Η Ρωσία ήταν μια αμόλυντη αυτοκρατορία, που βρισκόταν εσαεί υπό επίθεση από παντού, δίχως ποτέ να επιτεθεί σε κανένα. Ακόμη και όταν επιχειρούσε να επεκταθεί, η Ρωσία ήταν το θύμα, γιατί οι Ευρωπαίοι δεν κατανοούσαν τη βαθιά αρετή που υπερασπιζόταν με το να καταλάβει περισσότερο έδαφος:

«Δεν ήμασταν εμείς που «πήραμε» αυτή τη γη: απλή, ανοιχτή και ανυπεράσπιστη – εκείνη ήρθε σε εμάς. Μας έκανε να την κατέχουμε, αιώνα με τον αιώνα στέλνοντας στον δρόμο μας εισβάλλουσες ορδές νομάδων και στρατούς γειτόνων».

Όπως γράφει ο Timothy Snyder στο άρθρο του με τίτλο «God is a Russian» (Ο Θεός είναι Ρώσος) στο The New York Review, ο Ivan Ilyin παρείχε μια μεταφυσική και ηθική νομιμοποίηση του πολιτικού ολοκληρωτισμού, την οποία εξέφρασε σε πρακτικά περιγράμματα για ένα χριστιανικό φασιστικό κράτος. Ήταν υπέρμαχος της φασιστικής ιδεολογίας, ένα χαρακτηριστικό που δεν απαρνήθηκε ούτε μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Επέμενε πως η ανθρωπότητα είχε ανάγκη από ήρωες, υπερμεγέθεις χαρακτήρες πέρα από την ιστορία, για την αποκατάσταση του Νόμου και την επιστροφή του Θεού από την εξορία, έναν σκοπό προς τον οποίον κάθε μέσο ήταν θεμιτό:

«Και όποιος δεν αγαπά άνευ όρων τον εθνικό του vozhd (ηγέτη) και δεν τον πιστεύει, δεν πιστεύει σε αυτόν και δεν του στέλνει τις ακτίνες της πίστης, της δύναμης και της έμπνευσης που πηγάζει από την καρδιά και τη θέληση…θα τον χάσει. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος που οι εχθροί προσπαθούν να αποδυναμώσουν και να δυσφημίσουν με αμφιβολίες, εμπαιγμούς, δαιμονοποίηση και συκοφαντία την εικόνα του vozhd, του Κυρίαρχου».

Ο «εθνικός δικτάτορας» που οραματιζόταν ο Ilyin, θα έπρεπε να είναι «επαρκώς ανδροπρεπής», όπως ο Μουσολίνι. Θα έχει απεριόριστη εκτελεστική εξουσία και κάθε «πολιτική επιλογή του» θα πραγματοποιείται «πάνω σε μια τυπικά αντιδημοκρατική βάση». Οι εκλογές θα είναι μια «ιεροτελεστία υποταγής των Ρώσων στον Ηγέτη τους». Ήταν μια ιδεολογία που περίμενε μορφή και όνομα… Την οποία ενδεχομένως βρήκε στο πρόσωπο του ηγέτη που εισέβαλε στην Ουκρανία με πρόσχημα την «απο-ναζιστικοποίησή» της.

Ο ρωσικός εξαιρετισμός και η μεσσιανική οπτική του ρωσικού πεπρωμένου

Άλλος αγαπημένος φιλόσοφος του Πούτιν είναι ο Nikolai Berdyaev, ο γεννημένος στο Κίεβο αντιεξουσιαστής ριζοσπάστης που εξορίστηκε από τη Ρωσία το 1922, τη χρονιά που από τη Ρωσική επανάσταση δημιουργήθηκε η ΕΣΣΔ, και έζησε άλλο ένα τέταρτο του αιώνα στο Παρίσι.

Αυτό που τους ενώνει με τον Ilyin, πέρα από την κοινή τους εξορία από τη σοβιετική Ρωσία, είναι μια μυστικιστική, μελοδραματική, σχεδόν μεσσιανική οπτική του ρωσικού πεπρωμένου.

Αυτοί οι φιλόσοφοι υποστήριζαν συχνά ότι η ορθολογιστική, υλιστική Δύση διέφθειρε την φυσική πνευματική καθαρότητα της Ρωσίας. «Η Δύση εξήγαγε αυτόν τον αντιχριστιανικό ιό στη Ρωσία», έγραψε ο Ilyin. «Έχοντας χάσει τον δεσμό της με τον Θεό και τη χριστιανική παράδοση, η ανθρωπότητα έχει τυφλωθεί ηθικά, έχει καταληφθεί από τον υλισμό, τον παραλογισμό και τον μηδενισμό».

Αυτού του είδους η ηθική αντηχεί και στις ομιλίες του ίδιου του Πούτιν, ειδικά όταν υπερασπίζεται τη στάση του καθεστώτος του απέναντι στους ομοφυλόφιλους και τον ρόλο των γυναικών. Επικαλούμενος τον Berdyaev, μιλά για την υπεράσπιση των παραδοσιακών αξιών για την αποτροπή του ηθικού χάους. Λέει ότι υπερασπίζεται τη διάκριση μεταξύ του Καλού και του Κακού, που έχει χαθεί στον έξω κόσμο.

Η φιλοσοφία της ιστορίας του Berdyaev είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική, καθώς περιγράφει μια διαδικασία ιστορικής αλλαγής σε τρία στάδια, περίπου συγκρίσιμη με τις ιδέες της θέσης, της αντίθεσης και της σύνθεσης. Μια αποτύπωση της φιλοσοφίας αυτής στην σύγχρονη ιστορία επιχείρησε το 2014, λίγο μετά την προσάρτηση της Κριμαίας στη Ρωσική Ομοσπονδία, ο Joseph Brean, αρθρογράφος της καναδικής National Post:

Στο πρώτο στάδιο, «η σκέψη είναι στατική» σε μια «σταθερή ιστορική τάξη», έγραφε ο Μπερντιάεφ, όπως στην προεπαναστατική πολιτική της Ουκρανίας.

Στο δεύτερο, υπάρχει ένα «μοιραίο και απειλητικό σχίσμα και αναστάτωση, όταν τα θεμέλια μιας κατεστημένης τάξης καταρρέουν», όπως στην εξέγερση του Μαϊντάν στο Κίεβο.

Στο τρίτο στάδιο, υπάρχει μια επιστροφή στο ιστορικό, σε μια εποχή διαφωτισμού. Αυτή είναι, κατά τον Brean, η στιγμή της ρωσικής στρατιωτικής επέμβασης στην Κριμαία, με μια νέα ρωσική πραγματικότητα που αναδύεται.

Όπως είχε γράψει ο αρθρογράφος των New York Times David Brooks, το να εισέρχεσαι στον κόσμο των αγαπημένων φιλοσόφων του Πούτιν σημαίνει να εισέρχεσαι σε έναν κόσμο γεμάτο μελόδραμα, μυστικισμό και μεγαλειώδη εσχατολογικά οράματα.

«Πιστεύουμε και είμαστε σίγουροι ότι θα έρθει η ώρα που η Ρωσία θα ανυψωθεί από την αποσύνθεση και την ταπείνωση και θα ξεκινήσει μια εποχή νέας ανάπτυξης και μεγαλείου», έγραψε ο Ilyin.

Τρεις μεγάλες ιδέες διατρέχουν αυτή τη φιλοσοφία. Η πρώτη είναι ο ρωσικός εξαιρετισμός: η ιδέα ότι η Ρωσία έχει τη δική της μοναδική πνευματική υπόσταση και σκοπό. Η δεύτερη είναι η αφοσίωση στην Ορθόδοξη πίστη. Η τρίτη είναι η πίστη στην αυτοκρατία*. Ανακατεμένοι μαζί, αυτοί οι φιλόσοφοι υποδεικνύουν μια Ρωσία που είναι μια οιονεί θεοκρατική εθνικιστική αυτοκρατία, η οποία προορίζεται να παίξει έναν κορυφαίο ρόλο στην παγκόσμια σκηνή.

Τα επικά οράματα για τον ρόλο της Ρωσίας στον κόσμο διατρέχουν το έργο και των τριών αυτών φιλοσόφων. Ο Solovyov υποστήριζε ότι επειδή η Ρωσία βρίσκεται μεταξύ της Καθολικής Δύσης και της μη Χριστιανικής Ανατολής, έχει μια ιστορική αποστολή καθοδήγησης προς την ανθρώπινη ενοποίηση. Η Ρωσία θα υπερέβαινε την ανεξιθρησκία και τον αθεϊσμό και θα δημιουργούσε ένα ενιαίο πνευματικό βασίλειο. «Η ρωσική μεσσιανική αντίληψη», έγραψε ο Μπερντιάεφ, «πάντα εξύψωνε τη Ρωσία ως μια χώρα που θα βοηθούσε στην επίλυση των προβλημάτων της ανθρωπότητας».

Ο προσωπάρχης του Πούτιν και το μυστηριώδες «Νοοσκόπιο»

Ο εσωτερισμός και η μεταφυσική έχουν διαποτίσει τη μετασοβιετική Ρωσία, που μοιάζει να έπιασε το νήμα της πνευματικότητας από εκεί που το άφησε στις αρχές του 20ου αιώνα… Ακόμα και η επιστήμη δεν έχει μείνει αλώβητη από αυτήν την τάση.

Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η «ακαδημαϊκή» ενασχόληση του ίδιου του Προϊστάμενου του Επιτελείου του Εκτελεστικού Γραφείου του προέδρου της Ρωσίας. Ο Anton Vaino ανέλαβε αυτή τη θέση ξαφνικά το 2016 προξενώντας μεγάλο ενδιαφέρον στο ρωσικό διαδίκτυο, για τη συγγραφή ορισμένων άρθρων του και ιδίως ενός που περιγράφει την εφεύρεση μιας μυστηριώδους συσκευής που ονομάζεται «Νοοσκόπιο».

Αυτήν την εφεύρεση περιγράφει στο άρθρο του με τίτλο «Capitalization of the Future» («Η κεφαλαιοποίηση του μέλλοντος») που δημοσιεύτηκε το 2012 στο ρωσικό ακαδημαϊκό περιοδικό Issues of Economy and Law. Τον ασαφή αυτόν τίτλο, όπως σχολιάζει ο Patrick Reevell στο ABC News, ακολουθεί ένα αλλόκοτο ψευδοεπιστημονικό κείμενο 29 σελίδων με ένα αδιαπέραστο μείγμα σχεδόν μυστικιστικής γλώσσας και ακαδημαϊκής ορολογίας. Σε αυτό το συνονθύλευμα σύγχρονων οικονομικών προβληματισμών και υπερβατικής φιλοσοφίας, υπόσχεται πως μπορεί να διαβάσει τον «κώδικα της αγοράς» και περιγράφει έναν νέο τρόπο ύπαρξης, που θα είναι εφικτός εξαιτίας της εφεύρεσης του Νοοσκοπίου.

Αν και η μελέτη αναφέρει ότι έχει ήδη κατοχυρωθεί με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας 50 φορές -χωρίς να παρατίθεται κανένας σχετικός σύνδεσμος ή παραπομπή- ο ακριβής ορισμός του Νοοσκοπίου δεν είναι ξεκάθαρος. Σύμφωνα με τη μελέτη, πρόκειται για «μια συσκευή για την καταγραφή αλλαγών στη Νοόσφαιρα», η οποία αποτελείται από «χωρικούς αισθητήρες» και μπορεί «να κάνει ορατό το αόρατο».

Μια χαρακτηριστική πρόταση αναφέρει: «Το αισθητηριακό δίκτυο του Νοοσκοπίου, ξεκινώντας από τις τραπεζικές κάρτες νέας γενιάς και τελειώνοντας με την «έξυπνη σκόνη», προσδιορίζει ευθέως την συν-Ύπαρξη στον χρόνο και στον χώρο». Ο συγγραφέας, και δεξί χέρι του Ρώσου προέδρου Πούτιν, φτάνει στο σημείο να ισχυριστεί πως η εφεύρεσή του «είναι η πρώτη συσκευή που επιτρέπει τη μελέτη της συλλογικής συνείδησης της ανθρωπότητας».

«Δεν υπάρχει τρόπος να αποδείξουμε ότι ο κόσμος στον οποίο έχουμε συνηθίσει —ο κόσμος που γνωρίζουμε μέσω της όρασης, της ακοής και της αφής— υπάρχει στην πραγματικότητα και όχι μόνο στη φαντασία μας», καταλήγει η επίμαχη μελέτη.

Η Μάντισσα Vanga και το υπερφυσικό αφήγημα στα ρωσικά ΜΜΕ

Ο πολιτικός λόγος που εμπλέκει το υπερφυσικό έχει έντονη παρουσία και στα ρωσικά μέσα ενημέρωσης, όπως επισημαίνει σε σχετική μελέτη της η ακαδημαϊκός Mariya Lesiv.

Τα πιο ενδεικτικά παραδείγματα περιλαμβάνουν προβλέψεις που έγιναν από την Βουλγάρα μάντισσα Vanga (1910–1996), η οποία έχει χαρακτηριστεί και «Νοστράδαμος των Βαλκανίων». Η Vanga τυφλώθηκε από μια ανεμοθύελλα ως παιδί και αμέσως μετά άρχισε να επιδεικνύει εξαιρετικές ικανότητες. Στον μετακομμουνιστικό κόσμο η δημοτικότητά της ήταν απίστευτη. Τόσο οι απλοί άνθρωποι όσο και πολλές εξέχουσες προσωπικότητες, συμπεριλαμβανομένων κορυφαίων πολιτικών, επισκέφθηκαν τη Vanga για συμβουλές και βοήθεια. Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι προέβλεψε σημαντικά ιστορικά γεγονότα και καταστροφές όπως το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Η παρουσία της Vanga στη ρωσική τηλεόραση -μετά τον θάνατό της- είναι μάλλον εντυπωσιακή. Για παράδειγμα, στις 26 Μαρτίου του 2011, μία εκπομπή στο φιλοκυβερνητικό κανάλι NTV με τίτλο Очная ставка (Αντιπαράθεση) πρόβαλλε ένα επεισόδιο με τίτλο “Великая Ванга” (The Great Vanga – Η Μεγάλη Βάνγκα). Στις 28 Αυγούστου 2013, η Vanga εμφανίστηκε ξανά σε ένα πρόγραμμα του NTV με τίτλο «Если завтра: Ванга» (If Tomorrow: Vanga – Αν αύριο: Βάνγκα). Μετά από την παρουσίαση μαρτυριών εξεχουσών προσωπικοτήτων που την είχαν επισκεφθεί και είχαν λάβει σωστές προβλέψεις, και αφού έχει κερδηθεί σταδιακά η εμπιστοσύνη του θεατή, λίγο πριν από το τέλος του κάθε ντοκιμαντέρ παρουσιάζεται ένα μήνυμα για το μέλλον της Ρωσίας.

Από το επεισόδιο «Great Vanga», οι θεατές μαθαίνουν ότι «Η Ρωσία θα γίνει η Κιβωτός του Νώε» όταν μια επικείμενη αποκάλυψη απειλήσει ολόκληρο τον κόσμο.

Η δραματική φωνή μιας γυναίκας αφηγήτριας, συνοδευόμενη από αληθινά πλάνα που απεικονίζουν τη Vanga, δηλώνει ότι «χίλια χρόνια ευτυχίας περιμένουν τη [Ρωσία]» και ότι «αυτή θα είναι ένας πραγματικός επίγειος παράδεισος».

Αυτά τα μηνύματα υποστηρίζονται από τη μαρτυρία του Alexei Savin, ο οποίος ήταν Επικεφαλής του Τμήματος Εμπειρογνωμόνων Αναλυτών των Ενόπλων Δυνάμεων της ΕΣΣΔ και μέλος μιας σοβιετικής αντιπροσωπείας που επισκέφτηκε την Vanga τη δεκαετία του 1980. Σύμφωνα με τον Savin, η συμβουλή της Vanga στην αντιπροσωπεία ήταν να εξετάσει στρατηγικά πώς να διατηρήσει τις παραδοσιακές αξίες της Ρωσίας και να προετοιμάσει τους ανθρώπους της να επιβιώσουν σε δύσκολες συνθήκες.

Ενώ η «αποκάλυψη» στο επεισόδιο «Great Vanga» αναπαρίσταται με γενικούς όρους, με αόριστες αναφορές σε έναν επικείμενο Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο, στο «If Tomorrow: Vanga» παρέχεται μια πολύ πιο ξεκάθαρη εικόνα. Το σύνολο της εκπομπής περιστρέφεται γύρω από τον πόλεμο στη Συρία. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, η Vanga προέβλεψε όχι μόνο τον ίδιο τον πόλεμο, αλλά και τη χρήση χημικών όπλων στη σύγκρουση. Το πρόγραμμα μεταφέρει την έντονη κριτική της Ρωσίας στον δυτικό κόσμο, ιδίως τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως εμπνευστές του πολέμου. Σύμφωνα με το ντοκιμαντέρ, ο πόλεμος θα οδηγήσει τελικά στην κατάρρευση του κόσμου, στην οποία «μόνο η Ρωσία θα σωθεί».

Το θριαμβευτικό μέλλον της Ρωσίας σκιαγραφείται και σε ένα άλλο ντοκιμαντέρ για τη Vanga, παραγωγή του ρωσικού τηλεοπτικού καναλιού REN (2013), με τίτλο Нам и не снилось: Ванга. Продолжение (We Could Not Have Even Dreamed about This: Vanga. Continuation – Δεν θα μπορούσαμε ούτε να ονειρευτούμε κάτι τέτοιο: Βάνγκα. Η συνέχεια):

«Όλα θα λιώσουν σαν πάγος, και μόνο ένα πράγμα θα μείνει ανέγγιχτο – η δόξα του Βλαδίμηρου, η δόξα της Ρωσίας. Έχουν θυσιαστεί πάρα πολλά και τώρα κανείς δεν θα μπορέσει να σταματήσει τη Ρωσία. Θα σαρώσει τα πάντα από το δρόμο της, και όχι μόνο θα σωθεί, αλλά θα γίνει και ο άρχοντας του κόσμου».

Είναι τελικά ο Πούτιν ένας «φιλόσοφος – βασιλιάς;»

Το συμπέρασμα για τους δυτικούς πολιτικούς ηγέτες, όπως επισήμαινε ήδη από το 2014 ο David Brooks, είναι ότι μπορεί να μην έχουμε να κάνουμε με ένα «κανονικό» καθεστώς, το οποίο μπορεί να χειραγωγηθεί με οικονομικά και διπλωματικά καρότα και μπαστούνια. Οι οικονομικές ή όποιες άλλες κυρώσεις επιβάλλει η Δύση στη Ρωσία, μπορεί να μην φέρουν κανένα αποτέλεσμα, επειδή το ρωσικό καθεστώς θα έχει ανέβει σε διαφορετικό επίπεδο. Το ρωσικό έθνος μπορεί να υποκινείται από μια βαθιά, δογματική ιδεολογία που πλανιέται στην κουλτούρα του εδώ και αιώνες και τώρα έχει βρει έναν ιδανικό, κυνικό και ψυχρό οικοδεσπότη.

Δεν είναι βέβαια σαφές στην περίπτωση του Πούτιν αν «η κότα έκανε το αυγό ή το αυγό την κότα»: Ήταν το όραμα αυτό που διαπότισε τον Ρώσο ηγέτη μέσα στα χρόνια και διαμόρφωσε την κοσμοθεωρία του, ή βρήκε στις σελίδες αυτών των στοχαστών την επικύρωση και την ηθική νομιμοποίηση των προσωπικών του φιλοδοξιών;

Όπως γράφει ο Joseph Brean, ο Ρώσος πρόεδρος έχει τη συνήθεια να μοιράζει διαβατήρια σε άλλες χώρες, κάτι που μπορεί στη συνέχεια να κάνει τη διασυνοριακή επιθετικότητα να φαίνεται σαν υπεράσπιση του λαού του, όπως για παράδειγμα το 2008 στη Νότια Οσετία, όπου το 80% των ανθρώπων στην αμφισβητούμενη περιοχή κατείχε ρωσικά έγγραφα.

Από αυτή την άποψη, ίσως ο Βλάντιμιρ Πούτιν να είναι λιγότερο ένας φιλόσοφος – βασιλιάς που πηγαίνει στον πόλεμο, και περισσότερο ένας στρατιωτικός που χαζεύει μέσα σε μια βιβλιοθήκη, αναζητώντας ανάμεσα στις στοίβες των βιβλίων μια επικύρωση του προκαθορισμένου οράματός του. Και είναι αλήθεια πως, στην ανάγνωση τέτοιων μυστικιστών, ποιητικών στοχαστών, οι άνθρωποι τείνουν να βρίσκουν αυτό που ψάχνουν.

Όπως λέει και ο βιογράφος του, συγγραφέας 24 βιβλίων για τη Ρωσία και επίτιμος καθηγητής στο UCL School of Slavonic and East European Studies Mark Galeotti, ο Βλαντιμίρ Πούτιν δεν είναι τρελός… Ενεργεί λογικά, σύμφωνα με τη δική του στρεβλή, ελλιπώς ενημερωμένη κοσμοθεωρία.

Παθιασμένος με την ιστορία – την οποία παρεξηγεί και παρερμηνεύει-, στα 69 του χρόνια δεν έχει άλλη υπομονή… Κάθε φορά που συστήνεται σε έναν ιστορικό, απαιτεί να μάθει μόνο ένα πράγμα: «Ποιο θα είναι το επιτάφιο επίγραμμα των μεταγενέστερων για εμένα;»

Σύμφωνα με τον βιογράφο του, θέλει να τον θυμούνται ως τον άνθρωπο που έσωσε τη Ρωσία και ανέκτησε την Ουκρανία. Και νιώθει ότι αυτή είναι η τελευταία του ευκαιρία.

*Αυτοκρατία: μια μορφή διακυβέρνησης στην οποία όλη η εξουσία ανήκει σε ένα άτομο ή ομάδα. Η λέξη, προέρχεται από την ελληνική αυτοκράτεια, και αποτελείται από τις ρίζες αὐτο, που σημαίνει «εαυτός» και κράτος (krátos), και μπορεί να ερμηνευθεί ως «απόλυτη κυριαρχία». Σε αυτήν, η βούληση του αυτοκράτορα υπερισχύει κάθε άλλου συμφέροντος και τίποτα δεν μετριάζει την εξουσία του. 

Με πληροφορίες από: National Post, New York Review of Books, New York Times, ABC News, Journal of American Folclore, NTV, REN, Daily Mail, e-flux Journal, Riddle