Ν. Πυροβολικός: Παράτολμες επιχειρήσεις στο Αιγαίο στην κατοχή

Θαλασσόλυκος όπως η πλειοψηφία των Φουρνιωτών, ο Νικόλας Πυροβολικός «όργωσε» το Αιγαίο τα χρόνια της κατοχής και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, σώζοντας ζωές και προσφέροντας πολύτιμες υπηρεσίες. Τιμήθηκε με βραβεία και παράσημα.

Σήμερα στα 97 του χρόνια, μιλήσαμε μαζί του και μεταφέρουμε την πολύτιμη ιστορική του μαρτυρία.

-Πού σας βρήκε ο πόλεμος;

-Είχα μπαρκάρει το 1939 σε πλοίο της εταιρίας Γουλανδρή και η έναρξη του πολέμου (όχι ακόμα του ελληνοϊταλικού) με βρήκε στη Ρωσία στη Μαύρη θάλασσα. Ακολούθως πιάσαμε με φορτίο μέταλλα, Γαλλία, Αγγλία, Αλεξάνδρεια, ξανά Ρωσία, Γαλλία, ΗΠΑ, 22 μέρες ταξίδι με φορτίο αυτή τη φορά, πολεμοφόδια. Ξεμπαρκάραμε στη Λισαβώνα και το πλοίο «Νέα Ελλάς» μας γύρισε στην Ελλάδα. Μπάρκαρα στο πλοίο «Λέρος» με καπετάνιο το Λεονάρδο Κάπαρη, φορτώσαμε πολεμοφόδια και πήγαμε στο Βόλο και στην Αλεξανδρούπολη. Μετά πήγαμε αλάτι στην Κρήτη, εκεί μας βούλιαξαν δύο βαπόρια με ιταλικές τορπίλες.

Από το Ηράκλειο που πήγαμε, μάθαμε ότι η Αττική είχε καταληφθεί από τους Γερμανούς, θα έφευγε το καΐκι ενός Πουργέζη Φουρνιώτη για τους Φούρνους, που όμως δεν με άφηναν να επιβιβαστώ γιατί δεν ήμουν στις καταστάσεις. Περίμενα να ξεκινήσει και από τον προλιμένα, βούτηξα από το μουράγιο από το φανάρι, που ήταν πολύ ψηλό, στη θάλασσα και πήγα κοντά του κολυμπώντας και με πήραν μαζί τους. Έτσι γύρισα στους Φούρνους, που ήταν οι Ιταλοί.

-Πώς ήταν η ζωή εκείνη την περίοδο;

-Oι Ιταλοί ήταν πιο ήπιοι από τους Γερμανούς, αλλά υπήρχε φτώχια και πείνα στους Φούρνους. Για να ζήσουμε πιάναμε πουλιά τους κέφους στο Αλατσονήσι, κοντά στους Φούρνους και εκτός από αυτά που τρώγαμε, παστώναμε και τα ανταλλάσσαμε με άλλα προϊόντα στη Σάμο. Οι Ιταλοί έδιναν άδειες – περιορισμένες σε αριθμό – για αλιευτική δραστηριότητα.

-Πώς φύγατε;

-Εγώ έφυγα με άλλους με ένα καΐκι και πήγαμε στην Κύπρο. Κάναμε και μία στάση στην παραλία του Πετροκοπιού στους Φούρνους και πήραμε και άλλους. Πήγαμε μετά από 15 μέρες ταξίδι, στην Κερύνεια όπου και μας πέρασαν καραντίνα, εγώ και ο καπετάνιος μείναμε στο καΐκι. Κάναμε δρομολόγια Κύπρος – Τσεσμές, παίρναμε από εκεί πρόσφυγες και τους πηγαίναμε στην Κύπρο. Μία φορά θυμάμαι ότι μάζεψα 4 – 5 Χιώτες ναυαγούς, είχαν σωθεί λίγοι που πρόλαβαν και σκαρφάλωσαν στο άλμπουρο του καϊκιού, οι άλλοι κοντά στους 100 δυστυχώς πνίγηκαν. Ταξιδεύαμε με μία ανεμότρατα από την Πάτρα που την έλεγαν «Άγιος Δημήτριος» και μετά την ονομάσαμε «Αριστέα». Ήμουν στο καΐκι μαζί με Σαμιώτες, τον καπετάνιο Ιωάννη Σταμπιδάκη, τον Μιχάλη Προβατάρη, τον Μιχάλη Καλαϊτζάκη και τον Ιωάννη Καραμπίνη.

-Περιγράψτε μας τη δράση σας.

-Είχαμε δύο σημαίες, μία με πειρατική νεκροκεφαλή και μία εγγλέζικη. Εκτός από μεταφορές προσφύγων, πηγαίναμε και συνδέσμους σε Χίο και Λέσβο. Από τη Σμύρνη και το ελληνικό και αγγλικό προξενείο, προμηθευόμασταν πλαστές σφραγίδες των Γερμανών και φτιάχναμε έγγραφα ότι ταξιδεύαμε δήθεν με άδειά τους. Μεταφέραμε και υπηρεσιακά έγγραφα-αλληλογραφία μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων και της Σμύρνης όπου βρίσκονταν αντίστοιχες υπηρεσίες. Υπήρχαν καΐκια που μετέφεραν και Εβραίους πρόσφυγες, που επειδή δεν τους ήθελαν στην Κύπρο, η μεταφορά για κάθε έναν από αυτούς είχε αμοιβή δώδεκα χιλιάδες για το καΐκι που θα τους μετέφερε.

-Τί συνέβη μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών;

-Το 1943 είχαμε αποστολή δύο καΐκια στην Κω και βρεθήκαμε έξω από τον κάβο Κριό κοντά στην Κω και ήταν η στιγμή που έκαναν απόβαση οι Γερμανοί (3/10/1943), εμείς ήμασταν δύο καΐκια. Τα γερμανικά αεροπλάνα πολυβόλησαν το άλλο καΐκι και τέσσερις που τραυματίστηκαν, έπεσαν στη θάλασσα για να γλιτώσουν. Όταν το είδαμε κρυφτήκαμε και μας έριξαν μία ριπή, αλλά δεν χτυπήσαμε. Πήραμε τους τραυματίες και πήγαμε στο Μποντρούμ. Από εκεί από την υπηρεσία, μας είπαν να πάμε να μαζέψουμε το άλλο καΐκι. Πού να πλησιάσουμε όμως, αφού όλη νύχτα οι Γερμανοί έριχναν φωτοβολίδες και έκαναν τη νύχτα μέρα. Πάντως το καΐκι είχε φύγει, τα είχε καταφέρει ο μηχανικός που είχε μείνει μέσα.

-Τί είδατε όταν ξαναπήγατε στην περιοχή;

-Είδαμε τα ξημερώματα στις ακτές χιλιάδες Ιταλούς που ήθελαν να φύγουν, ποιόν να πρωτοπάρουμε. Μας γνέφανε να τους πάρουμε. Τελικά πήραμε 30 που ήρθαν κολυμπώντας σε μας. Τους πήγαμε στο Μποντρούμ. Είδαμε και κάτι βάρκες από την Καρδάμαινα που είχαν μέσα Ιταλούς. Να πούμε ότι εκείνη την περίοδο είχε συνθηκολογήσει η Ιταλία.

-Άλλα περιστατικά;

-Μία άλλη φορά είχαμε έναν Γερμανό αιχμάλωτο και πήραμε και 50 Ιταλούς από την Τουρκία – απέναντι από τη Ρόδο- για να τους πάμε στην Κύπρο. Ο ένας Γερμανός έκανε τον βεληγκέκα και διέταζε τους Ιταλούς, αν και είχαν αξιωματικούς, τους έδινε εντολές για το μοίρασμα των αγγαρειών και εμείς χασκογελούσαμε που τον άφηναν να κάνει κουμάντο.

Μία άλλη φορά μας φόρτωσαν ρουφιάνους που είχαν συλλάβει στην Ελλάδα οι αντιστασιακές οργανώσεις για να τους παραδώσουμε στις συμμαχικές αρχές.

-Μετά τον πόλεμο τί κάνατε;

-Μετά τον πόλεμο επέστρεψα στους Φούρνους εργάστηκα με το δικό μου καΐκι και μετά έφυγα για τη Λέρο, όπου είμαι μόνιμος κάτοικος εδώ και πολλές δεκαετίες.

Συνέντευξη: Nάσος Μπράτσος

Διαβάστε στο ert.gr

Δευτέρα 27 Μάρτη: Φούρνοι – Κύπρος με βάρκα: Η προσφυγική οδύσσεια του Παντελή Αμοργιανού

Τρίτη 28 Μάρτη: Αγαθονήσι: To αποκούμπι των Ελλήνων προσφύγων στο Β΄ Παγκόσμο Πόλεμο

Τετάρτη 29 Μάρτη: Λειψοί: Ειρηνική γωνιά του Αιγαίου στα χρόνια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Πέμπτη 30 Μάρτη: Kάρπαθος: Απελευθερώθηκε με επανάσταση τo 1944 και φιλοξένησε ‘Ελληνες πρόσφυγες

Παρασκευή 31 Μάρτη: Το προσφυγικό ταξίδι της Αγγελικής Μπαστούνα το Μάρτιο του 1943

Σάββατο 1 Απρίλη: Τάσος Χήρας: Οι Λειψοί στην περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

Κυριακή 2 Απρίλη: Πρόσφυγας ενός έτους το 1942: Ο Γιώργος Τουρβάς από την Ικαρία στο Λίβανο

Δευτέρα 3 Απρίλη: Γιάννης Φουντούλης: Πρόσφυγας στο Souq El Gharb του Λιβάνου το 1941- 1945

Τρίτη 4 Απρίλη: Η Πάτμος θα τιμήσει τους ήρωές της

Τετάρτη 5 Απρίλη: Άννα Ρακατζή – Λεφέ: Η προσφυγική διαδρομή του 1942 – 1945 σε Τουρκία – Συρία – Μ.Ανατολή

Πέμπτη 6 Απρίλη: Ο Γιάννης Ταμβακλής και το «Οδοιπορικό στη Μέση Ανατολή 1941-1945»

Παρασκευή 7 Απρίλη: «Συρματένιοι, ξεσυρματένιοι· όλοι» – Ο Γιάννης Μακριδάκης στο ert.gr

Σάββατο 8 Απρίλη: Αντώνης Βεζυρόπουλος ο «κοντραμπατζής» της Αντίστασης στο Νότιο Αιγαίο

Όλες οι προηγούμενες αναρτήσεις του αφιερώματος, συγκεντρωτικά στο τέλος της ανάρτησης: Aναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr