Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης: «ΣΕ ΕΠΑΦΗ» με τα άτομα με αισθητηριακές αναπηρίες

Με στόχο να καταστεί ένα μουσείο ανοικτό σε όλους με βάση τις αρχές της συμπερίληψης,  το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δημιούργησε το πρόγραμμα «ΣΕ ΕΠΑΦΗ», δίνοντας πλέον τη δυνατότητα σε άτομα με αισθητηριακή αναπηρία (οπτική και ακουστική βλάβη) να έχουν πρόσβαση στη μόνιμη έκθεση της Κυκλαδικής Τέχνης.

Το πρόγραμμα πραγματοποιείται στο πλαίσιο των Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων Erasmus+ στα οποία συμμετέχει το μουσείο και υλοποιείται με την υποστήριξη της Eurolife FFH, στρατηγικού συνεργάτη του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης. Σχεδιάστηκε σε στενή συνεργασία με την ΑΜΚΕ «Με Άλλα Μάτια» και την HandsUp – το πρώτο πρακτορείο διερμηνέων νοηματικής γλώσσας στην Ελλάδα – και τέθηκε σε λειτουργία μετά από πιλοτική εφαρμογή του σε focus groups ατόμων με αισθητηριακές βλάβες.

«Πριν από 34 χρόνια γεννήθηκα τυφλός, πήγα σε σχολείο μαζί με παιδιά που βλέπουν, ένιωθα πανέμορφα στο σχολείο αυτό κάνοντας ένταξη με σωστούς όρους και προϋποθέσεις και ένιωθα πάντα άβολα σε κάθε σχολική εκδρομή σε μουσεία. Γιατί ήμουν πάρα πολύ κοντά σε πράγματα που διάβαζα με τον δικό μου τρόπο, με την αφή ή ηχογραφημένα σε ιστορία, και δεν μπορούσα ποτέ να ξέρω πώς είναι. Να τα ‘δω’ με τον δικό μου τρόπο. Τα ‘έβλεπα’ όμως με μεγάλη προσπάθεια μέσα από τις περιγραφές των συμμαθητών και των δασκάλων μου. Πού να φανταστώ, ότι τώρα θα βρισκόμουν εδώ για να παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα που συνδιαμορφώσαμε με το ΜΚΤ, υπηρετώντας το παγκόσμιο μότο του αναπηρικού κινήματος ‘Τίποτα για εμάς, χωρίς εμάς’», δήλωσε ο Βαγγέλης Αυγουλάς, δικηγόρος, πρόεδρος της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Με ‘Αλλα Μάτια», στη συνέντευξη Τύπου που διοργανώθηκε στο ΜΚΤ. «Πρόκειται για μια μόνιμη έκθεση και όχι μόνο για ένα πολιτιστικό και επικοινωνιακό ‘πυροτέχνημα’, που με καλή πρόθεση και προαίρεση συναντάμε, αλλά δεν προλαβαίνουμε να το απολαύσουμε. Πλέον εδώ έχουμε το δικό μας ραντεβού για να βλέπουμε τον κυκλαδικό πολιτισμό με άλλα μάτια», πρόσθεσε για το νέο πρόγραμμα ο Β. Αυγουλάς.

«Ένα τόσο καλά σχεδιασμένο πρόγραμμα θεωρώ ότι παρακινεί τον κόσμο να έρθει να το δει. Μια υπόσχεση που έδωσα στον εαυτό μου είναι, μόλις δουλέψω σε δημόσιο σχολείο να μπορώ ως εκπαιδευτικός, όπου και εάν βρίσκομαι, να φέρουμε μια τάξη στο ΜΚΤ να δουν τι έχουμε κάνει όλοι μαζί. Και όχι απλά άτομα με οπτική αναπηρία, αλλά μια τάξη που μπορεί να έχει π.χ. 18 βλέποντες κι ένα άτομο με οπτική αναπηρία και παρόλα αυτά όλοι μαζί να απολαύσουν το ίδιο ακριβώς πράγμα», σημείωσε η Τζουλιάνα Μπούση, φιλόλογος και χειρίστρια του σκύλου- οδηγού τυφλών Γιούνι, η οποία συμμετείχε στη συνέντευξη, αλλά και στην παρουσίαση του προγράμματος μαζί με τον σκύλο οδηγό της.

«Ο τυφλός απλώς δεν βλέπει. Ακούει, κατανοεί και αισθάνεται. Μερικές φορές μπορεί να αισθάνεται περισσότερο από κάποιον που βλέπει», δήλωσε ο νέος διευθυντής του ΜΚΤ, Νίκος Καλτσάς, που μίλησε για τη σημασία του «ΣΕ ΕΠΑΦΗ». «Στις μέρες μας ένα μουσείο κι ένας πολιτιστικός οργανισμός γενικότερα δεν κρίνεται πια μόνο από τις εκθέσεις ή το καλλιτεχνικό του πρόγραμμα. Κρίνεται από το πώς αντιλαμβάνεται και απαντά σε ζητήματα της εποχής του, όπως η προσβασιμότητα όλων των κοινωνικών ομάδων, η συμπερίληψη, η εκπαίδευση και η ψυχαγωγία», πρόσθεσε ο Ν. Καλτσάς, τονίζοντας ότι «το ΜΚΤ δεν είναι καθόλου έξω από αυτές τις εξελίξεις, με ποικίλα προγράμματα τα οποία βελτιώνονται κάθε τόσο για να εναρμονίζονται στις παντός είδους ανάγκες του κοινού».

«Ένα μουσείο οφείλει να είναι ανοικτό σε όλες τις κοινωνικές ομάδες. Να είναι προσβάσιμο χωρίς αποκλεισμούς. Να προάγει την ποικιλομορφία και τη βιωσιμότητα του. Με λίγα λόγια να ερευνά, να συλλέγει να συντηρεί, να εκθέτει αλλά και να εκπαιδεύει δίνοντας το παράδειγμα», δήλωσε η Ευγενία Χριστοδουλάκου, εκτελεστική διευθύντρια του ΜΚΤ. «Η συμπερίληψη, η ισότητα και η προσβασιμότητα αποτελούν ακρογωνιαίοι λίθοι του προγράμματος Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης της Eurolife», δήλωσε ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος του ομίλου της Eurolife FFH Ασφαλιστικής, που «στήριξε με πολύ μεγάλη χαρά» το συγκεκριμένο πρόγραμμα.

Δείτε το σχετικό βίντεο:

Το πρόγραμμα περιλαμβάνει:

• τη νέα κινητή προθήκη ξενάγησης για άτομα με προβλήματα όρασης
• την πολυαισθητηριακή μουσειοσκευή
• μια σειρά δράσεων ώστε το Μουσείο να είναι προσβάσιμο σε κωφά ή βαρήκοα άτομα.

Kινητή προθήκη ξενάγησης για άτομα με προβλήματα όρασης

Για τους σκοπούς τους πρόγραμματος «ΣΕ ΕΠΑΦΗ», το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης δημιούργησε μία θεματική διαδρομή προσβάσιμη σε άτομα με οπτική βλάβη, δημιουργώντας μια κινητή προθήκη με θέμα τον Κυκλαδικό Πολιτισμό. Η προθήκη υλοποιήθηκε με τη συμμετοχή focus group οπτικά ανάπηρων ατόμων σε συνεργασία με την κοινωνική επιχείρηση «Με Άλλα Μάτια» και τον Πρόεδρό της Βαγγέλη Αυγουλά. Σχεδιάστηκε με άξονα την ισότιμη συμπερίληψη ατόμων με οπτικές βλάβες, χωρίς να αποκλείει τη χρήση της από όποιον επισκέπτη θελήσει να εμπλουτίσει την εμπειρία της ξενάγησής του με αυτήν.

Η προθήκη αποτελείται από θήκες και περιλαμβάνει κάτοψη της αίθουσας, απτικούς χάρτες της Ελλάδας και των Κυκλάδων και αντίγραφα εκθεμάτων που είναι κατασκευασμένα από μάρμαρο ή ρητίνη.

Τη διαδρομή συμπληρώνουν κατάλληλα διαμορφωμένα, περιγραφικά κείμενα διαθέσιμα στη γραφή Braille (για τυφλά άτομα), σε μεγαλογράμματη εκτύπωση (για άτομα με μερική όραση) ενώ παράλληλα δημιουργήθηκε και ακουστική εμπειρία με ηχητική περιήγηση στη Συλλογή της Κυκλαδικής Τέχνης, ελληνικά και αγγλικά.

Τα ηχογραφημένα αρχεία συνοδεύουν την κινητή προθήκη δίνοντας πληροφορίες και οδηγίες σχετικά με την απτική εμπειρία μέσω της πλατφόρμας Clio Muse, σε κινητό τηλέφωνο που διατίθεται από το Μουσείο: η εφαρμογή αυτή που είναι δωρεάν, απευθύνεται και σε άτομα με πρόβλημα όρασης που χρησιμοποιούν πρόγραμμα ανάγνωσης οθόνης (screen reader).

Η προθήκη χρησιμοποιείται από τουλάχιστον δύο άτομα έως και μία μικρή μικτή ομάδα (με και χωρίς αναπηρία) τα οποία συνοδεύει εκπαιδευμένο προσωπικό του μουσείου. Η διαδρομή περιλαμβάνει δεκατρείς διαφορετικούς σταθμούς μέσα στην έκθεση που αναγράφονται στην κάτοψη της αίθουσας. Σε κάθε αντικείμενο υπάρχει ένας αριθμός που αντιστοιχεί στα έντυπα ή τα ακουστικά κείμενα.

Για τους σκοπούς του προγράμματος «ΣΕ ΕΠΑΦΗ» πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό σεμινάριο στο προσωπικό του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με στόχο την εξοικείωση του προσωπικού με την αναπηρία και τη σωστή διαχείριση επισκεπτών με βλάβη όρασης (υποδοχή, ξενάγηση, συνοδεία, ορολογία κ.ά).

Πολυαισθητηριακή μουσειοσκευή για τον Κυκλαδικό Πολιτισμό

Το πρόγραμμα «ΣΕ ΕΠΑΦΗ» περιλαμβάνει επίσης μια πολυαισθητηριακή μουσειοσκευή με θέμα τον Κυκλαδικό Πολιτισμό που δημιουργήθηκε για άτομα με προβλήματα όρασης. Τους δίνει τη δυνατότητα να εξερευνήσουν θέματα όπως η γεωγραφία και η ιστορία των Κυκλάδων, τα ειδώλια και οι πρώτες ύλες, μέσα στον χώρο του μουσείου αλλά και έξω από αυτόν.

Η μουσειοσκευή περιέχει ένα βιβλίο με πληροφορίες σε γραφή Braille και μεγαλογράμματη γραφή, έναν κεντημένο χάρτη, έναν απτικό χάρτη νερού, πέτρες, κλωστές, θραύσματα από αντίγραφα ειδωλίων και μαρμάρινα αντίγραφα ειδωλίων. Ένα βίντεο που απευθύνεται κυρίως στον εκπαιδευτικό/εμψυχωτή του προγράμματος εξηγεί πώς το υλικό που περιέχεται στη μουσειοσκευή μπορεί να χρησιμοποιηθεί για ένα ταξίδι στον χώρο και στον χρόνο.

Η μουσειοσκευή σχεδιάστηκε αρχικά για το Σχολείο Τυφλών Καλλιθέας στο οποίο βρίσκεται έως σήμερα, ενώ δύο ακόμη μουσειοσκευές αποστέλλονται σε ειδικά σχολεία αλλά και σε σχολεία τυπικής εκπαίδευσης, στο πλαίσιο ευαισθητοποίησης των μαθητών, σε γηροκομεία και άλλους φορείς. Η μουσειοσκευή πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του Προγράμματος Erasmus+ 2014-2017 αποκλειστικά για άτομα με προβλήματα όρασης και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Πρόγραμμα για κωφά ή βαρήκοα άτομα

Το πρόγραμμα «ΣΕ ΕΠΑΦΗ» του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης περιλαμβάνει,  τέλος, μια σειρά δράσεων ώστε το μουσείο να είναι προσβάσιμο σε κωφά και βαρήκοα άτομα.

Ήδη στο cycladic.gr διατίθενται στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα πληροφορίες για την επίσκεψη στο μουσείο. Στην είσοδο του μουσείου βίντεο στη νοηματική παρέχει, επίσης, αναλυτικές πληροφορίες για το μουσείο (συλλογές του μουσείου, ωράριο κτλ).

Στη μόνιμη έκθεση της Κυκλαδικής Τέχνης έχει σχεδιαστεί και συμπεριληφθεί βίντεο με μαγνητοσκοπημένη ξενάγηση στην Ελληνική Νοηματική Γλώσσα με ελληνικούς υπότιτλους καθώς και στα διεθνή νοήματα με αγγλικούς υπότιτλους. Η ξενάγηση στη νοηματική καλύπτει τις βασικές θεματικές του Κυκλαδικού Πολιτισμού και συνοδεύεται από σχετικές εικόνες. Με τον τρόπο αυτό η Συλλογή Κυκλαδικής Τέχνης γίνεται προσβάσιμη σε Έλληνες και ξένους κωφούς και βαρήκοους επισκέπτες.

Η δημιουργία του βίντεο στη νοηματική έγινε σε συνεργασία με την HandsUp, το πρώτο πρακτορείο διερμηνέων νοηματικής γλώσσας στην Ελλάδα.

Οι συνεργάτες του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης 

«ΜΕ ΑΛΛΑ ΜΑΤΙΑ»

Η ΑΜΚΕ «Με Άλλα Μάτια» ιδρύθηκε το 2018, από τον τυφλό δικηγόρο Βαγγέλη Αυγουλά και μία ομάδα ανάπηρων νέων που αυτοοργανώθηκαν με απώτερο σκοπό να διεκδικήσουν συμπερίληψη και προσβασιμότητα. Υλοποιήθηκε ως συνέχεια του μοναδικού, πλήρως προσβάσιμου, ειδησεογραφικού portal meallamatia.gr το οποίο αποτελεί δυναμικό τρόπο προβολής των αναπήρων, ώστε να γίνονται όλο και πιο ορατοί από ολόκληρη την κοινωνία.

Όραμα της ΑΜΚΕ είναι η εξάλειψη της υποεκπροσώπησης των ανάπηρων ατόμων, με την παροχή θέσεων εργασίας μέσω της χρήσης focus group ανάπηρων επαγγελματιών, καθώς και η διάχυση της διάστασης της αναπηρίας στο δημόσιο λόγο και στην Κοινωνία των Πολιτών.

HANDS UP

Η κοινωνική εταιρία HandsUp είναι το πρώτο πρακτορείο Διερμηνέων Νοηματικών Γλωσσών στην Ελλάδα. Προσφέρει υπηρεσίες προσβασιμότητας σε κωφά και βαρήκοα άτομα, όπως: διερμηνεία στη νοηματική γλώσσα, χειλεανάγνωση, παροχή ενημέρωσης και ψυχαγωγίας πανελληνίως μέσω της νέας ιστοσελίδα της. Επίσης αναλαμβάνει τη διαφήμιση εταιριών, οργανισμών κ.ά. μέσω της Νοηματικής Γλώσσας, παρέχει υπηρεσίες υποτιτλισμού και διαμόρφωση ιστοσελίδων, ώστε να γίνουν προσβάσιμες και φιλικές ως προς τη χρήση από κωφά/βαρήκοα άτομα και τέλος εκπαιδεύει εταιρίες και οργανισμούς που επιθυμούν να ενημερωθούν για τον σωστό τρόπο προσέγγισης ενός κωφού και βαρήκοου ατόμου και να δημιουργήσουν έτσι ένα ξεχωριστό customer experience για το συγκεκριμένο κοινό τους.