«Οι διερευνητικές είναι εμπιστευτικές συζητήσεις και όχι διαπραγματεύσεις»

«Οι κυρώσεις όπως αποφασίστηκαν στις 18 Αυγούστου σε ένα κοινό πακέτο, αφορούσαν και την Ελλάδα και την Κυπριακή Δημοκρατία. Την Ελλάδα αφορούσαν δύο μόνοι όροι από αυτούς που προβλέφθηκαν, κυρίως να υπάρξει αποκλιμάκωση –απόσυρση του Ουρούτς Ρέις από τις αμφισβητούμενες περιοχές –  και να ξεκινήσει ένας διάλογος, οι διερευνητικές επαφές. Όλα τα υπόλοιπα αφορούσαν την Κυπριακή Δημοκρατία».

Ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου Πέτρος Λιάκουρας και Διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος στις «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές» του Πανεπιστημίου Πειραιώς, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα και την Ευαγγελία Μπαλτατζή σχετικά με την Ελλάδα και το θέμα των κυρώσεων, εξέφρασε την άποψη ότι «σε πολύ μεγάλο βαθμό η χώρα μας έχει ικανοποιηθεί, υπό την έννοια ότι η κατάσταση έμπρακτα έχει αποκλιμακωθεί, όχι όμως λεκτικά. Εξακολουθούν να γίνονται έντονες δηλώσεις από τους κυρίους Ερντογάν, Ακάρ και Τσαβούσογλου -μάλιστα έχουν επικεντρωθεί στο θέμα της αποστρατικοποίησης όλων των νησιών, αλλά και στις αιτιάσεις εις βάρος κυρίως του Καστελόριζου, όχι ως προς την κυριαρχία που προφανώς κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσουν, αλλά στο γεγονός ότι είναι πάρα πολύ μακριά από την ηπειρωτική Ελλάδα. Μετρούν την απόστασή του από το ακρωτήρι Μαλέα, σε αντίθεση με την απέναντι τουρκική ακτή του Κας που είναι 2 χλμ. Βεβαίως αυτό το ισχυρίζονται γιατί θέλουν να επικεντρωθούν σε θέματα θαλασσίων ζωνών. Είναι επιλεκτική επίθεση που γίνεται εις βάρος της Ελλάδας κυρίως λόγω των διερευνητικών. Γνωρίζουν όμως καλά ότι δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά κα κατάλαβαν το αδιέξοδο της τακτικής τους».

Σχετικά με τις κυρώσεις για την Κύπρο, ο κ. Λιάκουρας δήλωσε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία έχει σοβαρό πρόβλημα, γιατί η Τουρκία παραβιάζει βάναυσα κυριαρχικά της δικαιώματα, υπερβαίνοντας κάθε έννοια Διεθνούς Δικαίου και Δικαίου Θάλασσας, σε περιοχές οριοθετημένες με  συμφωνία με την Αίγυπτο, το Ισραήλ και τον Λίβανο.  Η Κύπρος ως εκ τούτου, έχει κάθε λόγο να ζητάει κυρώσεις, αφού δεν μπορεί να υπάρξει καμία είδους επαφή, γιατί δεν αναγνωρίζεται η Κυπριακή Δημοκρατία και δεν έχει άλλο μέσο αντίδρασης παρά μόνον τις κυρώσεις.

Ο κ. Λιάκουρας επισημαίνει και τον πόλεμο επιστολών Ερντογάν προς διάφορα όργανα και οργανισμούς, τελευταία μάλιστα και στην ΕΕ, «επαναλαμβάνοντας ο Τούρκος πρόεδρος, όσα είχε αναφέρει στις αρχικές επιστολές. Όμως, δεν μπορεί να στέλνει επιστολές σχετικά με τι προτίθεται να κάνει με την Ελλάδα και την Αν. Μεσόγειο και να εξαιρεί από τους παραλήπτες Ελλάδα και  Κύπρο. Το γεγονός ότι σε αυτές επικαλείται το Διεθνές Δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας για δίκαιη οριοθέτηση, αυτό σημαίνει ότι πρώτον έχει υποχρέωση να κάνει διαπραγματεύσεις με καλή πίστη με την Ελλάδα, δηλαδή ότι δεν πρέπει να κάνει προσχηματικές διαπραγματεύσεις (false negotiators) ούτε πρέπει να παίξει το παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών (game blame). Το δεύτερο είναι ότι όσο θα υπάρχουν οι μη οριοθετημένες περιοχές (disputed), διαφιλονικούμενες, υπάρχει υποχρέωση κατά το Δίκαιο της Θάλασσας να οροθετηθούν με συμφωνία ή διαπραγμάτευση,  για να παραπεμφθεί η διαφορά στη δικαστική διευθέτηση. Οσο υπάρχει η εκκρεμότητα της μη επίλυσης κανένα από τα δύο μέρη δεν μπορεί να προχωρήσει σε μονομερείς ενέργειες, ούτε σε μονομερή οριοθέτηση. Επιπροσθέτως μάλιστα  θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη μια ακόμη υποχρέωση, ότι κανένα από τα δύο μέρη δεν πρέπει να προβαίνει σε ενέργειες που θα μπορεί να διακινδυνεύσουν την προοπτική οριοθέτησης με συμφωνία.

Σχετικά με το ερώτημα ποια μπορεί να είναι η στάση της ελληνικής πλευράς, ο κ. Λιάκουρας τόνισε ότι «έχει υπάρξει ένα μήνυμα από την πλευρά μας  πως μονομερείς ενέργειες προκαλούν παρενέργειες, οι  επιθετικές κινήσεις φέρνουν ανάλογες απαντήσεις. Είναι στη σωστή κατεύθυνσης οι δηλώσεις αυτές, γιατί η Τουρκία παραβιάζει το Δίκαιο της Θάλασσας γιατί προβαίνει σε μονομερείς ενέργειες σε μία περιοχή που είναι μη οριοθετημένη».

Ο κ. Λιάκουρας αναφερόμενος στις διερευνητικές επαφές επεσήμανε ότι «για να ξεκινήσουν πρέπει να μην κάνει κάτι απρόβλεπτο η Τουρκία, με δεδομένο ότι μας έχει πολλάκις αιφνιδιάσει και δεν πρέπει να θεωρήσουν ότι όλα θα λειτουργήσουν αυτοματοποιημένα. Επεσήμανε ότι ο πρόεδρος Ερντογάν δείχνει να κατάλαβε το αδιέξοδό του στα μέσα Σεπτεμβρίου».

Οι διερευνητικές επαφές, είπε ο κ. Λιάκουρας, ότι «είναι εμπιστευτικές συζητήσεις που δεν αποτελούν διαπραγματεύσεις. Συζητούνται όλα όσα θεωρεί η κάθε πλευρά ότι έχει διαφορά με την άλλη χώρα. Δεν πηγαίνουν όμως όλα αυτά σε διαπραγμάτευση, γιατί πολλά είτε αφορούν μονομερή δικαιώματα,  είτε αφορούν θέματα κυριαρχίας, που εννοείται ότι δεν μπορούν να πάνε σε διαπραγμάτευση. Στη διερεύνηση διευκρινίζονται ποια θέματα θα περάσουν στο επόμενο στάδιο. Αυτή τη στιγμή το μόνο θέμα που υπάρχει και απαιτεί οπωσδήποτε διαπραγμάτευση είναι αυτό των οριοθετήσεων. Όμως δεν θα πάμε σε οριοθέτηση εάν δεν έχουμε ξεκαθαρίσει για ποιο εύρος αιγιαλίτιδας ζώνης μιλάμε. Δεν μπορεί αυτό να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης, η Ελλάδα πρέπει να πει ποιο είναι  το εύρος που πρόκειται να ορίσει, γιατί αυτό θα καθορίσει και την έκταση της ανοιχτής θάλασσας που θα γίνει η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας».

Ο κ. Λιάκουρας πρόσθεσε ότι  στη διερεύνηση πρέπει να ξεκαθαρίσουν τα μέρη εάν και κατά πόσο θέλουν να διαπραγματευτούν, εάν επιδιώκουν κάποιο αποτέλεσμα από τις διαπραγματεύσεις. Επίσης θα πρέπει να διαμορφωθεί η ατζέντα της διαπραγμάτευσης που για μας έχει μόνον ένα θέμα, η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ, και πρέπει και άλλη πλευρά να πειστεί γι’ αυτό.  Πρέπει  ακόμη να συζητηθεί τι θα γίνει στην περίπτωση που όλο αυτό δεν αποδώσει, εάν θα μπορέσουμε να βρούμε κάποια άλλη εναλλακτική, όπως να συνταχθεί μεταξύ των δύο χωρών  ένα συνυποσχετικό για να παραπεμφθεί η διαπραγμάτευση στο ΔΔ ή σε οποιοδήποτε άλλο διαιτητικό ή δικαιοδοτικό όργανο.

Τα υπόλοιπα θέματα που η Τουρκία κατά καιρούς ήγειρε, όπως οι γκρίζες ζώνες ή αποστρατιωτικοποίηση, όπως είπε ο κ. Λιάκουρας  «είναι θέματα  κυριαρχίας και  δεν μπορούν επ΄ουδενί να πάνε σε μία διαπραγμάτευση. Κρατάμε λοιπόν ότι οι διερευνητικές είναι εμπιστευτικές και δεν αποτελούν διαπραγμάτευση, είναι adreferendum δηλαδή πάντα τίθενται υπο την αίρεση ότι θα αποφασίσει η πολιτική ηγεσία κάθε μίας χώρας, αλλά θα αποτελέσει και τον μπούσουλα για να μην υπάρχει τίποτα που δεν έχει προσυμφωνηθεί. Για να πάμε σε συμφωνία δικαστική παραπομπή, προϋποθέτει όμως διαπραγμάτευση, που  θα πρέπει να γίνει με βάση την προηγούμενη διερεύνηση προθέσεων και ζητημάτων προς επίλυση και όλα τα παρεμφερή που θα έχουν επιλυθεί. Βεβαίως για να μπορέσουμε να πάμε σε διερευνητικό διάλογο  πρέπει να έχει γίνει επαφή που υποτίθεται ότι έχει ξεκινήσει και αυτό που μένει είναι να πάμε στο 61^ο πρώτο  γύρο.

Εάν δεν το κάνουμε αυτό δεν θα μπορούμε να ξέρουμε ποια περιοχή είναι έκταση της ανοιχτής θάλασσας το που πρέπει να γίνει είναι να πως μπορούν να διευκρινιστούν πολλά από αυτά, έτσι ώστε να περάσουν στο επόμενο στάδιο, που αυτό είναι η διαπραγμάτευση, και εξετάζει ένα θέμα έχουν αποκτήσει ειδική ορολογία στη διπλωματίας μας με την Τουρκία».