Του Πιέρρου Ι. Τζανετάκου
Από Μεγάλος Ασθενής και αντικείμενο του πόθου για τις Μεγάλες Δυνάμεις του 19ου αιώνα, η τότε Οθωμανική Αυτοκρατορία, σήμερα η Τουρκία, γίνεται αργά και σταδιακά (ακόμα ένας) παράγοντας διαίρεσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πολλοί από τους Ευρωπαίους, με προεξάρχοντες τους Γερμανούς, προσποιούνται ότι δεν βλέπουν τον ελέφαντα στη μέση του δωματίου.
Κανείς δεν έλυσε ένα πρόβλημα απλώς αγνοώντας το. Η πολυμέτωπη στρατηγική που ακολουθεί η Τουρκία τα τελευταία χρόνια δεν είναι ευκαιριακή και ο τουρκικός αναθεωρητισμός έχει ήδη εκφραστεί με πράξεις στην ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η Ένωση, λοιπόν, καλείται ν’ ανταποκριθεί σε ιστορικές προκλήσεις, αλλά οι έως στιγμής απαντήσεις της είναι απογοητευτικές.
Οι διατυπώσεις στο σχέδιο συμπερασμάτων των 27 δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνείας, όπως κι αν τελικά καταλήξουν. Η αρχική αυστηρότητα στην καταγραφή των αποσταθεροποιητικών κινήσεων της Τουρκίας, εξελίσσεται στην- ως συνήθως- ασαφή αναφορά περί προετοιμασίας «νεών καταχωρίσεων», δηλαδή πιθανών κυρώσεων, καλώντας παραλλήλως τον Ύπατο Αρμοστή και την Κομισιόν να ετοιμάσουν νέα έκθεση για τις πολιτικές και οικονομικές σχέσεις της ΕΕ με την Τουρκία, με ορίζοντα τον Μάρτιο του 2021. Πολύ λίγα και πολύ αργά.
Η ομαδοποίηση μεταξύ των 27 είναι, πλέον, διακριτή. Με επικεφαλής την Γερμανία και συνοδοιπόρους την Ισπανία, την Ιταλία, την Ουγγαρία και την Μάλτα, σχηματοποιείται η μετριοπαθής έναντι των Τούρκων συμμαχία. Από την άλλη πλευρά, η Αθήνα συντάσσεται κυρίως με το Παρίσι, τη Βιέννη και φυσικά την Κύπρο. Χωρίς βέβαια να σημαίνει πως κάθε μέρος εξ αυτών κάθεται στο τραπέζι με την ίδια ατζέντα.
Η καγκελάριος Μέρκελ δεν φημίζεται για την ταχύτητα που δείχνει στις λήψεις των αποφάσεων. Οι ισχυρές οικονομικές σχέσεις με την Άγκυρα, η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος, όπως επίσης και η αβεβαιότητα στην ευρωπαϊκή οικονομία μετά την επέλαση του κορονοϊού, προκαλούν ανασφάλεια στο Βερολίνο, το οποίο δεν θεωρεί ότι είναι τώρα η ώρα ν’ ανοίξει ακόμα μεγαλύτερο μέτωπο με την Τουρκία. Στην καγκελαρία, άλλωστε, ανυπομονούν για την αλλαγή φρουράς στο Λευκό Οίκο, ώστε να αποκτήσουν ξανά έναν αξιόπιστο συνομιλητή, ο οποίος μάλιστα όπως όλα δείχνουν όλα τα στοιχεία θα διεκδικήσει ξανά την πρωτοκαθεδρία στη Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή. Οι αναφορές στο σχέδιο συμπερασμάτων, τόσο περί οικονομικής βοήθειας προς την Τουρκία για τη διαχείριση του προσφυγικού, όσο και για τον αναγκαίο «συντονισμό» με τις ΗΠΑ, αναδεικνύουν τις προτεραιότητες του Βερολίνου.
Όλα αυτά συμβαίνουν την ώρα που η Άγκυρα δείχνει ξανά το πραγματικό της πρόσωπο. Την εφήμερη φιλοευρωπαϊκή στροφή του Ερντογάν ακολούθησαν οι δύο navtex για ασκήσεις με πραγματικά πυρά μεταξύ Ρόδου και Καστελλόριζου και νοτιοανατολικά της Κρήτης και η ρητορική περί της «ιμπεριαλιστικής Ελλάδας». Ο Τούρκος Πρόεδρος βλέπει αφενός ότι απέναντι του δεν υπάρχει ένα αρραγές μέτωπο, μια ενωμένη Ευρώπη, που υπό προϋποθέσεις θα μπορούσε να του δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην ήδη κλονισμένη τουρκική οικονομία, αφετέρου πως το προσφυγικό παραμένει ισχυρό διαπραγματευτικό όπλο στην φαρέτρα του. Παραλλήλως, ο Ερντογάν ρίχνει γέφυρες σε Ουάσινγκτον και Τελ Αβίβ, προκειμένου να ισχυροποιήσει ακόμα περισσότερο τη θέση του.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, η Αθήνα δεν μπορεί να κάνει πολλά βήματα πίσω. Όσον αφορά το βραχυπρόθεσμο επίπεδο, δηλαδή τη Σύνοδο Κορυφής, θα επιδιώξει να καταγραφούν ρητά οι τομείς στους οποίους θα επιβληθούν μελλοντικά οι κυρώσεις, θεωρώντας ότι κάτι τέτοιο θα δημιουργούσε αρνητικό αντίκτυπο για την Τουρκία στις διεθνείς αγορές. Περισσότερο δομική είναι η ελληνική απαίτηση για εμπάργκο ευρωπαϊκών όπλων στην Άγκυρα, με το μυαλό των επιτελών να επικεντρώνεται στα γερμανικά υποβρύχια 214. Είναι άλλωστε αυτά που έδωσαν το μεγάλο πλεονέκτημα στο ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό κατά τη διάρκεια της θερινής θερμής περιόδου. Η προμήθεια των συγκεκριμένων υποβρυχίων από την Τουρκία δεν θα ανατρέψει, αλλά θα αλλάξει αρκετά το συσχετισμό των δυνάμεων στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο. Από εκεί και πέρα, η θέση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με την πιθανή έναρξη διαλόγου παραμένει ξεκάθαρη: Πρώτα η Τουρκία θα δείξει έμπρακτη διάθεση αποκλιμάκωσης- και μάλιστα σε βάθος χρόνου- και μετά θα ξεκινήσουν οι επαφές, προφανώς μόνο για τα θέματα που άπτονται των θαλασσίων ζωνών.
Επανερχόμενοι στα της Συνόδου Κορυφής, νεφελώδης παραμένει η πρόβλεψη διεξαγωγής πολυμερούς διάσκεψης για την Ανατολική Μεσόγειο. Ποιοι θα συμμετάσχουν, σε τι πλαίσιο και κυρίως με ποιον αντικειμενικό στόχο; Δεν είναι λίγες οι φορές στο παρελθόν κατά τις οποίες αντίστοιχες διεθνείς πρωτοβουλίες λειτούργησαν ως πεδίο νομιμοποίησης καίριων τουρκικών αιτημάτων. Ας μην δώσει η Ένωση αυτήν την ευκαιρία στην Τουρκία.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος