«Προμηθέας Δεσμώτης», στο Αρχαίο Θέατρο Δίου στις 16 Ιουλίου

Μια παράσταση με πολλές αναγνώσεις θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν όσοι επισκεφτούν το Αρχαίο Θέατρο Δίου το Σάββατο 16 Ιουλίου στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Φεστιβάλ Ολύμπου.

Στον «Προμηθέα Δεσμώτη» η σύλληψη, η δομή και η επεξεργασία του μύθου, έχουν για κέντρο τους τη μορφή του πάσχοντος θεού-προφήτη που ορθώνεται, υπερασπιζόμενος τον άνθρωπο, απέναντι στον απολυταρχικό μηχανισμό μιας θεϊκής τυραννίδας. Οι ηθοποιοί αντλούν πληροφορίες από τη ρυθμικότητα του κειμένου και μεταβολίζουν, με το σώμα και τη φωνή, σε θεατρική δράση, τον ήχο και τον ρυθμό του ποιητικού λόγου. Με όχημα τη μουσική, δημιουργούν μια δυναμική πλατφόρμα σκηνικής αναπαράστασης και αναδεικνύουν το έργο σαν μια σπαρακτική και με συνεχή κλιμάκωση, επίκληση ενός πάσχοντος θεού για τον άνθρωπο.

Σκηνοθεσία Άρης Μπινιάρης
Προμηθέας: Γιάννης Στάνκογλου
Κράτος: Άρης Μπινιάρης
Βία/ Ακόλουθος Ωκεανού & Ερμή: Κωνσταντίνος Γεωργαλής
Ήφαιστος / Ακόλουθος Ωκεανού & Ερμή: Δαυίδ Μαλτέζε
Ωκεανός: Αλέκος Συσσοβίτης
Ιώ: Νάνσυ Μπούκλη
Ερμής: Ιωάννης Παπαζήσης
Ακόλουθοι Κράτους και Βίας: Κατερίνα Δημάτη, Γρηγορία Μεθενίτη

ΧΟΡΟΣ (Αλφαβητικά)
Δήμητρα Βήττα
Ελένη Βλάχου
Φιόνα Γεωργιάδη
Κατερίνα Δημάτη
Δάφνη Κιουρκτσόγλου
Γρηγορία Μεθενίτη
Αλεξία Σαπρανίδου
Θάλεια Σταματέλου

Μουσικός επί σκηνής: Σταμάτης Φουσέκης

Έναρξη: 9:30 μ.μ.
Διάρκεια: 70 λεπτά
Τιμές Εισιτηρίων:
Κανονικό: 20 ευρώ
Μειωμένο: 15€ (ανέργων / φοιτητικό /πολυτέκνων/ νεανικό(κάτω των 22ετών) ΑΜΕΑ /άνω των 65 ετών)
Online εισητήρια: https://www.viva.gr/tickets/theater/promitheas-desmotis-periodeia/

ΠΗΓΗ: Οργανισμός Φεστιβάλ Ολύμπου

Ο Αισχύλος στον “Προμηθέα Δεσμώτη”

Ο μύθος του Προμηθέως ήταν ιδιαίτερα αγαπητός και πάντοτε ο Τιτάνας προβαλλόταν  ως ο ήρωας που έδωσε την φωτιά στους ανθρώπους, αψηφώντας τον Δία. Αυτό ταίριαζε στον ειδωλολατρικό και τον χριστιανικό κόσμο, που θέλησε να στρέψει την προσοχή στην ανυπακοή απέναντι σε ένα σύμβολο, το οποίο θα εκτοπιζόταν από έναν άλλο θεό. Ο Προμηθεύς εμφανιζόταν κάτι σαν προφήτης της νέας θρησκείας. Καθώς άπαντες αρέσκονται στην απείθεια έναντι θεών και εξουσιών, προτίμησαν να κρατήσουν ως λόγο τιμωρίας του Προμηθέως την κλοπή της φωτιάς. Όμως, σύμφωνα με το έργο, αυτός ήταν δευτερεύων λόγος. Μια πιο επισταμένη ανάγνωση του κειμένου αποκαλύπτει:

ΧΟ. πάντ᾽ ἐκκάλυψον καὶ γέγων᾽ ἡμῖν λόγον, ποίῳ λαβών σε Ζεὺς ἐπ᾽ αἰτιάματι οὕτως ἀτίμως καὶ πικρῶς αἰκίζεται· δίδαξον ἡμᾶς, εἴ τι μὴ βλάπτῃ λόγῳ. Όλα φανέρωσέ τα, και εξήγησε μας, ποιον λόγο έχει ο Δίας και έτσι άτιμα και πικρά σε βασανίζει· πες και εμάς – αν δε σου προκαλεί φθορά ο λόγος…

ΠΡΟΜΗΘΕΥΣ. θνητούς γ᾽ ἔπαυσα μὴ προδέρκεσθαι μόρον. Σταμάτησα στους θνητούς να βλέπουν το θανάσιμο πεπρωμένο τους.

ΧΟΡΟΣ. τὸ ποῖον εὑρὼν τῆσδε φάρμακον νόσου; Ποιο φάρμακο βρήκες για αυτήν την νόσο τους;

ΠΡ. τυφλὰς ἐν αὐτοῖς ἐλπίδας κατῴκισα. Τους έδωσα να τρέφουν τυφλές ελπίδες.

ΧΟ. μέγ᾽ ὠφέλημα τοῦτ᾽ ἐδωρήσω βροτοῖς. Μεγάλο όφελος δώρισες στους θνητούς.

ΠΡ. πρὸς τοῖσδε μέντοι πῦρ ἐγώ σφιν ὤπασα. Όμως προς έκαστον εξ αυτών έστειλες μαζί και την φωτιά.

ΧΟ. καὶ νῦν φλογωπὸν πῦρ ἔχουσ᾽ ἐφήμεροι; Και τώρα οι εφήμεροι έχουν το λαμπερό πύρ;

ΠΡ. ἀφ᾽ οὗ γε πολλὰς ἐκμαθήσονται τέχνας. Από το οποίο θα διδαχθούνε πολλές τέχνες.

ΧΟ. τοιοῖσδε δή σε Ζεὺς ἐπ᾽ αἰτιάμασιν Επί αυτών όντως σου αποδίδει ο Δίας ενοχή;[1]

Ο Αισχύλος ζούσε την τραγωδία της γνώσεως. Αυτήν θέλησε να μεταφέρει με το κείμενό του, παρατηρώντας πως οι άνθρωποι παρασύρονταν από λυρικούς ποιητές και ραψωδούς στα Ηλύσια Πεδία και την νήσο των Μακάρων. Άλλοτε μιλώντας ως Προμηθέας, άλλοτε ως Χορός δείχνει να αμφιταλαντεύεται για το εάν είναι προτιμότερη η αλήθεια από μια ψεύτικη ελπίδα, μια ψευδαίσθηση. Ήταν μια προσπάθεια να αντιληφθούν οι πολίτες την πραγματικότητα, υπερβαίνοντας τους μύθους για το επέκεινα. Ο Όμηρος είχε τοποθετήσει στα Ηλύσια τον Ραδάμανθυ, βασιλιά της Κρήτης γιό του Δία,[2] ενώ οι μυημένοι στον Ορφισμό με τον θάνατο και την ανάσταση του Διονύσου προσέβλεπαν σε επ’ αόριστον μετενσάρκωση. Ο Ησίοδος με την έμπνευση των Μουσών στην Θεογονία, μέσω του Προμηθέως, έδωσε νόημα– φρούδες ελπίδες στον ανοηματοδότητο βίο των θνητών.[3] Ήταν ένα αφήγημα, που κατηύθυνε στην λάθος οδό για την αναζήτηση της αθανασίας κατά την κάθοδο του ανθρώπου από το “χρυσό” στο “σιδηρούν γένος”, για το οποίο ήταν προορισμένος. Ο Αισχύλος με το έργο του είπε στους θνητούς, μέσω ενός αθανάτου μια σκληρή αλήθεια, την οποία ήταν ευκολότερο να δεχθούν από έναν θεό. Δεν αρνήθηκε την ύπαρξη των αθανάτων. Αντέδρασε στο ψέμα των ποιητών ότι οι άνθρωποι ως παραλήπτες ενός θεϊκού αγαθού, της φωτιάς, μπορούσαν να καταστούν και εκείνοι αθάνατοι. Παραπλανήθηκαν οι θνητοί από τον Προμηθέα και πίστεψαν στην αθανασία; Το δώρο του, επικύρωνε την ψευδαίσθηση. Η τιμωρία του αφορούσε μια απλή κλοπή ή την ύβρη και την πλάνη που προκάλεσε με ψεύτικες ελπίδες; Τελικά, η ελπίδα που έμεινε στον πίθο της Πανδώρας ήταν πραγματικά δώρο για τους ανθρώπους; Ήταν ο Προμηθέας ένας συνετός ήρωας που ευεργέτησε την ανθρωπότητα ή επρόκειτο για τον αγκυλομήτη πανούργο,[4] όπως τον χαρακτήρισε ο Ησίοδος:[5] Ίσχυε ότι ο Επιμηθεύς δεν ήταν και πολύ σοφός «οὐ πάνυ τι σοφὸς ὢν ὁ Ἐπιμηθεὺς»,[6] ή τελικά ο Προμηθεύς ήταν ένας παρορμητικός, μη σκεπτόμενος τις συνέπειες θεός;

[1] Προμηθεὺς Δεσμώτης (επεισ. 1ο, 195,…  246-283), Αισχύλος,

[2] Ομήρου Οδύσσεια (Οδ 4.560- 4.565)

[3] Ησίοδος, Θεογονία (510-570), Σύμφωνα με τον Ησίοδο ο Δίας πήρε πίσω την φωτιά από τους ανθρώπους, μετά την ύβρη που διέπραξε ο γιός του Ιαπετού.

[4] (Liddell-Scott, ὁ, ἡ  αγκυλόμητις = ύπουλος, πανούργος, πλήρης δολίων σκέψεων)

[5] Ησίοδος, Ἔργα καὶ Ἡμέραι (47-82).

[6] Πλάτων Πρωταγόρας (321c)