«Υπάρχει αυταρχισμός και στη Ρωσία και στην Κίνα, με ένα είδος κοινωνικού συμβολαίου όπου το καθεστώς λέει στον κόσμο θα σας δίνω ευημερία αλλά θα σας κρατάω την ελευθερία και αυτό ήταν αποδεκτό. Όταν όμως αυτό σταματάει, η ροπή προς την ελευθερία πάντα αποδεικνύεται πιο ισχυρή», τόνισε ο Στάθης Καλύβας, πολιτικός επιστήμονας, συγγραφέας και τακτικός καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, μιλώντας στο Πρώτο Πρόγραμμα 91,6 και 105,8 και στην εκπομπή «Το GPS της επικαιρότητας» με τον Θάνο Σιαφάκα.
«Οι άνθρωποι για να είναι ευτυχείς απαιτούν αξιοπρέπεια, να ζουν και να εκφράζονται με ελευθερία. Ακόμα και ο αντισυστημισμός που παρατηρούμε στη Δύση είναι μια έκφραση της ελευθερίας, έστω προβληματική και άστοχη. Και είναι κάτι που το έχουμε ανάγκη, το καταλαβαίνουμε αυτό όταν το χάσουμε. Τα καθεστώτα αυτά έχουν μια βασική αδυναμία», δήλωσε.
Ερωτηθείς εάν απέτυχε η παγκοσμιοποίηση, απάντησε πως «όταν η Δημοκρατία και η παγκοσμιοποίηση παράγουν ευημερία και πλούτο, πολύ λιγότεροι τις αμφισβητούν», ενώ «όταν συναντούν δυσκολίες, αυξάνεται η δυσαρέσκεια». «Δεν πρόκειται να σταματήσει η παγκοσμιοποίηση εκτός και αν συμβεί μια τεράστια καταστροφή και ο κόσμος πάει προς τα πίσω. Παγκοσμιοποίηση σημαίνει μεγαλύτερες διεθνείς ροές που παράγουν περισσότερη ευημερία, ακόμη και όταν αυτή δεν είναι κατανεμημένη με ίσο τρόπο. Κάποιοι κερδίζουν και κάποιοι χάνουν. Αυτό που χρειάζεται είναι να βρεθούν μηχανισμοί που να προσφέρουν μια ασφάλεια στις ομάδες που χάνουν από αυτή τη διαδικασία. Το τι συμβαίνει αλλού επηρεάζει το πώς ζεις εσύ με τρόπο αναπόδραστο. Πρέπει να προσαρμοστείς σε αυτή την πραγματικότητα και όχι να την αρνηθείς. Είναι σαν να λες “σταματήστε το αεροπλάνο με το οποίο πετάμε να κατέβω”», είπε χαρακτηριστικά.
Αναφορικά με τις έννοιες «λαϊκισμός» και «εθνικισμός», ο καθηγητής μίλησε για μια γενικότερη κατηγορία που είναι ο αντισυστημισμός. «Υπάρχει ένας κόσμος που βλέπει αυτό που ονομάζει σύστημα, δηλαδή τα πράγματα όπως υπάρχουν και λειτουργούν τα βλέπει ως εχθρικά απέναντί του, ως κάτι που πρέπει να απορριφθεί και να αλλάξει. Δεν είναι καινούργιο αυτό. Πάντα υπήρχαν πολιτικές και κοινωνικές οργανώσεις που αμφισβητούσαν την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και προσπαθούσαν να προτείνουν εναλλακτικές. Ο λαϊκισμός είναι μια πολιτική κριτική του συστήματος, πάρα πολύ ασαφής αντίθετα από άλλες θεωρίες που υπήρχαν στο παρελθόν όπως ο κομμουνισμός και ο φασισμός. Ο λαϊκισμός είναι η κριτική της καθεστηκυίας τάξης πραγμάτων ότι εκφράζει τα συμφέροντα τα λίγων και όχι των πολλών και οι πολλοί είναι ο λαός. Είναι μια κριτή που πάντα υπάρχει στα πολιτική συστήματα, αλλά έχει μια χύμα έκφραση και αποκτά και διαστάσεις που πολλές φορές δεν έχει σχέση με την πολιτική. Όπως με τον αντιεμβολιασμό. Όταν θεωρείς ότι τα πάντα είναι λάθος θα πιαστείς από οτιδήποτε υπάρχει για να εκφράσεις την αντίδραση», εξήγησε.
Επιπλέον, σύμφωνα με τον κ. Καλύβα, ο εθνικισμός έχει πολλές μορφές. «Η καλή του μορφή είναι ο πατριωτισμός, η αίσθηση ότι το έθνος είναι η μεγάλη μας οικογένεια και είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε θυσίες. Η κακή μορφή του εθνικισμού είναι η ξενοφοβία η οποία σε ακραίες εκφάνσεις μπορεί να πάρει βίαιες μορφές. Ο εθνικισμός πολλές φορές χρησιμοποιείται από λαϊκιστές ηγέτες για να αλλάξει τη στόχευση των ανθρώπων, αντί για παράδειγμα να οργανωθούν για να βελτιώσουν τις συνθήκες της ζωής τους να στραφούν μιας άλλης ομάδες ατόμων που χαρακτηρίζονται ως αποδιοπομπαίοι τράγοι, είτε στο εσωτερικό της χώρας, είτε στο εξωτερικό. Στους πολέμους της Γιουγκοσλαβίας οι εχθροί ήταν και μέσα και έξω, μειονότητες που ήταν συνδεδεμένες με γειτονικά κράτη. Αυτό είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, η χρήση του εθνικισμού από αυταρχικές ομάδες, στα πλαίσια αυταρχικών καθεστώτων», επισήμανε.
«Διχασμένη η Γαλλία»
Αναφορικά με τις εκλογές στη Γαλλία, είπε ότι τα εκλογικά στοιχεία και η δημογραφία της εκλογικής αναμέτρησης δείχνουν μια διαίρεση της χώρας η οποία ουσιαστικά καθρεφτίζει αντίστοιχες διαιρέσεις που είχαμε παρατηρήσει σε άλλες χώρες όπως στις ΗΠΑ και στη Μ. Βρετανία.
«Έχουμε δηλαδή την κοσμοπολίτικη Γαλλία των μεγάλων πόλεων, των μεγάλων αστικών κέντρων που είναι εξωστρεφής, που προσαρμόζεται στις διεθνείς οικονομικές συνθήκες, που αυξάνει το επίπεδο εκπαίδευσης και το επίπεδο διαβίωσής της και έχουμε και μια Γαλλία που κατοικεί στις περιφέρειες, σε αγροτικές περιοχές ή σε μικρές πόλεις που παρακμάζουν και η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με μια διαδικασία αποβιομηχανοποίησης, πτώσης των εισοδημάτων και του μορφωτικού επιπέδου και η οποία εκφράζεται περισσότερο με αυτό που θα ονομάζαμε είτε λαϊκίστικο είτε αντισυστημικό τρόπο πολιτικής έκφρασης. Πάντα υπήρχαν διαιρέσεις, αλλά η μεγάλη διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι αυτός ο κόσμος δεν βλέπει το μέλλον με αισιοδοξία και δεν επιδιώκει να εκφραστεί από κομματικούς μηχανισμούς που του υπόσχονται βελτίωση της ζωής του. φοβάται να χάσει και αυτά που έχει και άρα εκφράζεται με έναν φόβο, ο οποίος πολλές φορές παίρνει και τη μορφή μιας ταυτοτικής έκφρασης, δηλαδή φόβο απέναντι στους άλλους, απέναντι στους ξένους, απέναντι στη μετανάστευση και για αυτό το λόγο δεν εκφράζεται αυτός ο κόσμος που είναι πιο φτωχός από την Αριστερά όπως παλιότερα, αλλά αντίθετα από την ακροδεξιά και αυτή είναι η μεγάλη αλλαγή που έχει παρατηρηθεί», εξήγησε ο ίδιος.
«Οι διαφορές πάντα υπάρχουν, δεν πρέπει να πιστεύουμε ότι οι κοινωνίες βρίσκονται ιδανικά σε ένα σημείο όπου όλοι ομονοούν, όλοι έχουν αντίστοιχα συμφέροντα και πιστεύω, αντίστοιχες αξίες και άρα συμπορεύονται. Αυτά συμβαίνουν μόνο σε καταστάσεις υπαρξιακού κινδύνου όπως βλέπουμε στην Ουκρανία όπου υπάρχει ενοποίηση απέναντι σε μια εξωτερική απειλή. Προφανώς όταν υπάρχει η αίσθηση ότι η οικονομική κατάσταση όλο και θα βελτιώνεται, οι κοινωνικές συγκρούσεις μειώνονται αλλά και εκεί δεν έχουμε μια κατάσταση στην οποία όλοι βρίσκονται στο ίδιο πεδίο. Αντιθέτως σε πάρα πολλές κοινωνίες όπου η οικονομία αναπτύσσεται, υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που θεωρούν ότι δεν ανεβαίνουν τόσο γρήγορα όσο άλλες κοινωνικές ομάδες. Η σύγκρουση είναι εγγενές στοιχείο όλων των κοινωνιών. Στις δημοκρατίες έχουμε ένα σύστημα που επιτρέπει τη διαχείριση των συγκρούσεων χωρίς βία», υπογράμμισε ο κ. Καλύβας.
Όπως είπε ο καθηγητής, «πάντα υπάρχει η έκφραση η πεζοδρομιακή μιας κοινωνικής δυσανεξίας», υπενθυμίζοντας το κίνημα των Κίτρινων Γιλέκων, στη Γαλλία, πριν την πανδημία. «Αυτό είναι όμως μέρος της πολιτικής στη Δημοκρατία, ακόμα και όταν εκφράζεται με βανδαλισμούς. Δεν είναι κάτι εκτός της πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας. Το θέμα είναι οι συγκρούσεις να μη ξεπερνούν ένα όριο, να μην έχουμε συνθήκες πολιτικής και οικονομικής κατάρρευσης και δεν πιστεύω ότι έχουμε τέτοια συμπτώματα αυτή τη στιγμή», πρόσθεσε ο ίδιος.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος