Το «Καμίνι» στο Γαλάτσι – Άσβεστη φλόγα πολιτισμού και ιστορικής μνήμης

Δικαίως πρέπει να είναι υπερήφανοι στο Γαλάτσι και ο λόγος που το αναφέρουμε αυτό είναι η διάσωση και η χρήση που ακολούθησε στο «Καμίνι», που ανεξάρτητα από τα προβλήματα των κορονοϊκών χρόνων, που επηρέασαν τους πάντες και ειδικά τις λειτουργίες σε κλειστούς χώρους, δεν είναι παρά μία στιγμή σε μία μεγάλη πορεία χρόνων που συνεχίζεται. Μνημείο βιομηχανικής κληρονομιάς το Καμίνι, δεν αφέθηκε στην τύχη του, που θα ήταν προδιαγεγραμμένα κακή, αφού η φθορά του χρόνου είναι αμείλικτος εχθρός.

Έτσι ο χώρος αποτελεί ένα κόσμημα και με τις αναγκαίες παρεμβάσεις που έγιναν με σεβασμό στην ιστορία του, έγινε ένα σημαντικό πολιτιστικό κέντρο και επιπλέον στεγάζει και τη δημοτική βιβλιοθήκη.

Ας μην πούμε άλλα εμείς και ας δούμε τί αναφέρει για το Καμίνι ο Δήμος Γαλατσίου: «Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα στην ευρύτερη περιοχή του Γαλατσίου, ως κάτω στην οδό Ταϋγέτου, λειτουργούσαν κατά καιρούς σε διάφορα σημεία υποτυπώδη, πρωτόγονα λατομεία και ασβεστοκάμινα που κάλυπταν πρόσκαιρες, περιστασιακές ανάγκες μικρών έργων.

Από τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα όμως, όταν άρχισε σταδιακά η κατασκευή των βασικών αστικών υποδομών και η βελτίωση των συνθηκών στέγασης στο συγκρότημα της πρωτεύουσας, η ζήτηση δομικών υλικών-προϊόντων επεξεργασίας της πέτρας, αυξάνονταν με ρυθμούς που μόνο με την παραγωγή τους σε οργανωμένη βιομηχανική βάση μπορούσε να καλυφθεί. Το Γαλάτσι διέθετε, για το σκοπό αυτόν, δύο πολύ σημαντικά πλεονεκτήματα. Πλούσια αποθέματα πέτρας καλής ποιότητας και εγγύτητα στα σημεία ζήτησης.

Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1930 στήθηκαν στην περιοχή δεκάδες μικρά και μεγάλα νταμάρια, καθώς και μερικά ασβεστοκάμινα, μεταξύ των οποίων ένα από τα μεγαλύτερα και σημαντικότερα τεχνολογικά, το Καμίνι της οδού Καραϊσκάκη. Το Καμίνι είναι τύπου Hoffman και ιδιοκτήτες του ήταν δυο Έλληνες από την Κρήτη, ονομαζόμενοι Τσιδάκης και Μιχαλάκης. Κατασκευάστηκε το 1933 από Γερμανό μηχανικό και Έλληνες τεχνίτες από την Δράμα.

Η λειτουργία του Καμινιού χωρίζεται σε δυο περιόδους,σε σχέση με το είδος της πρώτης ύλης της καύσης.Στη πρώτη περίοδο χρησιμοποιούσαν κάρβουνο,το οποίο οι θερμαστές έριχναν από το δώμα μέσω των οπών τροφοδοσίας (φουγαράκια). Η κατανάλωση σε κάρβουνο αντιστοιχούσε σε τέσσερα καρότσια ανά τρύπα. Μετά το 1958 το κάρβουνο αντικαταστάθηκε από το πετρέλαιο. Έτσι τα «δωμάτια» στα οποία γίνονταν τροφοδοτούνταν με καυτό πετρέλαιο μέσω σωλήνων που εισχωρούσαν στις τρύπες. Η τροφοδότηση γινόταν με καυστήρες με μπεκ.

Η λειτουργία του «ασβεστάδικου», όπως το αποκαλούσαν, ανεστάλη στη διάρκεια της κατοχής. Στο κτηριακό συγκρότημα εγκαταστάθηκε ιταλική στρατιωτική μονάδα και οι Ιταλοί στρατιώτες μετέτρεψαν τον ελεύθερο χώρο σε λαχανόκηπο και ποδοσφαιρική αλάνα. Στη συνέχεια, μετά την αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής και για το χρονικό διάστημα που κράτησαν οι συγκρούσεις, που έμειναν στην ιστορία ως «Δεκεμβριανά», ο ΕΛΑΣ στάβλιζε στο χώρο μικρό αριθμό αλόγων που χρησιμοποιούσε για τη μεταφορά εφοδίων στις μονάδες του. Κατά τις συγκρούσεις αυτές οβίδα των αγγλικών στρατευμάτων που ρίχθηκε από τον Λυκαβηττό κατέστρεψε μέρος της κορυφής της καμινάδας του (Μαρτυρίες: Γιάννη Πατέλη, Γιάννη Ψιλόπουλου).

Μετά τον πόλεμο και τις εμφύλιες συγκρούσεις, με τη σταδιακή σταθεροποίηση της πολιτικής κατάστασης, άρχισε και η επαναλειτουργία του Καμινιού, που κράτησε μέχρι τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1970. Για μια εικοσιπενταετία σχεδόν δούλευε νυχθημερόν παράγοντας το πολύτιμο οικοδομικό υλικό, μέχρι το τέλος της λειτουργίας του.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 το καμίνι έπαψε να λειτουργεί.

Στις 2 Σεπτεμβρίου 2012 έγιναν τα εγκαίνια του νέου πολιτιστικού κέντρου «Καμίνι» του Δήμου Γαλατσίου. Η εγκαταλελειμμένη ασβεστοκάμινος, σύμβολο του παλιού Γαλατσίου, μεταμορφώθηκε σε ένα πρότυπο, μοντέρνο και λειτουργικό πολιτιστικό κέντρο».

Επιμέλεια αφιερώματος & φωτο: Νάσος Μπράτσος