Όταν η βία καταργεί την παιδική αθωότητα

Γιατί αυξάνονται τα περιστατικά εκδηλώσεων βίας από παιδιά και νέους; Τι οδηγεί σε επιθετικές πράξεις; Η αιτία δεν είναι μια, και οι έως τώρα επιλογές – προτάσεις δεν βοηθούν στην επίλυση του προβλήματος.

Οι λεγόμενες κοινωνιογενείς συνθήκες, φτώχεια, κορονοϊός, γενικότερη αποσταθεροποίηση, είναι κάποιοι λόγοι εκδήλωσης τέτοιων φαινομένων, σύμφωνα με τον Χρήστο Σωζόπουλο, ψυχολόγο στο «Χαμόγελο του Παιδιού».

Άλλοι λόγοι που επίσης διαδραματίζουν καταλυτικό ρόλο είναι  η οικογένεια, το σχολείο, το άμεσο περιβάλλον, και κάποια μορφή ψυχοπαθολογίας, την οποία όμως εξετάζουν τελευταία οι ειδικοί.

Ενίοτε όταν υπάρχει παραβατικότητα, που εμπλέκει τον νόμο, τότε οι φερόμενοι ως ειδικοί επικαλούνται ψυχολογικούς παράγοντες.

Τελικά υπάρχει παιδική αθωότητα;

Η ψυχιατρική και όχι η ψυχολογία μπορεί να απαντήσει σε περιπτώσεις παιδιών και νέων, που παραβατούν ή προβαίνουν σε επιθετικές και βίαιες πράξεις εναντίον άλλων.

Η εκδήλωση της βίας που κρύβει ο άνθρωπος, είναι προϊόν της αυθαίρετης βούλησης, που συχνά φτάνει σε βαρβαρότητα έναντι των πιο αδυνάμων. Ενίοτε, το αρχέγονο ένστικτο κυριαρχεί και το περιβάλλον ευνοεί την εκδήλωση της βίας από μικρή ηλικία.

Οι κοινωνικές, οικονομικές, πολιτικές και πολιτισµικές εξελίξεις και ανακατατάξεις, δεν μπορούν να ληφθούν υπ’ όψιν όταν εκδηλώνουν βία παιδιά ηλικίας 2-3 ετών και μάλιστα προερχόμενα από περιβάλλοντα που δεν έχουν τέτοιου είδους προβλήματα.

Η λεγόμενη Κοινωνιολογία της Παιδικής Ηλικίας, επιλέγει πολιτικές και όχι τις αρμόζουσες ψυχιατρικές εξηγήσεις. Έτσι, βρίσκεται προ αδιεξόδου.

Υπάρχει αυτό που ο Άντλερ (Alfred Adler) περιέγραψε ως φανταστικό σκοπό για την απόκτηση εξουσίας, που αγωνίζεται για υπεροχή, ωθούμενος κυρίως από σύνδρομα κατωτερότητας.[1] Η επιβεβαίωση ή η κατάκτηση μιας εξουσίας συνήθως ξεκινά από το σπίτι ή το σχολείο. Και όπως είπε ο Νίτσε (Friedrich Nietzsche): Όταν κάποιος αδυνατεί να την αποκτήσει μισεί εκείνους που την έχουν.[2]

Η ηλικία εκδηλώσεων βίας δεν έχει σημασία. Είθισται να προβάλλονται προσχηματικές απόψεις για οικονομική ανέχεια, δυσκολίες τις ζωής και κοινωνικές πιέσεις. Αυτή η “αμυντική” επιθετικότητα συνδυάζεται με την επιθυμία να αντιστρέψουν την κατάσταση, προκειμένου να ελέγχουν τους άλλους αντί να ελέγχονται.[3] Συχνά ενδύονται τον μανδύα του θύματος για να δικαιολογήσουν τις πράξεις τους ή αυτοπροβάλλονται ως ισχυρότεροι των άλλων για να ικανοποιήσουν το εγώ τους.

Επιστήμονες, κοινωνιολόγοι,  εγκληματολόγοι, ψυχίατροι, φιλόσοφοι αναλογίζονται: Τί είναι αυτό; Τί φταίει: η κληρονομικότητα, η εκπαίδευση, το περιβάλλον, οι εξωτερικές συνθήκες; Ίσως η απάντηση βρίσκεται στον κοινό παρονομαστή, αλλά συνήθως είναι θέμα προσωπικότητας.

[1] The Individual Psychology of Alfred Adler- A Systematic Presentation in Selections from His Writings, 1964, σσ. 45- 55, 101- 102, 112, «…η απόλυτη υπεροχή της θέλησης για εξουσία… Με μεγάλη απληστία, άμεσα ή με παρακάμψεις, συνειδητά ή ασυνείδητα, μέσω της κατάλληλης σκέψης και δράσης ή μέσω των συμπτωμάτων, ο νευρωτικός αγωνίζεται για αυξημένη κατοχή, δύναμη και επιρροή, για την υποτίμηση και εξαπάτηση άλλων ατόμων».

[2] Friedrich Nietzsche, Beyond Good and Evil: Prelude to a Philosophy of the Future (1966)

[3] Erich Fromm, The Anatomy of Human Destructiveness, Holt, Rinehart and Winston, U.S. 1973, σ. 200.