Προστατευθείτε από την ηλιακή ακτινοβολία – “Παίζουμε με τον ήλιο, αλλά όχι με το δέρμα μας”

Ο ήλιος, αναμφισβήτητα, αποτελεί πηγή ζωής και ενέργειας, όμως η έκθεσή μας  σε αυτόν, ιδιαίτερα το καλοκαίρι, χρειάζεται μέτρο και προσοχή. Πολλοί είναι οι μύθοι που επικρατούν όσον αφορά το θέμα της προστασίας του δέρματος από την ηλιακή ακτινοβολία, με αποτέλεσμα να υπάρχει σύγχυση για τι είναι σωστό και τι λάθος.

Η Ελληνική Δερµατολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ) διοργανώσει εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στα ΜΜΕ και στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, επισημαίνοντας τη σημασία και τους τρόπους πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του δέρματος και, ιδιαίτερα, τον κεντρικό και καθοριστικό ρόλο του δερματολόγου σε αυτό.

Μελάνωμα: ελέγχουμε αυτά που έχουν πραγματική σημασία

Παίζουμε με τον ήλιο, αλλά δεν παίζουμε με το δέρμα μας

Η τάση μας να ελέγχουμε τα πάντα γύρω μας σε συνδυασμό με το περιβάλλον των καλοκαιρινών διακοπών αξιοποιούνται με ιδιαίτερα εύστοχο και άμεσο τρόπο για να μεταδώσουν το μήνυμα της φετινής καμπάνιας της ΕΔΑΕ: ότι, για να χαρούμε πραγματικά το καλοκαίρι, δεν φτάνει να ελέγχουμε, αλλά πρέπει και να ελεγχόμαστε!

Στόχος της καμπάνιας είναι να μας παροτρύνει να ελέγχουμε με προσοχή το δέρμα μας για κάποια καινούργια ελιά ή άλλη αλλοίωση ή για κάποια ελιά που αλλάζει και μπορεί να κρύβει κάτι σοβαρό για την υγεία μας. Να υιοθετήσουμε, δηλαδή, την πιο απλή, εύκολη και ανώδυνη διαδικασία για την προστασία μας από το μελάνωμα και τις άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος, που είναι η τακτική ανά μήνα αυτοεξέταση και η ανά έτος εξέταση από τον δερματολόγο.

Το μελάνωμα είναι η συχνότερη μορφή καρκίνου στη λευκή φυλή και μια από τις πιο απειλητικές για τη ζωή. Συνήθως, στο άκουσμα της λέξης «καρκίνος», το μυαλό μας παγώνει και δεν δίνει σημασία στη συνέχεια, που περιλαμβάνει και την πιο σημαντική πληροφορία -κι ας ακούγεται «κλισέ»: ότι ο καρκίνος του δέρματος -και όχι μόνο- είναι μια νόσος που μπορεί να προληφθεί, αλλά και να διαγνωστεί έγκαιρα, γεγονός που προσφέρει μεγάλο πλεονέκτημα στην αποτελεσματική αντιμετώπισή του. Ειδικά το πρώιμο μελάνωμα είναι ιάσιμο σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%, ενώ οι νεότερες θεραπείες έχουν βελτιώσει την επιβίωση ακόμη και για την προχωρημένη

• Μέχρι το 2040, τα κρούσματα μελανωμάτων, παγκοσμίως, θα αγγίξουν περίπου το μισό εκατομμύριο, σημειώνοντας αύξηση 62% σε σχέση με τις νέες περιπτώσεις που καταγράφηκαν το 2018
• Το 92% των ανθρώπων αναγνωρίζουν ότι η έκθεση στον ήλιο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα υγείας, αλλά το 61% πιστεύουν ότι το μαυρισμένο από τον ήλιο δέρμα είναι ελκυστικό

Είναι γενικά γνωστό ότι ο καρκίνος του δέρματος είναι ο πιο κοινός καρκίνος. Έχει αναφερθεί από τους ειδικούς ότι η εμφάνισή του έχει λάβει πλέον τις διαστάσεις επιδημικού φαινομένου, ενώ κάθε χρόνο, οι νέες περιπτώσεις καρκίνου του δέρματος είναι περισσότερες από τις περιπτώσεις καρκίνου μαστού, προστάτη, πνεύμονα και εντέρου μαζί! Κύρια αιτία είναι η κατάχρηση του ήλιου και η ελλιπής προστασία μας από αυτόν.

Όσο, λοιπόν, απολαμβάνουμε το καλοκαίρι και τον ευλογημένο ήλιο της πατρίδας μας, που είναι ηλιόλουστη ακόμη και τον χειμώνα, ας έχουμε την προσοχή μας τεταμένη και ας ελέγχουμε αυτά που έχουν πραγματική σημασία:

• Την προστασία από τον ήλιο, βάσει των οδηγιών από τους ειδικούς
• Την αυτοεξέταση σε όλη την επιφάνεια του δέρματός μας, κάθε μήνα
• Την τακτική επίσκεψη στον δερματολόγο μας μια φορά τον χρόνο.

Οι επιστήμονες της Ελληνικής Δερµατολογικής & Αφροδισιολογικής Εταιρείας μάς διαφωτίζουν για όλα όσα πρέπει να γνωρίζουμε για την προστασία του δέρματός μας και την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων, που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία μας.

Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για να συνθέσει το δέρµα αρκετή βιταµίνη D. Το βούτυρο µπορεί να καταπραΰνει γρήγορα το ηλιακό έγκαυµα. Δεν µπορεί να καεί όποιος οδηγεί µε κλειστά τζάµια. Απόψεις που πολλοί τις πιστεύουν, αλλά αυτό δεν σηµαίνει ότι είναι σωστές.

Μύθος: Μόλις µαυρίσει το δέρµα, είναι προστατευµένο από τον ήλιο.

Η αλήθεια: Μόλις µαυρίσει το δέρµα, έχετε την ορατή απόδειξη ότι το δέρµα σας έχει ήδη υποστεί βλάβη από την υπεριώδη ακτινοβολία του ηλίου. Το µαύρισµα οφείλεται στην αυξηµένη παραγωγή µελανίνης, την οποία εκκρίνει το δέρµα σε µια απέλπιδα προσπάθεια να προστατευθεί από την υπεριώδη ακτινοβολία (UV) και όταν φθάνουµε στο σηµείο να µαυρίζουµε, είναι ήδη αργά. Όσον αφορά την «προστατευτική δράση» του µαυρισµένου (δηλαδή του καµένου) δέρµατος, αυτή ισοδυναµεί µε ένα αντηλιακό που έχει SPF ίσο µε 4 εποµένως είναι µηδαµινή.

Μύθος: Το 80% των δερµατικών βλαβών από τον ήλιο συµβαίνουν πριν από τα 18 µας χρόνια, εποµένως ό,τι ζηµιά ήταν να γίνει, έχει γίνει.

Η αλήθεια: Οι δερµατικές βλάβες από τον ήλιο είναι αθροιστικές, εποµένως η βλάβη κάθε καλοκαιριού προστίθεται σε εκείνες των προηγούµενων για να επιταχύνει την εµφάνιση ρυτίδων, κηλίδων και άλλων ενδείξεων φωτογήρανσης, καθώς και για να αυξήσει τον κίνδυνο δερµατικού καρκίνου. Επιπλέον, νεότερες έρευνες έχουν δείξει ότι το ποσοστό 80% είναι παρωχηµένο και ίσχυε πριν από µερικές δεκαετίες, όταν ο κόσµος δεν ήξερε καλά-καλά τι θα πει αντηλιακό, ούτε ήταν πλήρως γνωστοί οι κίνδυνοι του ήλιου. Στις µέρες µας, το αντίστοιχο ποσοστό έως την ηλικία των 18 ετών είναι γύρω στο 25%. Εποµένως, ποτέ δεν είναι αργά για να προστατεύσετε το δέρµα σας.

Μύθος: Η ηλιοθεραπεία είναι απαραίτητη για τη βιταµίνη D.

Η αλήθεια: Ισπανοί επιστήµονες υπολόγισαν πρόσφατα πόση ώρα πρέπει να καθίσει κανείς κάτω από τον ήλιο για να συνθέσει το δέρµα του αρκετή βιταµίνη D. Με το 25% του σώµατος, λοιπόν, εκτεθειµένο στον ήλιο, τον Απρίλιο θα χρειαζόταν 11 λεπτά και τον Ιούλιο µόλις 7 λεπτά, όπως έγραψαν στο επιστηµονικό περιοδικό «Science of the Total Environment». Και αυτό αφορά έκθεση στον ήλιο το µεσηµέρι (µεταξύ 12:30 και 13:30). Άρα, η ηλιοθεραπεία ούτε είναι -ούτε υπήρξε ποτέ- απαραίτητη µετά τα πρώτα 7 λεπτά.

Μύθος: Το αντηλιακό δεν είναι απαραίτητο τις ώρες που δεν καίει ο ήλιος.

Η αλήθεια: Είναι εντελώς απαραίτητο, διότι δεν παρουσιάζει διακύµανση όλο το φάσµα της UV στη διάρκεια της ηµέρας, αλλά µόνο ορισµένα µήκη κύµατος. Έτσι, ναι µεν οι πιθανότητες ηλιακού εγκαύµατος είναι αυξηµένες το µεσηµέρι, επειδή κορυφώνονται τα επίπεδα της UVB, αλλά τα επίπεδα της UVA που προκαλεί φωτογήρανση είναι αυξηµένα καθ’ όλη τη διάρκεια της ηµέρας. Επιπρόσθετα, τόσο η UVA όσο και η UVB ευθύνονται για την ανάπτυξη δερµατικών καρκίνων, άρα χωρίς ηλιοπροστασία κινδυνεύουµε από την ανατολή έως τη δύση του ηλίου.

Μύθος: Δεν µπορεί να καεί κανείς µέσα από τα τζάµια.

Η αλήθεια: Τα τζάµια των οχηµάτων, των σπιτιών και των κτηρίων κατά κανόνα δεσµεύουν την UVB που δρα επιφανειακά στο δέρµα και προκαλεί το ηλιακό έγκαυµα, αλλά δεν επηρεάζουν την UVA, η οποία εισδύει βαθιά στο δέρµα. Ακόµα, λοιπόν, κι αν δεν δείτε το δέρµα σας να κοκκινίζει, µπορεί άνετα να υποστεί βλάβη από τον ήλιο.

Μύθος: Μόνο τα αντηλιακά µε SPF 100 προστατεύουν αποτελεσµατικά από τον ήλιο.

Η αλήθεια: Αυτό έχει καταρριφθεί εδώ και χρόνια. Τα αντηλιακά µε SPF 15 δεσµεύουν περίπου το 93% της UVB, όσα έχουν SPF 30 δεσµεύουν το περίπου 97%, εκείνα µε SPF 50 δεσµεύουν το σχεδόν 98% και όσα έχουν SPF 100 το 99%. Το ζητούµενο, όµως, είναι να προστατεύει το αντηλιακό και από την UVA (άρα να είναι ευρέος φάσµατος), καθώς και να το βάζετε σε ΟΛΑ τα ακάλυπτα σηµεία του σώµατος (µην ξεχνάτε τα αυτιά, το δέρµα γύρω από τα µάτια, τη µύτη, τον αυχένα, τους άκρους πόδες και τα δάκτυλα των ποδιών κ.λπ.). Πρέπει επίσης να αλείφεστε µε αρκετή ποσότητα (περίπου µια χούφτα για τον µέσο ενήλικα). Τα αντηλιακά µε SPF κάτω από 15 δεν συνιστώνται, γιατί δεν παρέχουν επαρκή ηλιοπροστασία.

Μύθος: Το δέρµα που παθαίνει βλάβη από τον ήλιο κοκκινίζει και ξεφλουδίζει.

Η αλήθεια: Δεν είναι διόλου απαραίτητο. Αντίθετα, τις βλάβες που δεν φαίνονται πρέπει να φοβόµαστε περισσότερο, γιατί αφορούν το DNA των δερµατικών κυττάρων απ’ όπου µπορεί να αρχίσει χρόνια αργότερα ένας καρκίνος.

Μύθος: Αν πάθεις ηλιακό έγκαυµα, βάλε αµέσως βούτυρο.

Η αλήθεια: Όποιος το κάνει αυτό, το µόνο που καταφέρνει είναι να επιδεινώνει το έγκαυµα, διότι «παγιδεύεται» η θερµότητα στο εσωτερικό του δέρµατος από το στρώµα του λίπους (το ίδιο συµβαίνει και µε τη βαζελίνη, το λάδι και κάθε άλλη λιπαρή ουσία). Η πρώτη επιλογή για την αντιµετώπιση ενός ηλιακού εγκαύµατος είναι οι κοµπρέσες παγωµένου νερού (να τις αφήνετε στο δέρµα σας για 20 λεπτά τη φορά και να τις βάζετε όσο συχνά χρειάζεστε, συνήθως κάθε 2-3 ώρες και επί όσες µέρες ανακουφίζουν τα συµπτώµατά σας). Άλλη καλή επιλογή είναι η οδοντόπαστα (αλλά χωρίς µέντα ή παράγωγα µέντας όπως η µενθόλη, γιατί µπορεί να προκληθεί ερεθισµός του δέρµατος) και το άπαχο γιαούρτι, το οποίο απάγει τη θερµότητα (όπως και η οδοντόπαστα) αλλά επιπλέον περιέχει πολύ νερό οπότε δρα και ενυδατικά.

Μύθος: Το ηλιακό έγκαυµα δεν είναι σοβαρό.

Η αλήθεια: Μακροπρόθεσµα όλα τα ηλιακά εγκαύµατα είναι σοβαρά, αλλά βραχυπρόθεσµα σοβαρά είναι όσα δηµιουργούν φουσκάλες ή έντονο πόνο, καλύπτουν µεγάλη επιφάνεια του δέρµατος, προκαλούν πυρετό ή ρίγη, πονοκέφαλο, σύγχυση ή αίσθηµα λιποθυµίας, συνοδεύονται από ενδείξεις αφυδάτωσης (έντονη δίψα ή ξερά µάτια και χείλη) ή/και προκαλούν οιδήµατα (πρηξίµατα). Αν παρουσιάσετε οποιοδήποτε από τα παραπάνω, πρέπει να σας δει οπωσδήποτε γιατρός.

Πηγή: ΕΔΑΕ