Ψυχοθεραπεία μέσω τέχνης: Μουσικοθεραπεία

Μπορεί η Τέχνη να είναι θεραπευτική; Τι είναι η μουσικοθεραπεία και ποια η αποτελεσματικότητά της; Ποιοι μπορούν να κάνουν μουσικοθεραπεία και ποιος είναι ο στόχος της; Πως συμβάλει στον αποστιγματισμό του ασθενούς;

Η μουσικοθεραπεία (music therapy) είναι μια θεραπευτική προσέγγιση στην οποία η μουσική χρησιμοποιείται από ειδικευμένο μουσικοθεραπευτή στο πλαίσιο μιας θεραπευτικής σχέσης, με στόχους που αφορούν στις σωματικές, συναισθηματικές, γνωστικές και κοινωνικές  ανάγκες.Οι μουσικοθεραπευτές, όπως και οι υπόλοιποι θεραπευτές μέσω τέχνης, συνεργάζονται στενά με τις άλλες επιστημονικές ειδικότητες του χώρου της ψυχικής υγείας και της εκπαίδευσης. Η αποτελεσματικότητα της μουσικοθεραπείας  σε διαφορετικούς κλινικούς πληθυσμούς (άτομα με αναπηρίες, διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές, νοητική στέρηση, νευρολογικές παθήσεις, καρκινοπαθείς) τεκμηριώνεται πλέον και με ερευνητικά δεδομένα. ( ορισμός από το βιβλίο « Η συμβολή των ψυχοθεραπειών μέσω Τέχνης στην Ψυχιατρική Θεραπευτική-Α΄ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗ  ΚΛΙΝΙΚΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ)»,  εκδόσεις Βήτα .

Η  Ξανθούλα Ντακοβάνου, ψυχαναλύτρια αλλά και επαγγελματίας μουσικός  μιλάει στο Πρώτο Πρόγραμμα και στην εκπομπή «Στο ντιβάνι της κρίσης»  για τη συμβολή της μουσικοθεραπείας  στην ψυχιατρική θεραπευτική.

Με καταγωγή από την Ήπειρο και τη Μακεδονία, με γιαγιά Ηπειρώτισσα που τραγουδούσε πολύ και με μητέρα που της κληροδότησε την υπέροχη φωνή της, η Ξανθούλα Ντακοβάνου  αξιοποίησε στη δουλειά της όλες τις πτυχές της προσωπικότητάς της.

Γιατρός, τραγουδίστρια, συνθέτης και στιχουργός με διεθνή καλλιτεχνική πορεία επηρεασμένη από την ελληνική παράδοση αλλά και τις μουσικές των Βαλκανίων και της Μεσογείου, ανέπτυξε τη δική της μέθοδο μουσικοθεραπείας  το Αναλυτικό Μουσικόδραμα.

«Η δική μου θεωρία είναι ότι η μουσική είναι ένας κώδικας αναπαράστασης του ανθρώπινου εγκεφάλου που κωδικοποιεί καλύτερα από το λόγο τρία πράγματα.Το ένα είναι το συναίσθημα , το άλλο είναι κιναισθητικές εμπειρίες, που έχουν σχέση με την κίνηση που εγγράφονται από την πρώϊμη ενδομήτρια ζωή στον άνθρωπο και το τρίτο είναι το κομμάτι της σχέσης. Το κομμάτι της σχέσης περιγράφει με ποιο τρόπο ο άνθρωπος συνδέεται με τους άλλους ανθρώπους γύρω του από την ώρα που γεννιέται. Αυτό ακριβώς το κομμάτι κωδικοποιεί η μουσική στον κάθετο της άξονα, δηλαδή στον άξονα που συνηχεί ουσιαστικά γιατί στη μουσική δεν έχουμε μόνο την οριζόντια ροή των ήχων αλλά έχουμε και μια κάθετη ροή. Ακούμε για παράδειγμα το κρουστό και από πάνω τη μελωδία και από πάνω την αρμονία κλπ. Πάνω σε αυτόν ακριβώς τον άξονα μπορεί να κωδικοποιηθεί πολύ καλύτερα από το λόγο η σχέση, δηλαδή το πως ο άνθρωπος συνυπάρχει με τους άλλους και με τις ομάδες.»

 

Μουσικοθεραπεία μπορούν να κάνουν όλοι εκτός από πολύ σπάνιες περιπτώσεις, όπου υπάρχει νευρογενής αμουσία, δηλ ένα νευρολογικό πρόβλημα όπου ο ασθενής δεν μπορεί να αντιληφθεί τη μουσική ως κώδικα. Αφού προηγηθεί  η εισαγωγική συνέντευξη, επιλέγεται μαζί με τον θεραπευτή η μέθοδος που θα ακολουθηθεί. Μια συνεδρία – που κοστίζει όσο και οι άλλες θεραπείες –  μπορεί να περιλαμβάνει ακρόαση μουσικής, σύνθεση μουσικών κομματιών, δημιουργία τραγουδιών και μουσικών δραστηριοτήτων που στόχο έχουν να ανακαλέσει και να επεξεργαστεί ο ασθενής ξεχασμένα γεγονότα και συναισθήματα.

«Η  τέχνη έχει ένα χαρακτηριστικό, στην ψυχανάλυση το λέμε μετουσίωση. Μπορεί κανείς να πάρει την ψυχική του ενέργεια και να την μετατρέψει σε κάτι δημιουργικό και όμορφο.Ακόμη και τον ψυχικό πόνο μπορεί κανείς μέσω της τέχνης να τον πλάσει από κάτι οδυνηρό και βαρύ σε  δημιούργημα», μας λέει η Ξανθούλα Ντακοβάνου.