Ισπανία: Για πρώτη φορά με νόμο καταδικάζεται το πραξικόπημα του ’36 και η στρατιωτική δικτατορία του Φράνκο

Το νέο νομοσχέδιο πρόκειται να αντικαταστήσει τον Νόμο για την Ιστορική Μνήμη που είχε ψηφιστεί το 2007 επί κυβέρνησης Θαπατέρο και Σοσιαλιστών. Θα είναι δε, η πρώτη φορά μετά από 46 χρόνια από τον θάνατο του δικτάτορα Φρανθίσκο Φράνκο το 1975, που θα καταδικάζονται ρητά και θα αποκηρύσσονται τόσο το πραξικόπημα του 1936 που οδήγησε στον Ισπανικό Εμφύλιο (1936-1939) όσο και η περίοδος της στρατιωτικής δικτατορίας 1939-1975.

Ανταπόκριση από τη Μαδρίτη: Δώρα Μακρή

Το νομοσχέδιο το οποίο θα τεθεί προς ψήφιση στην Βουλή το ερχόμενο φθινόπωρο έλαβε ήδη το “πράσινο φως” από το υπουργικό συμβούλιο και προβλέπει σημαντικές καινοτομίες στο ζήτημα της ιστορικής μνήμης, τιμωρεί αυστηρά την «ταπείνωση των θυμάτων» όπως και τους νοσταλγούς του πραξικοπήματος του ’36 και της μετέπειτα δικτατορίας.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως εξήγησε ο νέος υπουργός Προεδρίας Φέλιξ Μπολάνιος :“Πρόκειται για ένα νομικό κείμενο που πληροί δύο στόχους: πρώτον, την ανάκαμψη των δημοκρατικών αξιών και, δεύτερον την αποκατάσταση όλων των θυμάτων του πραξικοπήματος και της επακόλουθης δικτατορίας. Είναι η πρώτη φορά που ο νόμος καταδικάζει ρητά και αποκηρύσσει το πραξικόπημα και την δικτατορία, που αποτέλεσαν την μαύρη περίοδο στη σύγχρονη ιστορία μας», κατέληξε ο Ισπανός υπουργός.

Χρειάστηκαν επίσης δύο παρεμβάσεις του ΟΗΕ μέσω ειδικών απεσταλμένων του προκειμένου να γίνει επικαιροποίηση του νόμου του 2007 και να ικανοποιηθούν τα αιτήματα των δεκάδων οργανώσεων οικογενειών των εκτελεσθέντων και αγνοουμένων του Εμφυλίου και της δικτατορίας.

Το υπουργικό συμβούλιο ανακοίνωσε επίσης την δημιουργία νέων αναμνηστικών ημερομηνιών : η 31η Οκτωβρίου θα είναι η Ημέρα όλων των Θυμάτων του Εμφυλίου Πολέμου και της Δικτατορίας , ενώ η 8η Μαΐου θα αποτελεί την Ημέρα των Εξόριστων. Κι αυτό προκειμένου να αποδοθεί φόρος τιμής στις γυναίκες και τους άνδρες Ισπανούς που εγκατέλειψαν με κάθε τρόπο την χώρα, εξαιτίας της σχεδόν 40χρονης δικτατορίας του Φράνκο.

Τα βασικά άρθρα του νομοσχεδίου για την Δημοκρατική Μνήμη είναι τα ακόλουθα:

Οποιαδήποτε πράξη που εξυμνεί το πραξικόπημα του 1936 ή την δικτατορία ή την «ταπείνωση των θυμάτων», θα τιμωρείται αυστηρά. Τα πρόστιμα δε που προβλέπονται κυμαίνονται από 200-150.000 ευρώ για κάθε δημόσια εκδήλωση με τον παραπάνω χαρακτήρα.
Διάφοροι οργανισμοί ή σύλλογοι που στόχο έχουν να εξυμνούν την δικτατορία ή να υποκινούν το μίσος εναντίον θυμάτων του πραξικοπήματος , του Εμφυλίου και της δικτατορίας θα παύσει η λειτουργία τους. Είναι πρωτοφανές ότι στην Ισπανία δρα και υφίσταται το Ίδρυμα Φρανθίσκο Φράνκο ( στη μνήμη του δικτάτορα) με μεγάλη επιρροή και δημόσια παρουσία.
Η Valle de los Caídos ( Κοιλάδα των Πεσόντων) έξω από την Μαδρίτη θα επαναπροσδιοριστεί ως δημόσιο νεκροταφείο που θα προστατευεται απο την Εθνική Κληρονομιά. Επίσης σε διαπραγματεύσεις με την Καθολική Εκκλησία θα προετοιμαστεί η αποχώρηση από την περιοχή, των Βενεδικτίνων μοναχών. Υπενθυμίζεται ότι μέχρι πρότινος ο τάφος του δικτάτορα Φράνκο βρισκόταν στην Κοιλάδα αυτή και με απόφαση της κυβέρνησης Σάντσεθ, τα λείψανά του παραδόθηκαν στους οικείους του και μεταφέρθηκαν σε οικογενεικό τάφο. Ο λόγος ήταν ότι ότι στην συγκεκριμένη Κοιλάδα βρίσκονται θαμμένα σε ομαδικούς κυρίως τάφους τουλάχιστον 33.000 θύματα του Εμφυλίου και αποτελούσε σημείο προσκυνήματος κυρίως των νοσταλγών της δικτατορίας. Σε υπόμημά του ο ΟΗΕ αδυνατούσε να αντιληφεί “ γιατί ο δικτάτορας που δεν αποτελούσε θύμα του Εμφυλίου βρισκόταν θαμμένος εκεί”. Εξέχουσα θέση στο μαυσωλείο κατέχει και ο τάφος του ηγέτη των Φαλαγγιτών Χοσέ Αντόνιο Πρίμο ντε Ριβέρα, ο οποίος επίσης θα απομακρυνθεί.
Όλες οι ποινές των δικαστηρίων του καθεστώτος ακυρώνονται όπως επίσης και αποφάσεις Στρατοδικείων, Δικαστηρίου Δημόσιας Τάξης και Δικαστηρίου Τεκτόνων. (Ο δικτάτορας Φράνκο καταδίωκε τους Μασόνους).
Ο νόμος υιοθετεί τον όρο “θύμα” με βάση αυτόν που καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ το 2006: «Πρόκειται για όλους εκείνους τους πολίτες που υπέφεραν ή υπέστησαν βία κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος, του πολέμου και της δικτατορίας “. “Θύματα” αποτελούν οι νεκροί, οι αγνοούμενοι, οι απελαθέντες, οι φυλακισμένοι, γυναίκες, ΛΟΑΤΚΙ κλπ. Θα δημιουργηθεί επίσης μητρώο θυμάτων και το κράτος θα βοηθήσει τις οικογένειες στον εντοπισμό των οικείων τους στους περισσότερους από 2.000 ομαδικούς τάφους που βρίσκονται στην Ισπανία και δεν έχουν ακόμα ανοιχτεί. Σ αυτό θα βοηθήσει και η τράπεζα DNA που θα δημιουργηθεί.
Με βάση των νέο νόμο όλα τα σύμβολα του Φρανκισμού θα αποσυρθούν όπως και οι τίτλοι ευγενείας οι οποίοι είχαν παραχωρηθεί από το καθεστώς.
Τέλος, ο νέος νόμος προβλέπει την ένταξη στα σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα της Δημοκρατικής Μνήμης ως ξεχωριστό κεφάλαιο κατά που δεν συνέβαινε μέχρι σήμερα και οι αναφορές στα σχολικά κείμενα ήταν ελάχιστες.

Στο νομοσχέδιο αντιδρά το Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και το ακροδεξιό κόμμα Βοξ. Υπενθυμίζεται ότι οι παρατηρήσεις και οι επιπλήξεις του ΟΗΕ προς την Ισπανία για την ιστορική της εκκρεμότητα και την αδράνεια που επεδείκνυε, αφορούσε στην περίοδο της διακυβέρνησης της χώρας από το Λαϊκό Κόμμα, το οποίο αφενός αρνούνταν να εφαρμόσει τον νόμο του 2007 και αφετέρου είχε διακόψει κάθε χρηματοδότηση για το άνοιγμα των ομαδικών τάφων παρά τις επίμονες πιέσεις των συγγενών των θυμάτων για αξιοπρεπή κηδεία των οικείων τους. Το Λαϊκό Κόμμα ισχυρίζεται ότι με την ομαλή περίοδο της Μεταπολίτευσης οι πληγές της δικτατορίας και του Εμφυλίου έχουν κλείσει και επήλθε η συμφιλίωση. Διαφωνούν όμως μαζί του οι εκατοντάδες χιλιάδες οικογένειες των θυμάτων και των αγνοουμένων.