Έγιναν η δεύτερη πατρίδα για τους Μικρασιάτες Πρόσφυγες που μετά τη Μικρασιατική καταστροφή, εγκαταστάθηκαν στην Πάτρα, ο λόγος για τα προσφυγικά της Πάτρας, που δεν είναι ένας αλλά έξι συνοικισμοί από την Πάτρα μέχρι το Ρίο. Περπατώντας στην περιοχή νομίζει κανείς ότι βρίσκεται στη Νέα Ιωνία Αττικής, ή τη Νέα Ιωνία Βόλου, ή την Ελευσίνα, ή σε τόσες άλλες περιοχές που υποδέχτηκαν τους πρόσφυγες και διατηρούν σε αρκετά σημεία τους τα ίδια αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά. Στα 100 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, ο Δήμος Πατρέων υλοποιεί ένα σημαντικό πρόγραμμα αναζωογόνησης ολόκληρης της περιοχής, ικανοποιώντας, όπως αναφέρει, «ένα χρόνιο αίτημα των κατοίκων της περιοχής». Σήμερα η περιοχή έχει εμφανή σημάδια εγκατάλειψης, ενώ στα κακοσυντηρημένα σπίτια της περιοχής έχουν βρει κατάλυμα, όπως παντού σε αντίστοιχες περιπτώσεις, Ρομά και μετανάστες.
Πολλές φορές περπατήσαμε στους δρόμους των Προσφυγικών αλλά και στην πλατεία Ελευθερίας (Μικράς Ασίας) και λίγο πριν την έναρξη των έργων ανάπλασης αποτυπώσαμε και φωτογραφικά την κατάσταση των Προσφυγικών. Η ονοματοδοσία των δρόμων είναι εμπνευσμένη από τις χαμένες πατρίδες. 
Δραστήριοι σε όλα τα επίπεδα οι Μικρασιάτες πρόσφυγες, δημιούργησαν δουλειές, δούλεψαν σε άλλους, έφτιαξαν συλλόγους, αλλά και με την προσωπική τους εργασία το γήπεδο των Προσφυγικών. Από τις μορφές του Μεσοπολέμου και της κατοχής ήταν ο Μικρασιάτης πρόσφυγας Νίκος Πολυκράτης, ποδοσφαιριστής του Ολυμπιακού Πατρών, που όπως και ο Άρης Πατρών και ο Αετός Ρίου ήταν δημιουργήματα προσφύγων. Στον ελληνοϊταλικό πόλεμο ανδραγάθησε, στην κατοχή έδρασε ως Καπετάν Νικήτας, καπετάνιος του ΕΛΑΣ και στον εμφύλιο πόλεμο έχασε τη ζωή του αγωνιζόμενος στις τάξεις του ΔΣΕ.
Δεν ήταν μόνο η Μικρασιατική καταστροφή που χαρακτήρισε τα Προσφυγικά σαν σημείο αναφοράς, αλλά και η γερμανική κατοχή. Τόπος θυσίας είναι η συνοικία των Προσφυγικών της Πάτρας, καθώς σε αυτήν πραγματοποιήθηκε το Μπλόκο των κατοχικών δυνάμεων το 1943.
Μπορεί να πέρασαν πολλά χρόνια από τότε, αλλά οι μνήμες δεν έσβησαν, αντίθετα η ιστορική εμπειρία μεταλαμπαδεύεται στις επόμενες γενιές, μέσα από εκδηλώσεις τιμής και μνήμης. Πρωτεργάτης στη διάσωση της ιστορικής μνήμης, είναι ο Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών και Περιχώρων, που η έδρα του είναι στην πλατεία Ελευθερίας στην καρδιά της συνοικίας των Προσφυγικών.
Ήταν 4 Δεκεμβρίου του 1943 και 63 αγωνιστές που είχαν συλληφθεί στο Μπλόκο των Προσφυγικών, μαζί με άλλους, σύνολο 84 αγωνιστές, εκτελέστηκαν στην Πάτρα στο κτήμα Μουρτζούχου.
Το Μπλόκο είχε γίνει λίγες ημέρες νωρίτερα στις 27 Οκτωβρίου 1943 και στο διάστημα που μεσολάβησε μέχρι την εκτέλεση οι συλληφθέντες – πάνω από 200, με μεγάλο μέρος τους μέλη της ΕΠΟΝ – είχαν οδηγηθεί στις φυλακές του Λυμπερόπουλου. Αρκετοί, μετά από ενέργειες του ΕΑΜ καταφέρνουν τελικά να δραπετεύσουν.
Για να «δικαιολογηθεί» το Μπλόκο στήθηκε μία προβοκάτσια.
Υποτίθεται, σύμφωνα με το ψέμα των Γερμανών, ότι οι Έλληνες είχαν την ευθύνη για τη δολοφονία ενός ανιψιού ανώτατου στελέχους των ναζί, όταν αυτός είχε πάει για κυνήγι για να του πάρουν το τουφέκι. Έτσι σύμφωνα με τη «λογική» των ναζί, για αντίποινα έπρεπε να πληρώσουν με τη ζωή τους, αντίστοιχης ηλικίας νέοι.
Γρήγορα αποκαλύφθηκε το τεράστιο ψεύδος, καθώς μερικούς μήνες μετά τη «δολοφονία» του ο Γερμανός ανιψιός ανταλλάχθηκε με Έλληνες αιχμαλώτους στις 27 Φεβρουαρίου 1944.
Όπως έχει αναφερθεί από τη δημοτική αρχή σε συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου: «Το 2022 συμπληρώνονται 100 χρόνια από την Μικρασιατική καταστροφή και την προσφυγιά που ακολούθησε.
Ο Δήμος μας θα τιμήσει την επέτειο και τους αγώνες των προσφύγων για μια καλύτερη ζωή. Πέρα από τις εκδηλώσεις που προγραμματίζονται ήδη, προβλέπονται επίσης και θα υλοποιηθούν, παρεμβάσεις και έργα στους κοινόχρηστους χώρους των Προσφυγικών, που περιλαμβάνουν την ανακαίνιση της εμβληματικής πλατείας Ελευθερίας, με προσθήκη νέων στοιχείων και ανανέωση του εξοπλισμού της (φωτισμός, πράσινο, παγκάκια, ανακαίνιση παιδικής χαράς, κλπ.), καθώς και εργασίες σε όλους τους συνοικισμούς, που θα αναβαθμίσουν τον ηρωικό οικισμό, προστατεύοντας την παραδοσιακή μορφή του και καλυτερεύοντας την καθημερινότητα των κατοίκων του. Θα ανακαινιστεί το πολυώροφο κτίριο του Παμμικρασιατικού Συνδέσμου Πατρών και Περιχώρων και θα εμπλουτιστεί το μουσείο του για τη Μικρά Ασία με νέα εκθέματα, για να αναδειχθεί και να προβληθεί η ιστορία και ο πολιτισμός των Μικρασιατών.
Με παρέμβαση της Δημοτικής Αρχή στην Κυβέρνηση, αποφασίστηκε να χρηματοδοτηθούν με 10 εκατ. ευρώ συνολικά, έργα αναβάθμισης της ευρύτερης περιοχής, που θα αναδείξουν τα οικιστικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της».
Η Δημοτική Αρχή, υλοποιώντας τον σχεδιασμό της, ικανοποιεί ένα χρόνιο αίτημα των κατοίκων της περιοχής και του Παμμικρασιατικού Συνδέσμου Πατρών και Περιχώρων προχώρησε σε μελέτη αναζωογόνησης ολόκληρης της περιοχής, υπέβαλε αίτημα για την υλοποίηση αυτού του έργου, στο Πρόγραμμα «Αντώνης Τρίτσης».
Στο Δημοτικό Συμβούλιο του Δήμου Πατρέων, που συζήτησε και ενέκρινε το Τεχνικό Πρόγραμμα του Δήμου Πατρέων, για το 2022.
Εισηγητές ήταν οι τρεις Αντιδήμαρχοι:
-Αναστασία Τογιοπούλου, Αντιδήμαρχος Πολεοδομικού Κυκλοφοριακού Σχεδιασμού, Δόμησης, Δημοτικής Περιουσίας & Δημοτικών Ενοτήτων Βραχναιίκων-Παραλίας-Μεσσάτιδας
-Χρήστος Κορδάς, Αντιδήμαρχος Αρχιτεκτονικού Έργου – Η/Μ & Έργων Υποδομής
-Νίκος Ασπράγκαθος, Αντιδήμαρχος Προγραμματισμού, Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Μελετών Έργων Πρασίνου, Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Μηχανολογικού Εξοπλισμού.
Βασικές αρχές της μελέτης με τίτλο «Αναζωογόνηση Προσφυγικών Κατοικιών Δήμου Πατρέων», είναι η λειτουργικότητα, η προσβασιμότητα και η ασφάλεια των δημοτών, αποβλέπει στην αναζωογόνηση της ιστορικής αυτής συνοικίας με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, με σύγχρονες υποδομές και προδιαγραφές, αφού τα «Προσφυγικά» είναι ένα ζωντανό κύτταρο σε συνεχή εξέλιξη.
Οι εργασίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, κατασκευή και ανακατασκευή δρόμων και πεζοδρομίων, δημιουργία υπόγειου δικτύου ηλεκτροφωτισμού, έργα πρασίνου, που περιλαμβάνουν απομάκρυνση των ξερών δέντρων και αντικατάστασή τους με νέα.
Οι παρεμβάσεις θα γίνουν με υλικά φιλικά στο περιβάλλον και συγχρόνως θα δοθεί η δυνατότητα πρόσβασης σε ΑμεΑ σε βασικά σημεία της συνοικίας, που έως σήμερα δεν υπάρχει.
Η ανάδειξη των ιστορικών στοιχείων της περιοχής, η αναβάθμιση της ποιότητας ζωής και των υποδομών, οδηγούν το Δήμο στην εκτίμηση ότι θα είναι κίνητρα για να μην φύγουν κάτοικοι από την περιοχή, ότι θα ανοίξει το πεδίο για αύξηση στην εμπορική κίνηση και την επισκεψιμότητα, με αποτέλεσμα τη διατήρηση αλλά και την αύξηση θέσεων εργασίας.
Aπόφαση Δήμου Πατρέων – Οικονομικής Επιτροπής της 29ης Μαρτίου 2022:
«Η Δημοτική Αρχή, υλοποιώντας τον σχεδιασμό της για αναβάθμιση των λαϊκών συνοικιών του Δήμου Πατρέων, προχωρά στην αναβάθμιση της πλατείας Ελευθερίας, αλλά και στην αναζωογόνηση ολόκληρης της περιοχής των Προσφυγικών. Έτσι, μια από τις πλέον ιστορικές συνοικίες του Δήμου, η εργατική συνοικία των Προσφυγικών και η ευρύτερη περιοχή, πρόκειται να αλλάξει όψη.
Η Οικονομική Επιτροπή του Δήμου Πατρέων, στη σημερινή της συνεδρίαση, ενέκρινε τη μελέτη του έργου: «Αναβάθμιση πλατείας Ελευθερίας (Μικράς Ασίας) στα Προσφυγικά Πατρών» και την υποβολή πρότασης στο Χρηματοδοτικό Πρόγραμμα: «ΔΡΑΣΕΙΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟΥ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ» ΓΙΑ ΤΟ ΕΤΟΣ 2021 του ΥΠ.ΕΝ. – ΠΡΑΣΙΝΟ ΤΑΜΕΙΟ», προκειμένου άμεσα το έργο να δημοπρατηθεί και να συνδυαστεί με το έργο «Αναζωογόνηση Προσφυγικών Κατοικιών Δήμου Πατρέων» με ποσό χρηματοδότησης 10.767.000 ευρώ.
Βασικές αρχές της μελέτης, είναι η λειτουργικότητα, η προσβασιμότητα και η ασφάλεια των δημοτών, αποβλέπει στην αναζωογόνηση της ιστορικής αυτής συνοικίας με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της, με σύγχρονες υποδομές και προδιαγραφές, αφού τα «Προσφυγικά» είναι ένα ζωντανό κύτταρο σε συνεχή εξέλιξη.
Οι εργασίες θα συμβάλουν καταλυτικά στη συνολική αναβάθμιση της συνοικίας, οικονομική και κοινωνική, διατηρώντας ωστόσο την ιστορικότητά της.
Οι εργασίες περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων, κατασκευή και ανακατασκευή δρόμων, πεζοδρομίων και της πλατείας, δημιουργία υπόγειου δικτύου ηλεκτροφωτισμού, έργα πρασίνου, που περιλαμβάνουν απομάκρυνση των ξερών δέντρων και αντικατάστασή τους με νέα.
Για τις εργασίες, έχουν συνεκτιμηθεί τα πολεοδομικά, οικονομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά της περιοχής των Προσφυγικών, δηλαδή η χωροθέτησή του σε επαφή με το ιστορικό κέντρο της Πάτρας, η ιστορικότητα και οι μνήμες της συνοικίας, οι χώροι λατρείας και αθλητισμού.
Η οικιστική ενότητα των Προσφυγικών, ορίζεται μεταξύ των οδών Ιωνίας, Ηρακλείου, Γ. Παπανδρέου, Καλαβρύτων, Γούναρη, Κ. Παλαιολόγου, Χείλωνος Πατρέως, Αρματολών και Ιωνίας».
Έρευνα & φωτο: Νάσος Μπράτσος
Σχετικά θέματα
Συνεχής δράση από το 1923: Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών & Περιχώρων (φωτορεπορτάζ)
Το γήπεδο «Προσφυγικών» στην Πάτρα – Το έφτιαξαν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου» (φωτορεπορτάζ)
To ertnews.gr στο Μουσείο Μεταξουργείου του Βόλου (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews.gr στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού (φωτορεπορτάζ)
Περιήγηση στο Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης Χανίων (φωτορεπορτάζ)
Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Αιγάλεω (φωτορεπορταζ)
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος