«Η Κρήνη του Χέλιου» από το Μελί της Μικράς Ασίας στο Χαλάνδρι

Περιοχή στην οποία εγκαταστάθηκαν Μικρασιάτες πρόσφυγες μετά την καταστροφή του 1922 ήταν το Χαλάνδρι, όπως συνέβη και σε αρκετές στη χώρα μας. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κάποιος ότι λίγα τετράγωνα στα δεξιά της λεωφόρου Κηφισίας όπως πάμε από την Αθήνα στην Κηφισιά και μετά τα «Σίδερα Χαλανδρίου», υπήρχε προσφυγικός συνοικισμός. Και όμως στους ημικτηματολογικούς χάρτες του Δήμου Αθηναίων το 1955 η περιοχή αποτυπώνεται ακριβώς έτσι, σαν προσφυγική.

Συγκεκριμένα ήταν ο «νέος συνοικισμός», καθώς υπήρχε και ο παλαιός. Ο «νέος» ιδρύθηκε το 1936, καθώς με ενέργειες του Υπουργείου Πρόνοιας απαλλοτριώθηκε και ρυμοτομήθηκε μια μεγάλη έκταση δίπλα στη Λ. Κηφισίας και μεταφέρθηκαν περίπου 90 οικογένειες.

Σε ένα άλλο σημείο του Χαλανδρίου από αυτό που θα αναφερθούμε στη συνέχεια για την Κρήνη του Χέλιου, που επίσης είχε φτιαχτεί προσφυγικός συνοικισμός, διασώζονται ψηφιδωτά από το εργοστάσιο του Κεραμεικού (που τοποθετήθηκαν μεταπολεμικά όπως μας είπαν οι διαμένοντες στη συγκεκριμένη οικία, στην οποία τότε έμενε εργαζόμενη στον Κεραμεικό) και είναι χαρακτηριστικό δείγμα μικρασιάτικης τεχνοτροπίας (πολλοί και καλοί τεχνίτες από τη Μ.Ασία είχαν εργαστεί στο εργοστάσιο), που συναντήσαμε εκτός από το Χαλάνδρι, στο εργοστάσιο του Κεραμεικού αλλά και στον προσφυγικό συνοικισμό της Πάτρας στην πλατεία Ελευθερίας.Τα χρόνια μπορεί να πέρασαν αλλά η ιστορική μνήμη δεν έσβησε και σε αυτό πρέπει να αναφέρουμε και τη δράση του συλλόγου Μικρασιατών της περιοχής που με σειρά δράσεων και εκδηλώσεων έχει προσφέρει στον τομέα αυτό πολύτιμες υπηρεσίες. Στο πάρκο λοιπόν του συνοικισμού, επί των οδών Μικράς Ασίας και Ποταμού Καλαμά, που πήρε το όνομα «Λεωνίδας Παπαδόπουλος», τιμητικά στη μνήμη του τέως Δημοτικού Συμβούλου, Νομικού και διοικητικού στελέχους του «Ατρομήτου Χαλανδρίου» Λεωνίδα Παπαδόπουλου, εκτός από την έδρα του συλλόγου Μικρασιατών «Οι Ρίζες», εδώ και λίγο καιρό έχουμε μία σημαντική προσθήκη. Χρειάζεται όμως να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή και να πάμε στη χερσόνησο της Ερυθραίας, απέναντι από τα παράλια της Χίο. Εκεί δεσπόζει αγέρωχος ο Μίμας (Μποζ Νταγ) τον λένε οι Τούρκοι, βουνό από αναφέρεται από τα ομηρικά χρόνια και ένα από τα χωριά του είναι το Μελί.Η Μικρασιατική καταστροφή οδήγησε τους Μελιώτες στην προσφυγιά και ήδη στα Μέγαρα υπάρχει το Νέο Μελί Μεγάρων, όπου και εκεί οι απόγονοι των Μικρασιατών κρατούν ζωντανή την ιστορική μνήμη. Άλλοι Μελιώτες διασκορπίστηκαν αλλού. Στο Μελί της Ερυθραίας υπήρχε μία κρήνη «Η Κρήνη του Χέλιου», από την οποία έπιναν νερό οι διαβάτες και πότιζαν και τα ζώα τους. Άγνωστο το έτος κατασκευής της που χάνεται πίσω στο παρελθόν. Υπάρχει και σήμερα αλλά δεν λειτουργεί.Στις μέρες μας 100 χρόνια μετά από το 1922, η εγγονή του Χέλιου, Ελευθερία Χέλιου, έφτιαξε με δικιά της χρηματοδότηση, ακριβώς την ίδια και με εργάτες που λειτούργησαν με μεγάλη προσοχή στην επιλογή των υλικών και τις διαστάσεις τους. Το ακριβές αντίγραφο τοποθετήθηκε στο πάρκο του Συνοικισμού «Λεωνίδας Παπαδόπουλος», εκεί που βρήκαν νέα πατρίδα οι Μικρασιάτες πρόσφυγες του Χαλανδρίου. Η τιμητική αναφορά και οι θύμησες του παρελθόντος αναφέρονται στην πλάκα που έχει τοποθετηθεί στην Κρήνη, από την οποία αναβλύζει η ιστορική μνήμη.

Κείμενο & φωτο: Νάσος Μπράτσος

Σχετικά θέματα

Το ertnews.gr στο «Μουσείο Προσφυγικής Μνήμης 1922» στη Λέσβο (φωτορεπορτάζ)

Το ertnews.gr στο Μουσείο Μικρασιατών Ελευσίνας (φωτορεπορτάζ)

Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιάτικου Ελληνισμού «Φιλιώ Χαϊδεμένου» (φωτορεπορτάζ)

Το ertnews στο Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού Αιγάλεω (φωτορεπορταζ)

Περιήγηση στο Μουσείο Μικρασιατικής Μνήμης Χανίων (φωτορεπορτάζ)

To ertnews.gr στο Μουσείο Μεταξουργείου του Βόλου (φωτορεπορτάζ)

Το ertnews.gr στο Κέντρο Μικρασιατικού Πολιτισμού (φωτορεπορτάζ)

Συνεχής δράση από το 1923: Παμμικρασιατικός Σύνδεσμος Πατρών & Περιχώρων (φωτορεπορτάζ)

Το Μουσείο Μικρασιατικού Πολιτισμού στο Προκόπι Ευβοίας