Πρωτοφανής λειψυδρία στη Βόρειο Ιταλία: Συνέντευξη του Γ.Γ. της Περιφερειακής Αρχής του Πάδου ποταμού στην ΕΡΤ

Ανταπόκριση από την Ιταλία για την ΕΡΤ: Κρίστιαν Μαυρής

Η ΕΡΤ παρακολουθεί την κατάσταση λειψυδρίας στην Ιταλία από κοντά, και ειδικότερα την κρίση που αντιμετωπίζει η Πεδιάδα του Πάδου.

Ο Πάδος ποταμός πηγάζει και ξεκινά το ταξίδι του από τις Δυτικές Άλπεις, σε κοντινή απόσταση από το Τορίνο, και ρέει για περισσότερα από 650 χιλιόμετρα ανατολικά, μέχρι την Αδριατική Θάλασσα. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Ευρώπης και η πεδιάδα του φιλοξενεί μερικές από τις πλουσιότερες περιφέρειες της Ιταλίας, 3.300 δήμους και περίπου 20 εκ. πληθυσμό, σχεδόν το ⅓ της χώρας.

Στα πλαίσια του οδοιπορικού της ΕΡΤ που πραγματοποίησε ο ανταποκριτής της, Κρίστιαν Μαυρή, ο Γ.Γ. της Περιφερειακής Αρχής του Πάδου ποταμού, Meuccio Berselli, παραχώρησε συνέντευξη στην έδρα της Περιφερειακής Αρχής στην Πάρμα την Τετάρτη 29 Ιουνίου, λίγα μόλις λεπτά αφού ολοκληρώθηκε η συνέλευση στα πλαίσια του δέκατου παρατηρητηρίου του ποταμού.

“Δεν υπάρχει νερό τη στιγμή που υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη για νερό”

Σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή όπως αυτή της μεγάλης ξηρασίας, και βάση των σημερινών δεδομένων, τι μπορείτε να μας πείτε για την κατάσταση;

Αυτή είναι η έκτη υδρολογική κρίση στη λεκάνη του Πάδου την τελευταία εικοσαετία (2003, 2006, 2007, 2012, 2017 και 2022). Σε αντίθεση με τις άλλες (κρίσεις λειψυδρίας), αυτή είναι μάλλον η χειρότερη, διότι δεν είχαμε χιονοκάλυψη κατά τη διάρκεια της χειμερινής περιόδου.

Όντως τα στοιχεία δείχνουν -60 έως -70% έλλειψη χιονιού. Επομένως, το λιώσιμο των πάγων δεν εξασφάλισε την πληρότητα των μεγάλων ρυθμιζόμενων λιμνών, και ως εκ τούτου την αποθήκευση σημαντικών υδάτινων πόρων για την περίοδο της άνοιξης, αργά της άνοιξης ή του καλοκαιριού.

Δεύτερον, δεν έχει βρέξει στη λεκάνη του Πάδου εδώ και 120 ημέρες, εκτός από μερικές καταιγίδες, αλλά πολύ τοπικές.

Τρίτον, η θερμοκρασία είναι υψηλότερη από τον μέσο όρο της περιόδου κατά 3-4 βαθμούς, ευνοώντας έτσι τη μεγαλύτερη εξατμισοδιαπνοή και την ξηρότητα του εδάφους, δηλαδή τη μεγαλύτερη ανάγκη για νερό σε σχέση με το παρελθόν.

Αυτοί οι τρεις αριθμοί συνθέτουν το τέλειο κοκτέιλ της τέλειας καταιγίδας: δεν υπάρχει νερό τη στιγμή που υπάρχει η μεγαλύτερη ανάγκη για νερό, δεν έχουμε φτάσει ακόμα στον Ιούλιο, πρέπει να ξεκινήσουμε την άρδευση σε όλη την περιοχή και έχουμε πολλά προβλήματα.

“Όχι μόνο βιοποικιλότητα, το νερό αποτελεί οικονομική αξία και έχει ρόλο στην κοινωνική συνοχή”

Στα πλαίσια της τέλειας καταιγίδας που αναφέρατε, μπορούμε επομένως να πούμε ότι βρισκόμαστε σε ένα από τα πρώτα σημάδια μιας κλιματικής αλλαγής που οδηγεί σε ακραία φαινόμενα;

Κατά τη γνώμη μου, δεν μπορούμε πλέον να συζητάμε για κλιματική αλλαγή, διότι αυτή έχει καθιερωθεί. Πρέπει να συζητήσουμε για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, και κυρίως να επιταγχύνουμε την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, διότι περιμένουμε πάρα πολύ καιρό. Δεν υπάρχει άλλος χρόνος.

Επομένως, οι επενδύσεις, οι επιλογές, οι στρατηγικές πρέπει να εφαρμοστούν σε μια περιοχή όπου το 40% του εθνικού ΑΕΠ προέρχεται από τη γεωργία ή το 55% του εθνικού ΑΕΠ από την υδροηλεκτρική ενέργεια. Το νερό δεν αποτελεί μόνο βιοποικιλότητα του οικοσυστήματος, αλλά και οικονομική αξία, και έχει ρόλο στην κοινωνική συνοχή.
Καθίσταται θεμελιώδες να ξεκινήσουμε αμέσως με τις επενδύσεις που απαιτούνται για την επιτάγχυνση της προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.

“Μεγάλη απώλεια πλούτου και ανάπτυξης για το μέλλον αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα”

Ποια μέτρα θα προτείνετε για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσης;

Υπάρχουν πολλά. Ως πρώτο την κατασκευή δεξαμενών, επειδή στην Ιταλία συγκρατούμε μόνο το 10-11% των βροχοπτώσεων. Πολύ λίγο. Πρέπει να αυξήσουμε αυτόν τον αριθμό. Όπου υπάρχουν δεξαμενές και υπάρχει υδρολογικό έλλειμμα, πρέπει να σταματήσουμε το νερό και να το διαθέσουμε για το καλοκαίρι ώστε να μπορέσουμε να φέρουμε τις καλλιέργειες στην ωρίμανση, αλλά και για να έχουμε νερό για την οικολογική απορροή, γιατί διαφορετικά δεν υπάρχει.

Πρέπει να δημιουργηθούν μικρολίμνες ή λίμνες, δηλαδή να εξασφαλιστεί ότι η γεωργία έχει υποδομές στις οποίες μπορεί να στηριχθεί για να μπορέσει να λειτουργήσει.

Η επαναχρησιμοποίηση του φιλτραρισμένου νερού γίνεται θεμελιώδης, πρέπει να γίνεται άμεσα, επειδή πρόκειται για νερό καλής ποιότητας. Λάβετε υπόψη ότι στη λεκάνη του Πάδου υπάρχουν σήμερα 6700 φίλτρα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εν μέρει για να κάνουν αυτού του είδους τη δραστηριότητα. Στη συνέχεια, θα πρέπει να συζητηθεί ποιες είναι οι πιο ανθεκτικές και οι λιγότερο απαιτητικές σε νερό καλλιέργειες.

Τέλος, τα δίκτυα. Λόγω της έλλειψης αποτελεσματικότητας του δικτύου, χάνουμε το 40% του νερού μας. Ο αριθμός αυτός είναι πολύ μεγάλος, γι’ αυτό πρέπει να επενδύσουμε και να αναλάβουμε δράση για να αποτρέψουμε την απώλεια της μεταφοράς νερού κατά τη διαδρομή από τα ανάντη στα κατάντη.

Αν όλα αυτά δεν ληφθούν άμεσα και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ο πραγματικός κίνδυνος είναι κάποιες εκτάσεις να μείνουν χωρίς νερό, με μεγάλη απώλεια όχι μόνο τοπίου ή βιοποικιλότητας, αλλά και πλούτου και ανάπτυξης για το μέλλον.

“Η Αδριατική Θάλασσα έχει εισέλθει σε μήκος 30,6 χιλιομέτρων στον Πάδο ποταμό, κίνδυνος για 750.000 ανθρώπους”

Επισκεφθήκαμε την τοποθεσία Ponte della Becca, η οποία είναι γνωστή για την παρακολούθηση πλημμυρών. Μπορέσαμε να δούμε τη διαφορά μεταξύ ξηρασίας και πλημμυρών, λαμβάνοντας υπόψη τα δύο άκρα.
Σημειωτέον, τελευταία γίνεται πολύς λόγος για τη ‘σφήνα αλατιού’, δηλαδή την εισχώρηση του θαλασσινού νερού στον ποταμό. Τι μπορείτε να μας πείτε για αυτό το φαινόμενο και πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;

Σήμερα (Τετάρτη 29) συγκαλέσαμε το δέκατο Παρατηρητήριο του 2022, οπότε αυτό σημαίνει ότι είχαμε αυτούς τους δείκτες, τους γνωρίζαμε και εργαζόμαστε σκληρά για να μετριάσουμε το πρόβλημα.

Εν τω μεταξύ, η κλιματική αλλαγή αποτελεί και αντίθετη συνθήκη, δηλαδή όταν βρέξει, θα είναι με καταστροφικό τρόπο σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και πρέπει να είμαστε πολύ ανθεκτικοί στις επιλογές μας σχετικά με τις επενδύσεις για την προστασία του εδάφους.
Ο ποταμός Τιτσίνο (ο οποίος εισχωρεί στον ποταμό Πάδο στο Ponte della Becca) είναι ένας πολύ σημαντικός ποταμός, κατάντη της λίμνης Ματζιόρε, που μαζί με τη λίμνη Γκάρντα είναι οι δύο σημαντικότερες μάζες νερού που διαθέτουμε. Αυτή τη στιγμή, η λίμνη Ματζόρε είναι γεμάτη μόνο κατά 20%.

Ζητήσαμε από τη λίμνη Ματζόρε να θυσιάσει ένα μέρος αυτού του νερού για τους αγρότες, αλλά να το δώσει στον ποταμό Πάδο ώστε να διατηρηθεί η ροή, διότι είναι πολύ σημαντικό να αποτραπεί η διείσδυση του αλατιού από την Αδριατική Θάλασσα και να δημιουργήσει μη αναστρέψιμες ζημιές.

Λάβετε υπόψη ότι σήμερα που μιλάμε, η Αδριατική Θάλασσα έχει εισέλθει σε μήκος 30,6 χιλιομέτρων και έχει αλλάξει τα χαρακτηριστικά του υδροφόρου ορίζοντα εκεί, από υπόγειο υδροφορέα γλυκού νερού σε υφάλμυρο υδροφορέα που δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιατί διαφορετικά θα κάψει τις καλλιέργειες.

Εδώ, ο παράγοντας αυτός είναι καθοριστικός, διότι αν καταφέρουμε να φέρουμε περισσότερο νερό προς τα κάτω, μειώνοντας τις απολήψεις, θυσιάζοντας έτσι τις μεγάλες λίμνες, θυσιάζοντας τη γεωργία, θα μπορέσουμε να υποστηρίξουμε το γεγονός ότι υπάρχει περισσότερο νερό στο τέλος του ποταμού, θα στείλουμε πίσω το αλάτι, αλλά θα υποστηρίξουμε επίσης μια περιοχή όπου 750.000 άνθρωποι χρειάζονται πόσιμο νερό, με το νερό που λαμβάνεται από τον ποταμό Πάδο στις επαρχίες της Φεράρα, της Ραβέννα και του Ροβίγκο.

Εάν η ροή του ποταμού μειωθεί περαιτέρω, υπάρχει ο κίνδυνος να αναγκαστούμε να προμηθεύουμε νερό αυτούς τους 750.000 ανθρώπους με βυτιοφόρα οχήματα, κάτι που προφανώς δεν είναι εφικτό. Πρέπει αναγκαστικά να θυσιάσουμε κάτι στα ανάντη για να μετριάσουμε αυτόν τον κίνδυνο στα κατάντη.

“Στις Άλπεις, πηγές έχουν στερέψει, περίπου 100 δήμοι αντιμετωπίζουν προβλήματα”

Σχετικά με την κατάσταση στις Άλπεις, ιδίως στο Πεδεμόντιο. Εδώ και περίπου δέκα ημέρες έχει κηρυχθεί τοπική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ιδίως για τα μικρά χωριά όπου οι πηγές έχουν στερέψει. Μιλούσαμε για μικρά χωριά. Έχετε κάποια ενημέρωση για το θέμα αυτό;

Ναι, το πρόβλημα με τις πηγές είναι ότι επειδή δεν υπάρχει χιόνι και δεν έχει βρέξει για μεγάλο χρονικό διάστημα, οι πηγές έχουν στερέψει και εξαντληθεί. Υπάρχουν πολλοί δήμοι στην περιοχή του Πεδεμοντίου, μικροί δήμοι, οι οποίοι σήμερα βασίζονται στη χρήση βυτιοφόρων για να γεμίσουν τις δεξαμενές, και έτσι για τη χρήση του πόσιμου νερού πρέπει να πάμε προς αυτή την κατεύθυνση.

Υπάρχουν περίπου 100 δήμοι που αντιμετωπίζουν προβλήματα με τη διαθεσιμότητα των αρδευτικών συστημάτων, οπότε τα βυτιοφόρα είναι έτοιμα να αναπληρώσουν αυτή την έλλειψη νερού, αλλά δεν είναι ακόμη λειτουργικά. Βρίσκονται στο επίπεδο κρισιμότητας L1, το οποίο είναι το υψηλότερο, και είναι έτοιμα να επέμβουν με διατάγματα πολιτικής προστασίας που υπογράφουν οι δήμαρχοι των πόλεων όπου έχουν προσπαθήσει να εξορθολογήσουν το νερό για να αποφύγουν τη διασπορά ή την πολύ υψηλή κατανάλωση. Είναι ο μόνος τρόπος για να περιοριστεί πραγματικά η χρήση.