Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου
Η ιδέα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» για να στηρίξει τις ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν αρκετή για να αλλάξει το κλίμα στα διεθνή χρηματιστήρια -τουλάχιστον προς το παρόν.
Εκεί που οι επενδυτές ξεφόρτωναν τις τραπεζικές μετοχές σαν να ήταν ραδιενεργά απόβλητα, με πρώτη και καλύτερη εκείνη της γερμανικής Deutsche Bank, έτρεξαν να τις ξαναγοράσουν μόλις κατάλαβαν ότι ο Μάριο Ντράγκι είναι αποφασισμένος να παρέμβει, ενισχύοντας με όση ρευστότητα χρειαστεί τις τράπεζες για να μην εμφανίσουν τα προβλήματα που κρύβουν στους ισολογισμούς τους.
Οι έμπειροι επενδυτές, βέβαια, ξέρουν ότι όταν οι μετοχές πέφτουν απότομα και στη συνέχεια ανεβαίνουν το ίδιο απότομα, τα νέα δεν είναι απαραιτήτως καλά, αφού το βασικό μήνυμα είναι ότι όλοι είναι αβέβαιοι, δεν έχουν προσανατολισμό και δρουν σπασμωδικά -κατάσταση που προμηνύει νέες αναταράξεις με την πρώτη αφορμή.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ πάντως τo είπε ανοιχτά στη διάρκεια της ομιλίας του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τη Δευτέρα και όλοι περιμένουν ότι το «τύπωμα χρήματος» όχι μόνο θα συνεχιστεί αλλά και θα ενταθεί από το Μάρτιο.
Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι αυτή η τακτική από την πλευρά των κεντρικών τραπεζών ξεκίνησε το 2008 και συνεχίζεται, χωρίς να έχει αντιμετωπίσει τις θεμελιώδεις ανισορροπίες στην παγκόσμια οικονομία.
Αντιθέτως, όταν οι κεντρικές τράπεζες τυπώνουν τόσο πολύ χρήμα και έχουν φτάσει να έχουν και αρνητικά επιτόκια (όπως η Σουηδία, η Ιαπωνία αλλά και η ΕΚΤ) αυτό δείχνει ότι η πραγματική κατάσταση της οικονομίας είναι πολύ προβληματική.
Η κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ μετά την κατάρρευση της Lehman Brothers τον Οκτώβριο του 2008 έριξε στην αγορά πάνω από 4,5 τρισ. δολάρια μέχρι τον Οκτώβριο του 2014 ενώ διατήρησε μηδενικά επιτόκια μέχρι τον περασμένο Δεκέμβριο, οπότε και έκανε την πρώτη αύξηση, η οποία πυροδότησε τη μεγάλη πτώση των χρηματιστηριών στις αρχές του 2016.
Τη σκυτάλη στο «τύπωμα χρήματος» πήρε η ΕΚΤ από το Μάρτιο του 2015 τροφοδοτώντας με 60 δισ. ευρώ κάθε μήνα την αγορά, ενώ έριξε το βασικό επιτόκιο στο μηδέν και επιβάλει αρνητικά επιτόκια στα χρήματα που «παρκάρουν» οι εμπορικές τράπεζες στα ταμεία της ΕΚΤ, ώστε να τις πιέσει να τα ρίξουν στην αγορά.
Η έκφραση «τυπώνουν χρήμα» σημαίνει ότι οι κεντρικές τράπεζες αγοράζουν μαζικά ομόλογα από την αγορά, με χρήμα που δημιουργούν από το μηδέν, διοχετεύοντας έτσι κεφάλαια στις τράπεζες και τις άλλες χρηματοπιστωτικές εταιρείες οι οποίες τα πουλάνε.
Με τον τρόπο αυτό οι τράπεζες απέκτησαν μεγάλη ρευστότητα, αλλά τη χρησιμοποίησαν κυρίως για να διορθώσουν τα εσωτερικά τους προβλήματα ή να επενδύσουν σε «χαρτιά» και μόνο σε μικρό βαθμό για να ενισχύσουν την οικονομία και την ανάπτυξη.
Με λίγα λόγια, μετά το 2008 οι κεντρικές τράπεζες δημιούργησαν μια διεθνή φούσκα χρήματος (υπολογίζεται σε πάνω από 10 τρισ. δολάρια) για να στηρίξουν την παγκόσμια οικονομία και τις τράπεζες, η οποία όμως είχε την παρενέργεια ότι οδήγησε στα ύψη τις τιμές των «χαρτιών», όπως οι μετοχές και τα ομόλογα.
Μόλις οι επενδυτές είδαν πέρσι το Δεκέμβριο ότι η Fed αρχίζει να ανεβάζει τα επιτόκια και «σφυρίζει τη λήξη» του πάμφθηνου χρήματος, έσπευσαν να ξεφορτωθούν τις μετοχές, καταλαβαίνοντας ότι το πάρτι τελειώνει. Αντίστροφα, όταν ο Μάριο Ντράγκι έδωσε σήμα ότι εκείνος θα συνεχίσει να ρίχνει χρήμα στην αγορά και να κρατά χαμηλά τα επιτόκια, οι επενδυτές αναθάρρησαν και έσπευσαν να αγοράσουν μετοχές και ομόλογα, εκτιμώντας ότι το πάρτι συνεχίζεται.
Το πρόβλημα, όμως στην ουσία του δεν έχει λυθεί και η κατάσταση μοιάζει αδιέξοδη. Οι μεν ΗΠΑ χρειάζονται αύξηση επιτοκίων, διότι η οικονομία τους «έχει πάρει για τα καλά μπροστά», ενώ οι υπόλοιπες μεγάλες οικονομικές ζώνες χρειάζονται μηδενικά επιτόκια, γεγονός που δημιουργεί μεγάλες ανισορροπίες και αναταράξεις στην παγκόσμια αγορά.
Το χειρότερο είναι ότι πολλοί οικονομολόγοι βλέπουν ότι το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο, διότι όταν τα επιτόκια είναι στο μηδέν, τα «εργαλεία» των κεντρικών τραπεζών δεν λειτουργούν πλέον και δεν μπορούν να αποτρέψουν τον κίνδυνο νέας ύφεσης.
Εάν τα πράγματα είναι έτσι, το πραγματικό ερώτημα δεν είναι εάν θα σκάσει η φούσκα των κεντρικών τραπεζών, αλλά πότε θα συμβεί αυτό και με ποιο τρόπο.
Εάν δηλαδή, οι κεντρικοί τραπεζίτες θα κατορθώσουν να επαναφέρουν την ομαλότητα αποσυμπιέζοντας ελεγχόμενα την κατάσταση ή εάν αντιθέτως η φούσκα θα σκάσει με θόρυβο.
Κάνε like στη σελίδα μας στο Facebook
Ακολούθησε μας στο Twitter
Κάνε εγγραφή στο κανάλι μας στο Youtube
– Αναφέρεται ως πηγή το ertnews.gr στο σημείο όπου γίνεται η αναφορά.
– Στο τέλος του άρθρου ως Πηγή
– Σε ένα από τα δύο σημεία να υπάρχει ενεργός σύνδεσμος