Οι αριθμοί -και οι άνθρωποι- πίσω από το στερεότυπο της “πλούσιας Γερμανίας”

Τα στοιχεία είναι “λαμπερά”. Η εξαγωγική δύναμη Γερμανία κατέγραψε το μεγαλύτερο πλεόνασμα στον προϋπολογισμό της από την επανένωσή της, και η ανεργία είναι στο χαμηλότερο επίπεδο από το 1981. Αλλά πίσω από τη λάμψη, ένας στους πέντε νέους ζει σε “σχετική φτώχια”. Ένας στους έξι ανθρώπους κινδυνεύει να παγιδευτεί σε αυτή, εμφανίζονται τάσεις “διαχωρισμού” στην εκπαίδευση και η κοινωνία πολώνεται, κυρίως στις πόλεις. Η Dorothee Spannagel είναι κοινωνιολόγος που αναλύει θέματα φτώχιας για το Hans-Boecler Foundation, το οποίο κάνει έρευνες και για τη Συνομοσπονδία των Γερμανικών Συνδικάτων. Μας εξηγεί τι έχει συμβεί στη Γερμανία τις δεκαετίες που πέρασαν.

της Μάχης Μαργαρίτη

“Η ανισότητα στον πλούτο είναι υψηλότερη στη Γερμανία από ό, τι σε οποιαδήποτε άλλη ευρωπαϊκή χώρα”, σύμφωνα με την αναλύτρια του Ινστιτούτου Οικονομικής και Κοινωνικής Έρευνας WSI. “Πόσο φτωχή είναι στα αλήθεια η Γερμανία;” αναρωτιόταν σε άρθρο της η Deutsche Welle; Το προσωπικό στα κέντρα διανομής τροφής, έχει την απάντηση: πολλοί άνθρωποι δεν έχουν να φάνε.

“Δεν προλαβαίνουμε τις ανάγκες”

Ο δημοσιογράφος Νίκολας Μάρτιν πήγε σε ένα από αυτά στην Κολωνία. 10 εθελοντές ξεχωρίζουν σε σακούλες τα τρόφιμα. “Κοιτάξτε εδώ”, λέει η 80χρονη συνταξιούχος Χέλγκα Ντέλε, δείχνοντας ένα ιταλικό χοιρομέρι σε ακριβή συσκευασία. “Αυτό είναι το «απομεινάρι» της κοινωνίας μας”. Στο κέντρο φτάνουν τα περισσεύματα από αγορές και αλυσίδες σούπερμαρκετ. “Η φτώχια αυξάνεται εδώ και χρόνια, με το ζόρι παρέχουμε τις υπηρεσίες μας”, αναφέρει ο εθελοντής Μάικλ Μόμπαρτζ. “Ειδικά όταν βλέπω τους ηλικιωμένους, κάποιοι από τους οποίους έχουν δουλέψει ολόκληρη τη ζωή τους και τώρα πρέπει να ζήσουν με λίγες εκατοντάδες ευρώ τον μήνα, δε μπορώ να μη σκεφτώ ότι τα πράγματα θα έπρεπε να είναι διαφορετικά σε μια χώρα όπως η Γερμανία.” “Χωρίς τη βοήθεια, θα έπρεπε να ζήσω χωρίς πολλά πράγματα”, λέει η 75χρονη συνταξιούχος που φεύγει και με λίγες σοκολάτες στην τσάντα της. Είναι για την ανιψιά της, συμπληρώνει, με ικανοποίηση.

[blocktext align=”left”]«12 εκατομμύρια άνθρωποι στη Γερμανία ζουν στη φτώχια. Ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας» – DW[/blocktext]Όταν άρχισε η διανομή τροφής το 2004, στη λίστα του Μάικλ Μόμπαρτζ υπήρχαν 10 ονόματα. Τώρα έχει 120. Κυρίως, μητέρες-επικεφαλής μονογονεϊκών οικογενειών, συνταξιούχοι και μακροχρόνια άνεργοι. Τον τελευταίο καιρό έχουν προστεθεί και πρόσφυγες. Αυτό δεν προκάλεσε προβλήματα μεταξύ των ανθρώπων που πηγαίνουν στο κέντρο. “Ξέρουμε ότι δεν έρχονται εδώ για διασκέδαση, αλλά επειδή χρειάζονται τη βοήθεια”, λέει η γεννημένη στην Κροατία Βέσνα Τόμιτς που βοηθά στη διανομή της τροφής.

“Μια φορά φτωχός -για πάντα φτωχός”

Οι πλούσιοι γίνονται ακόμη πλουσιότεροι. Οι πολύ φτωχοί αποσυνδέονται όλο και πιο πολύ από την κοινωνία, σύμφωνα με τη Ντόροθι Σπανάγκελ.

“Η τάση παγιώνεται -μια φορά φτωχός, για πάντα φτωχός. Μια φορά πλούσιος -για πάντα πλούσιος. Η κινητικότητα προς τα πάνω μειώνεται. Η φτώχια μεταφέρεται από τη μια γενιά στην επόμενη.” Η πόλωση στις συνθήκες ζωής ισχυροποιείται, η κοινωνική πόλωση στις πόλεις μεγαλώνει, και τάσεις διαχωρισμού εμφανίζονται πια και στην εκπαίδευση.

Το χάσμα ανάμεσα σε πλούσιους και φτωχούς στη γερμανική κοινωνία γίνεται τεράστιο, γράφει σε άλλο της άρθρο η DW. Η φτώχια παραμένει υψηλή μεταξύ των μονογονεϊκών οικογενειών, των άνεργων και των ηλικιωμένων, παρά τα στέρεα οικονομικά στοιχεία, λένε κοινωνικές οργανώσεις. Ανειδίκευτοι εργαζόμενοι έχουν αποσυνδεθεί από την οικονομική επιτυχία.

Νέοι και συνταξιούχοι σε κίνδυνο

Η γερμανική ομοσπονδία “Paritatische”, που αντιπροσωπεύει 10.000 οργανώσεις πρόνοιας, προειδοποιεί ότι 1 στους 6 κατοίκους της Γερμανίας κινδυνεύει να παγιδευτεί στη “σχετική φτώχια”. Ο όρος χρησιμοποιείται στην Ευρωπαϊκή Ένωση για οποιονδήποτε ζει με λιγότερα από το 60% του μέσου εισοδήματος. Στη Γερμανία, το κατώφλι είναι στα 917 ευρώ τον μήνα για ένα άτομο, και 1.192 ευρώ για μονογονέα με παιδί κάτω των 6 ετών.

Η Paritatische λέει ότι πάνω από το 15% του πληθυσμού έχει “κολλήσει” κάτω από το όριο της φτώχιας. Το 19% των νέων της Γερμανίας ζουν σε σχετική φτώχια. Τα μισά από αυτά τα παιδιά ανήκουν σε μονογονεϊκές οικογένειες. Και η φτώχια στους συνταξιούχους, για πρώτη φορά ξεπέρασε τον εθνικό μέσο όρο.

Παρά τα ποσοστά-ρεκόρ απασχόλησης, η φτώχια δε μειώθηκε, εξηγεί η Ντόροθι Σπανάγκελ. Στοιχεία του 2013 δείχνουν ότι το 52% των περιουσιακών στοιχείων στη Γερμανία τα κατέχει το 10% του πληθυσμού. Αντίστροφα, το 50% του πληθυσμού των 81 εκατομμυρίων κατοίκων της χώρας κατέχει το 1% του πλούτου.

Τον περασμένο Ιανουάριο, το πρακτορείο RT μετέδιδε ότι πάνω από 3 εκατομμύρια γερμανοί εργαζόμενοι ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας. “Το να είσαι εργαζόμενος στη Γερμανία δεν είναι πλέον αρκετό για να εξασφαλίσεις τα προς το ζην, καθώς 3,1 εκατομμύρια εργαζόμενοι παίρνουν αμοιβές κάτω από το όριο φτώχιας στη χώρα. Εργαζόμενοι που ρωτήθηκαν σε έρευνες εκείνη τη χρονιά, είπαν ότι έχουν περικόψει την τροφή και τη θέρμανση για να πληρώνουν δαπάνες όπως το ενοίκιό τους.”

Η ανισότητα καθώς οι δεκαετίες περνούν

Μέχρι τη δεκαετία του 1970, το κοινωνικό κράτος ζει την “επίχρυση εποχή” του, λέει η κοινωνιολόγος από το WSI. Η μεταπολεμική φτώχια έχει ξεπεραστεί και το σύνθημα είναι «ευημερία για όλους». Η ανισότητα δεν αποτελεί θέμα συζήτησης. “Από την εποχή εκείνη, μέχρι το 1980, το κράτος πρόνοιας «παλεύει». Αρχίζουν οι περικοπές σε κοινωνικά επιδόματα. Η ανεργία αυξάνεται. Οι «νέοι κοινωνικοί κίνδυνοι» μπαίνουν στην ατζέντα, και η ανισότητα αρχίζει να συζητιέται δημόσια.”

[blocktext align=”right”]«Η φτώχια δεν είναι η μοίρα που ένας άνθρωπος πρέπει να αντέξει. Μπορεί να πολεμηθεί»[/blocktext]Από τη δεκαετία του ’90, το κοινωνικό κράτος είναι σε κρίση. Η ανισότητα και η ανεργία συνεχίζουν να αυξάνονται. Περικοπές γίνονται στο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, και είναι πιο έντονη η πόλωση στη διανομή του πλούτου.

“Από το 2000 γίνονται και άλλες περικοπές στην κοινωνική ασφάλιση. Η ανεργία είναι υψηλή και επίμονη. Το χάσμα στη διανομή του πλούτου αυξάνεται δραματικά. Η φτώχια γίνεται επίμονη. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι.

Από το 2010, η οικονομία ανακάμπτει, και το κοινωνικό κράτος «αγωνίζεται». Μόνο λίγοι ωφελούνται από την οικονομική ανάκαμψη. Οι δείκτες της φτώχιας ανεβαίνουν -παρότι οι δείκτες ανεργίας μειώνονται. Πολλοί άνθρωποι πρέπει να ζουν στηριζόμενοι μόνο σε κοινωνικά επιδόματα. Αυξάνεται η φτώχια και για τους εργαζόμενους. Ο πλούτος αυξάνεται κι άλλο. Η ανισότητα γίνεται κυρίαρχο ζήτημα.”

Στο κέντρο διανομής τροφής στην Κολωνία, ο Γιαν Χόφμαν γεμίζει την τσάντα του με λαχανικά. Είναι στα 20 του. “Είμαι εδώ μόνο για λίγο”, λέει με μια ελαφρά ένταση. Άνεργος σήμερα, πιστεύει ότι θα βρει σύντομα δουλειά.

“Ο κόσμος είναι πλημμυρισμένος από ρευστό. Το μόνο θέμα είναι να φτάσουν τα χρήματα στα σωστά σημεία”, έλεγε πρόσφατα σε συνέντευξή του στέλεχος του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης. Ό, τι κι αν ο ίδιος εννοούσε, ο άνεργος με τη σακούλα στα χέρια, μάλλον δε θα διαφωνούσε με την πρόταση. Οι διαφωνίες, μπορεί να άρχιζαν αμέσως μετά.

πηγές: DW, RT

φωτογραφίες: ΑΠΕ/ΜΠΕ