Έφυγε από τη ζωή ο Δημήτρης Μαρωνίτης – Το Αρχείο της ΕΡΤ τιμά τη μνήμη του (video)

Ο φιλόλογος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής αρχαίων συγγραφέων, Δημήτρης Μαρωνίτης, έφυγε το πρωί από τη ζωή, σε ηλικία 87 χρόνων. Την είδηση του θανάτου του ανέφερε στο διαδίκτυο η κόρη του, Εριφύλη.

Το Αρχείο της ΕΡΤ, τιμώντας τη μνήμη του μεγάλου φιλόλογου και δοκιμιογράφου Δημήτρη Μαρωνίτη, ψηφιοποίησε και παρουσιάζει μέσα από την ιστοσελίδα της ΕΡΤ ertnewsdev.oryx.gr στη διεύθυνση http://bit.ly/2a602kG το ντοκιμαντέρ «Συνομιλία Καρόλου Κουν και Δ. Ν. Μαρωνίτη», σε σκηνοθεσία Ανδρέα Αντωνιάδη, παραγωγής ΕΡΤ 1986.

Στο ντοκιμαντέρ, ο Δημήτρης Μαρωνίτης συζητεί με τον Κάρολο Κουν για το αρχαίο δράμα, φωτίζοντας πλευρές της προσωπικής εμπειρίας του μεγάλου δασκάλου πάνω στα αρχαία κείμενα και της συμβολής του Θεάτρου Τέχνης στη διδασκαλία της αρχαίας τραγωδίας και κωμωδίας. Με βάση στοχευμένα ερωτήματα που θέτει ο Δ. Μαρωνίτης, ο Κάρολος Κουν επικεντρώνεται στη σχέση του με την αριστοφανική κωμωδία, ενώ εξηγεί την προτίμησή του για τον Αισχύλο και τους λόγους που τον εμπνέει. Η συνομιλία τους περιστρέφεται ακόμη, γύρω από τα νοήματα του αρχαίου δράματος και το παράδειγμα που δίνουν σε σχέση με τον αγώνα του ανθρώπου να κατακτήσει τη γνώση.

Ο Δ.Ν.Μαρωνίτης γεννήθηκε το 1929 στη Θεσσαλονίκη, τέλειωσε το Γυμνάσιο στο Πειραματικό Σχολείο του Πανεπιστήμιου της πόλης, και συνέχισε σπουδάζοντας στη Φιλοσοφική Σχολή Θεσσαλονίκης. Με υποτροφία της Humboldt-Stiftung συμπλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του σε πανεπιστήμια της Γερμανίας. Το 1962 έλαβε το διδακτορικό του δίπλωμα από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο όπου και δίδαξε Αρχαία Ελληνικά από το 1963 έως το 1968 ως εντεταλμένος υφηγητής, στη Φιλοσοφική Σχολή.

Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας απολύεται και συλλαμβάνεται για τη δράση του. Μέσα στο κελί, παρέμεινε οχτώ μήνες -από τις αρχές του ’73 έως τη γενική αμνήστευση- γράφει σε φθαρμένες χαρτοπετσέτες, όταν βρίσκει μολύβι τη «Μαύρη γαλήνη», που πρωτοδημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 1973 στο 8ο και τελευταίο τεύχος του περιοδικού «Η Συνέχεια», και το 2007, στις εκδόσεις «Το Ροδακιό».

Από το 1975 έως το 1996 επανέρχεται και παραμένει καθηγητής στη Φιλοσοφική Σχολή, ενώ παράλληλα είναι επισκέπτης καθηγητής σε πανεπιστήμια στις ΗΠΑ, την Κύπρο, την Αυστρία και τη Γερμανία. Διετέλεσε πρόεδρος και διευθυντής του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, με έδρα τη Θεσσαλονίκη, από το 1994 έως το 2001 και συντονιστής του προγράμματος “Αρχαιογνωσία και Αρχαιογλωσσία στη Μέση Εκπαίδευση”

Ο Δημήτρης Μαρωνίτης μετέφρασε την Οδύσσεια και την Ιλιάδα. Έγραψε βιβλία, μονογραφίες και άρθρα για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, ενώ μελέτησε και δημοσίευσε δοκίμια για νεοέλληνες ποιητές, κυρίως εκπροσώπους της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς, όπως τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γεώργιο Σεφέρη, τον Τίτο Πατρίκιο, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Τάκη Σινόπουλο και τον Μίλτο Σαχτούρη, αλλά και τον Διονύσιο Σολωμό, τον Κ.Π.Καβάφη και τον Γιώργο Χειμωνά.

Ο πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ), ομότιμος καθηγητής Φιλολογίας του ΑΠΘ, Ιωάννης Καζάζης, σε συνέντευξη που παραχώρησε στον Νίκο Γιώτη για τον ραδιοφωνικό σταθμό του Αθηναϊκού-Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων “Πρακτορείο 104,9 FM” και στην εκπομπή “Δύο στις 12”, χαρακτήρισε τον Δημήτρη Μαρωνίτη, “Δάσκαλο του ήθους, του γλωσσικού και του πολιτικού”. “Ήταν ο φιλοσοφικότερος φιλόλογος που είχα γνωρίσει” τόνισε ο κ. Καζάζης, επισημαίνοντας ότι “ο θάνατος του Δημήτρη Μαρωνίτη είναι μία πολύ μεγάλη απώλεια”.

“Δεν παρέλειψε οτιδήποτε περνούσε από το χέρι του για να περάσει το μήνυμα της αρχαιότητας στους νέους για να βοηθηθούν οι νεοέλληνες να χτίσουν το δικό τους πρότυπο Παιδείας. Σ’ αυτό αφιέρωσε, μ’ έναν πολύ σπάταλο τρόπο τη ζωή του -δηλαδή αφειδώς έδωσε, εργάστηκε χαλκέντερα, δούλεψε όσο ελάχιστοι άνθρωποι, αγωνίστηκε- και πάντοτε είχε ως γνώμονα το δίδαγμα αυτό: πολιτική και ηθική είναι ένα και το αυτό…”, σημείωσε ο πρόεδρος του ΚΕΓ. Για το πολύτιμο μεταφραστικό έργο του Δημήτρη Μαρωνίτη, ο κ. Καζάζης επεσήμανε πως οι γλαφυρές του μεταφράσεις, “οι οποίες ανανέωσαν τον ποιητικό κώδικα των μεταφράσεων, επιτρέπουν στους νέους με ευχαρίστηση να διαβάζουν τα αρχαία κείμενα χωρίς δυσκολίες γλωσσικές”.

Σε ό,τι αφορά το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας και το έργο που επιτέλεσε εκεί ο Δημήτρης Μαρωνίτης ως πρόεδρος του Δ.Σ., ο κ. Καζάζης ανέφερε -μεταξύ άλλων- πως κεντρικό στοιχείο της εν γένει παρουσίας του ήταν “η θεραπεία η διαχρονική της ελληνικής, από τα αρχαία ως τα νεότερα χρόνια με τα μέτρα και τα σταθμά πάντα της επιστήμης, χωρίς ιδεολογικές παραχωρήσεις”….

«Με τον θάνατο του Δημήτρη Μαρωνίτη το Ελληνικό Πνεύμα και ο Ελληνικός Πολιτισμός γενικότερα χάνουν, στην εποχή μας, έναν πολύτιμο πυλώνα στήριξης του αετώματός τους», τονίζει, στο συλλυπητήριο μήνυμά του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Προκόπης Παυλόπουλος και προσθέτει: «Εύχομαι οι επίγονοί του – και φρόντισε, ως γνήσιος Δάσκαλος, να κάνει πολλούς – να αρθούν στο ύψος του δικού του, πραγματικά μεγάλου, διανοητικού αναστήματος».

Σε συλλυπητήριο μήνυμά του για τον θάνατο του «μεγάλου δασκάλου της ελληνικής γλώσσας», ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, ανέφερε:«Ο Δημήτρης Μαρωνίτης δυστυχώς έφυγε· ωστόσο, στους Έλληνες και τις Ελληνίδες μας αφήνει πλούσια παρακαταθήκη το έργο του να μας συντροφεύει στην Οδύσσεια, στο δρόμο προς την Ιθάκη μας».

Ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε στο έργο του «σπουδαίου» μελετητή των γραμμάτων και μεταφραστή της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, επισημαίνοντας ότι χάρη στη δουλειά του, «το έργο του Ομήρου, του Ηροδότου, αλλά και των επιφανέστερων νέων Ελλήνων λογοτεχνών έγινε προσιτό και ελκυστικό για όλους τους Έλληνες». Επισήμανε ότι ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπήρξε ένας «κοσμπολίτης πρέσβης του ελληνικού πολιτισμού στην Ευρώπη, αλλά και ένας ανυποχώρητος – παρά τις διώξεις που υφίστατο – υπερασπιστής της ελευθερίας και της δημοκρατίας απέναντι στη δικτατορία των συνταγματαρχών». Στην κόρη του, Εριφύλη Μαρωνίτη, και σε όλους τους οικείους του, εκφράζω τα θερμά μου συλλυπητήρια.», ανέφερε ο κ. Τσίπρας.

Δήλωση για την απώλεια του Δημήτρη Μαρωνίτη έκανε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισημαίνοντας πως ο πνευματικός κόσμος της Ελλάδας είναι από σήμερα φτωχότερος «καθώς έχασε το χαλκέντερο των γραμμάτων, τον αγωνιστή της Δημοκρατίας, τον πραγματικά προοδευτικό άνθρωπο, Δημήτρη Μαρωνίτη.» Ο Πρόεδρος της ΝΔ τόνισε πως οι Ελληνες θα είναι ευγνώμονες για όλα όσα πρόσφερε, ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, συγγραφέας, αρθρογράφος και μεταφραστής αρχαίων ελληνικών κειμένων καθώς όπως επισημαίνει «μας έδειξε τον τρόπο να ζούμε με το ένδοξο παρελθόν, χωρίς αυτό να μας στοιχειώνει και να μας βαραίνει, να ακινητοποιεί το σήμερα και να υποθηκεύει το αύριο».

«Σημείο αναφοράς για τη δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, μία άγρυπνη δημοκρατική συνείδηση, με διαρκή, γόνιμη παρουσία στο δημόσιο βίο», χαρακτηρίζει τον Δημήτρη Μαρωνίτη, ο υπουργός Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων, Νίκος Φίλης, στο συλλυπητήριο μήνυμά του για τον θάνατο του κορυφαίου φιλόλογου, μεταφραστή αρχαίων συγγραφέων και δοκιμιογράφου.

«Στο πρόσωπο του Δ. Ν. Μαρωνίτη αποχαιρετούμε έναν από τους τελευταίους μεγάλους πανεπιστημιακούς δασκάλους, ο οποίος με τη σοφία, τη διεθνή παρουσία του για τις ελληνικές σπουδές, την ευρυμάθειά του, τη διεισδυτική έρευνα στον Όμηρο και την προσήλωση στη γλώσσα του λαού, καθώς και τη δημοκρατική ευψυχία και το αντιστασιακό ήθος του, “έδωσε” μαθήματα σε γενιές φοιτητών και φοιτητριών», αναφέρει ο κ. Φίλης και προσθέτει: «Ο Δ. Ν. Μαρωνίτης υπήρξε από τους σημαντικότερους διανοούμενους του αντιδικτατορικού αγώνα και της δημοκρατικής μεταπολίτευσης. Γιατί, αντιπροσώπευε ο ίδιος αυτό που έγραφε το 1971 στα “18 κείμενα”, μία αντίδραση “μπροστά στις βαθιές πληγές της ομαδικής μας ζωής, στα μεγάλα κύματα που και να θέλεις δεν μπορείς να τα ξεφύγεις, ακόμη και αν είσαι δειλός ή προδότης”. Του απευθύνουμε το ύστατο χαίρε με ευγνωμοσύνη”.

Η αναπληρώτρια υπουργός, Σία Αναγνωστοπούλου, τονίζει ότι σήμερα «πενθεί η ίδια η ελληνική γλώσσα». «Ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπήρξε ένας αρχαιοελληνιστής που ενδιαφέρθηκε βαθιά για τη νέα ελληνική λογοτεχνία, για την ανάλυση της με επιστημονικούς όρους, για την τεκμηρίωση και τη διάδοσή της. Ταυτόχρονα με τις υποδειγματικές μεταφράσεις του, έκανε προσβάσιμη την αρχαία ελληνική γραμματεία σε ένα ευρύτερο κοινό. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης ανέβασε τη στάθμη της ελληνικής φιλολογικής φυσιογνωμίας. Η προσφορά του υπήρξε ανεκτίμητη», προσθέτει η κ. Αναγνωστοπούλου και καταλήγει: «Από τις μεταφράσεις του μέχρι τα δοκίμιά του και τις μελέτες του, και από τις παραδόσεις των μαθημάτων του μέχρι τις επιφυλλίδες και τις παρεμβάσεις του στον δημόσιο λόγο, ο Δ. Ν. Μαρωνίτης έδωσε σχήμα στη σκέψη και τον λόγο μας».

Τα έργα του «μένουν πίσω, ως πολύτιμη κληρονομιά για τους ερευνητές του μέλλοντος», τονίζει ο ΣΥΡΙΖΑ σε συλλυπητήριο μήνυμά του για τον θάνατο του Δημήτρη Μαρωνίτη.«Ένας κορυφαίος φιλόλογος, μεταφραστής αρχαίων συγγραφέων, δοκιμιογράφος, δημόσιος διανοούμενος, αγωνιστής κατά της δικτατορίας και, πάνω απ’ όλα Δάσκαλος, για γενιές και γενιές φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, δεν ζει πια», αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ. «Τα έργα του, όμως», υπογραμμίζει, «για τον Όμηρο, τον Ησίοδο, τον Σοφοκλή, τον Ηρόδοτο, τον Αλκαίο, τη Σαπφώ, αλλά και τον Οδυσσέα Ελύτη, τον Γεώργιο Σεφέρη, τον Τίτο Πατρίκιο, τον Γιάννη Ρίτσο, τον Τάκη Σινόπουλο και τον Μίλτο Σαχτούρη και άλλους, μένουν πίσω, ως πολύτιμη κληρονομιά για τους ερευνητές του μέλλοντος». Ο ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνει ότι «πιστός στις αξίες και τα ιδανικά της Αριστεράς, υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ (εσωτ), ο Δημήτρης Μαρωνίτης δεν δίστασε να αντιταχθεί στη δικτατορία, η οποία τον απέλυσε από το πανεπιστήμιο και τον φυλάκισε». Τονίζει ακόμη ότι «τόλμησε να αναμετρηθεί με κορυφαία έργα της παγκόσμιας γραμματείας, όπως την Ιλιάδα και την Οδύσσεια, αλλά και να απορρίψει έμπρακτα τη διάκριση μεταξύ κλασσικής και νεοελληνικής φιλολογίας, διαπρέποντας και στους δύο τομείς». Ο ΣΥΡΙΖΑ εκφράζει τα θερμά συλλυπητήρια στην οικογένεια του Δημήτρη Μαρωνίτη και στους οικείους του.

“Ο Δημήτρης Μαρωνίτης υπήρξε ένας από τους μεταπολεμικούς διανοούμενους που με το έργο του σφράγισε την εποχή του και συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση των σύγχρονων ελληνικών γραμμάτων και στη σύνδεσή τους με την αρχαία κληρονομιά μας”, ανέφερε, μεταξύ άλλων, σε συλλυπητήρια ανακοίνωσή του Το Ποτάμι.

«Με το θάνατο του κορυφαίου φιλόλογου, μεταφραστή της Ιλιάδας και της Οδύσσειας του Ομήρου και πανεπιστημιακού δασκάλου, του Δημήτρη Μαρωνίτη, ο πνευματικός κόσμος έγινε από σήμερα όντως φτωχότερος»δήλωσε η εκπρόσωπος των Ανεξάρτητων Ελλήνων, Μανταλένα Παπαδοπούλου. «Έφυγε ένας διανοούμενος που αγάπησε την ελληνική γλώσσα και εντρύφησε στη διαχρονία της, από τα Ομηρικά έπη και τα άλλα έργα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας μέχρι τη νεοελληνική ποίηση και λογοτεχνία. Ο Δημήτρης Μαρωνίτης ανέπνεε κυριολεκτικά μέσα από την ελληνική γλώσσα και γι’ αυτό το μεταφραστικό του έργο θα μείνει παρακαταθήκη για τις επόμενες γενιές Ελλήνων» προσθέτει στη δήλωσή της η κ. Παπαδοπούλου, καταλήγοντας «οι Ανεξάρτητοι Έλληνες εκφράζουμε θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του».

Η κηδεία του Δημήτρη Μαρωνίτη θα τελεσθεί την Πέμπτη 14 Ιουλίου, στις 11 το πρωί, από το Α’ Νεκροταφείο της Αθήνας.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ