Έναρξη του 7ου (τελευταίου) κύκλου της έρευνας για τους Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου

του Νάσου Μπράτσου

Μία ιστορική περίοδο στην οποία δεν έχει πέσει μέχρι τώρα όσο φως θα της άξιζε, πραγματεύτηκε η έρευνά μας για τους Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, που σύμφωνα με τα στοιχεία όσων πηγών κάνουν σχετικές αναφορές (όπως οι τουρκικές αρχές που ήταν η βασική χώρα υποδοχής και καταγραφής) έφτασαν τους περίπου 30.000 πρόσφυγες.
Για πολλούς ήταν ακόμα περισσότεροι, αθροίζοντας και το μάχιμο τμήμα των προσφύγων που κατατάχτηκε στις ένοπλες δυνάμεις της Μ. Ανατολής.

Ερεθίσματα της έναρξης της έρευνας ήταν οι προσφυγικές ροές του 2015 προς τη χώρα μας και την Ευρώπη, από πληθυσμούς προερχόμενους από χώρες που στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, υποδέχτηκαν τους δικούς μας πρόσφυγες. Αυτή η «ανάποδη φορά» κατεύθυνσης στο ίδιο προσφυγικό ταξίδι, οι συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε, οι ομοιότητες και οι διαφορές μεταξύ δύο ιστορικών περιόδων, μας έδωσαν την ώθηση για ψάξιμο, συνεντεύξεις με πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου, μελέτη υλικών.

Ξεκινήσαμε τις αναρτήσεις περίπου πριν από ένα χρόνο, έχοντας προηγηθεί μία πρώτη ερευνητική δουλειά, με σποραδικές αναρτήσεις, πριν μπούμε στη φάση της οργανωμένης παρουσίασης της έρευνας. Φτάσαμε, υπολογίζοντας και αυτόν τον τελευταίο κύκλο, τις 113 αναρτήσεις με το συγκεκριμένο θεματικό περιεχόμενο.

Συνεργαστήκαμε με Δήμους, πολιτιστικούς συλλόγους, εργατικά σωματεία, βιβλιοθήκες και αρχεία, παροικιακές οργανώσεις, ιστορικούς, συγγραφείς, συγγενείς προσφύγων εκείνης της εποχής, οικογενειακά αρχεία και εκτός από την έρευνα και τα αποτελέσματά της, χτίστηκαν σχέσεις αλληλοσεβασμού και φιλίας.

Πάνω από όλα ευχαριστούμε όσους/ες από τους πρόσφυγες εκείνης της εποχής, μας δέχτηκαν στα σπίτια τους.

Άλλοι τόσοι, ίσως και περισσότεροι, ήταν εκείνοι που έγιναν γνώστες του ερευνητικού μας πεδίου, αλλά δεν είχαν στοιχεία τέτοια που μπορούσαν να ενταχθούν στην έρευνα. Τους ευχαριστούμε για το ειλικρινές ενδιαφέρον και την προσπάθειά τους.

Ευχαριστούμε και την Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου, που αξιολόγησε το υλικό της έρευνας και το πρότεινε με εγκύκλιό της σαν θέμα εκδηλώσεων (ήδη κάποιες έχουν γίνει και άλλες δρομολογούνται).

Σε αυτό τον 7ο και τελευταίο κύκλο, μία σημαντική υποενότητα, είναι ο ρόλος των προσφύγων (ανδρών κυρίως) στη στελέχωση του ελληνικού στρατού της Μέσης Ανατολής και τα γεγονότα που οδήγησαν στην αιχμαλωσία από τους μέχρι τότε συμμάχους Εγγλέζους και τον εγκλεισμό τους στα «σύρματα».

Παρουσιάζουμε επίσης σπάνια βιβλία, ορισμένα έχουν εξαντληθεί, που έγραψαν πρωταγωνιστές εκείνης της περιόδου και μέσα από τις προσωπικές τους διαδρομές και καταγραφές των εμπειριών τους, γίνονται κατανοητές πολλές πτυχές εκείνων των χρόνων.

Ο καθένας βέβαια θα αξιολογήσει και θα χρησιμοποιήσει τα υλικά αυτής της έρευνας, ανάλογα με τον τρόπο και την οπτική που προσεγγίζει την πραγματικότητα, είτε την τρέχουσα, είτε αυτή άλλων εποχών που έχει περάσει στην ιστορία.

Η έρευνα μπορεί να κλείνει σαν οργανωμένη διαδικασία, αλλά δεν εφησυχάζουμε, αφού όποτε βρεθεί στη διάθεσή μας κάθε παρεμφερές στοιχείο, δεν θα διστάσουμε να το δημοσιοποιήσουμε.

Σας ευχαριστούμε για τη στήριξη και τα μηνύματά σας, την παροχή στοιχείων και ό,τι άλλο μας έδωσε δύναμη για να την υλοποιήσουμε.

Σε αυτό τον 7ο κύκλο ευχαριστούμε ιδιαίτερα για τη συμβολή τους, τους Νίκο Ταμβακλή (Σάμος), τον Κωνσταντίνο Χαρτοφύλη (πρόεδρο της Εταιρείας Νισυριακών Μελετών), την Αδελφοσύνη (σύλλογος μουσουλμάνων Ρόδου) και το Μεχμέτ Ζαμαντάκη, τον Παναγιώτη Κουτσκουδή (Λέσβος), τον συγγραφέα και ιστορικό ερευνητή Μίμη Χριστοφιλάκη, τον εκδότη Κώστα Κοροντζή, τη Μαρία Σμυρνιωτοπούλου – Λιακοσταύρου (Σάμος), τις εκδόσεις “Απόπλους” και “Υπερόριος”, το samosbooks.gr – ηλεκτρονικό κατάστημα του βιβλιοχαρτοπωλείου “spirit” (Καρλόβασι Σάμου) και από την Ικαρία, τη Θάλεια Φράγκου, την Άννα Σαφού, τη Σμαράγδα – Μάγια Πατεράκη, το Βασίλη Δουρή, τη Μαίρη Μαυρογεώργη και την Κλειώ Τσαγκά.

Αφού υπενθυμίσουμε ότι όλες οι διευθύνσεις των αναρτήσεων όλων των κύκλων της έρευνας είναι συγκεντρωμένες στην ανάρτηση Αναγνώριση της ερευνητικής δουλειάς του ert.gr, να πούμε ότι οι αναρτήσεις και οι τίτλοι τους στον 7ο κύκλο, είναι οι ακόλουθες:

Διαβάστε κάθε μέρα στο ertnewsdev.oryx.gr στις 7μμ

1 Σεπτεμβρίου 2017: Δρ Θεμιστοκλής Σπέης: Από τα προσφυγικά σχολεία της κατοχής στα μεγάλα Πανεπιστήμια των ΗΠΑ

2 Σεπτεμβρίου 2017: Η Ρόδος στην ιταλογερμανική κατοχή – Συνέντευξη του Σαδί Νασούχογλου

3 Σεπτεμβρίου 2017: Με «οδηγό» την πείνα και στόχο την επιβίωση τα προσφυγικά ταξίδια των Ελλήνων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

4 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι της Ελένης Σπανού-Κυδωνιέως & και της Μαρίας Σπανού-Πατεράκη

5 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι του Στρατή Βακρά το 1941 από τη Σάμο μέχρι την Αφρική

6 Σεπτεμβρίου 2017: Πάτρα Σιμάκη – Σπέη: Πρόσφυγας πολέμου το 1942 στο Ajaltoun

7 Σεπτεμβρίου 2017: Το αντιφασιστικό κίνημα στις ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής (1941-1944) α’ μέρος

8 Σεπτεμβρίου 2017: Το αντιφασιστικό κίνημα στις ένοπλες δυνάμεις της Μέσης Ανατολής (1941-1944) β’ μέρος

9 Σεπτεμβρίου 2017: Στρατής Γρημανέλης: Το κίνημα της Μέσης Ανατολής και η Α.Σ.Ο.

10 Σεπτεμβρίου 2017: Η ιστορία του Γιάννη Ευστρατίου Περγάμαλη στη Μέση Ανατολή

11 Σεπτεμβρίου 2017: Νικόλαος Καρίμαλης: Το προσφυγικό ταξίδι και η κατάταξη στον ελληνικό στρατό στη Μέση Ανατολή

12 Σεπτεμβρίου 2017: Χρήστος Χριστοδουλάκης: Ο Σαμιώτης βάρδος των αντιφασιστών στη Μέση Ανατολή

13 Σεπτεμβρίου 2017: Φώτης Σπανός: Ο ήρωας κομάντο του Αιγαίου στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο

14 Σεπτεμβρίου 2017: Κώστας Δεμερτζής: Από τη Σάμο πρόσφυγας στις πηγές του Μωυσέως και την Αιθιοπία

15 Σεπτεμβρίου 2017: Γιάννης Ταμβακλής: “Μπούργκ Ελ Αράμπ – Η Βάρκιζα της Μέσης Ανατολής”

16 Σεπτεμβρίου 2017: Γιώργος Φιλίππου Πιερίδης: Από την Κύπρο μέχρι την Αίγυπτο στα χρόνια του πολέμου

17 Σεπτεμβρίου 2017: Ευαγγελία Καρούτσου – Τσαντίρη: Αναμνήσεις από την περίοδο της προσφυγιάς

18 Σεπτεμβρίου 2017: Από τη Νίσυρο στην Κύπρο και τη Γάζα – Το προσφυγικό ταξίδι της Άννας Κοντοβερού

19 Σεπτεμβρίου 2017: O αντίκτυπος της ιστορίας των Ελλήνων προσφύγων του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στις επόμενες γενιές

20 Σεπτεμβρίου 2017: Ι. Ξηρού: Κοινωνήσαμε και φύγαμε πρόσφυγες στο άγνωστο (α΄ μέρος)

21 Σεπτεμβρίου 2017: Ι. Ξηρού: Κοινωνήσαμε και φύγαμε πρόσφυγες στο άγνωστο (β΄ μέρος)

22 Σεπτεμβρίου 2017: Το προσφυγικό ταξίδι της Δέσποινας Βατούγιου – Καντούνη και του Γιάννη Καντούνη

23 Σεπτεμβρίου 2017: Πανορμίτης Κουμνιανός: Κομμάντος του Αιγαίου

24 Σεπτεμβρίου 2017: Από τον Άγιο Φωκά στην Αιθιοπία: Το προσφυγικό ταξίδι της Αργυρώς Σαφού – Κουτσούτη το 1942

25 Σεπτεμβρίου 2017: Ολοκλήρωση της έρευνας για τους Έλληνες πρόσφυγες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου