Ακριβώς πριν από έναν αιώνα… Τετάρτη 19 Μαΐου 1921

Μια ματιά στα γεγονότα και στην κάλυψή τους από τον ημερήσιο Τύπο της εποχής.

Έρευνα : Μανιώ Μάνεση

‘’Εξωφλήσαμεν. Κατόπιν αρνήσεως αποστολής όπλων και εγκαταλείψεως, Χειμάρρα υποτάσσεται’’. Το τηλεγράφημα του διοικητή της αυτόνομης Χειμάρρας προς τον αδελφό του, αναγγέλλει ‘’τον πρωτάκουστον αυτόν κόλαφον που η Ελλάς του 1921 δέχεται από μίαν σπείραν αναιδών ανταρτών’’. Το Βορειοηπειρωτικό αποτελεί μείζον πρόβλημα, για το οποίο η κυβέρνηση Γούναρη δεν δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Προτιμά να ασχολείται –σύμφωνα με τον φιλικό της Τύπο- με ζητήματα που κρατούν ζωντανό το διχασμό. ..

ΑΘΗΝΑΪΚΗ

• ΕΠΙ ΤΗΣ ΧΘΕΣΙΝΗΣ ΣΥΖΗΤΗΣΕΩΣ ΔΙΑ ΤΑΣ ΑΠΟΧΗΜΙΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΘΟΝΤΩΝ

«Η ‘’ηνωμένη αντιπολίτευσις’’ είχεν υποσχεθή ρητώς και επανειλημμένως ‘’ανόρθωσιν των γενομένων ζημιών’’ προ των εκλογών. Αλλά η Κυβέρνησις η εγκατασταθείσα εις την αρχήν μετά την 1^ην Νοεμβρίου, εφάνη λησμονήσασα τας υποσχέσεις. […] και όμως ο κ. Πρωθυπουργός παρέστησεν εαυτόν –και αρκετά επιτυχώς μάλιστα – ως αδικούμενον. […] η Κυβέρνησις εις το ζήτημα της αποζημιώσεως των παθόντων δεν έδειξεν απλώς την συνειθισμένην της νωχέλειαν και διστακτικότητα, αλλά και καταφανείς τάσεις παρελκύσεως»

ΑΣΤΡΑΠΗ

• Η ΑΔΙΑΦΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΝ ΚΩΝ/ΠΟΛΕΙ

«Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον κάμνει ιδικήν του πολιτικήν, εντελώς ανεξάρτητον, ασυγχρόνιστον και ως επί το πλείστον αντίθετον προς την πολιτικήν πορείαν ήν ακολουθεί η ελευθέρα Ελλάς προς εξασφάλισιν των εθνικών διεκδικήσεων. Και η εκλογή του νέου Πατριάρχου, την οποίαν παρασκευάζουν εν Κων/πόλει, δεν είνε άλλο τι παρά εκδήλωσις της πολιτικής ταύτης της εχθρικής προς το ελεύθερον κράτος. […] Η ελευθέρα Ελλάς δεν έχει ανάγκην της συνδρομής των εν Κων/πόλει. Αλλά παρά ταύτα θα ενθυμηθή μετά την νίκην τους ενόχους της αδιαφορίας των Ελλήνων της Κων/πόλεως, οιοιδήποτε και αν είνε ούτοι»

• Η ΑΓΓΛΙΑ ΥΠΕΡ ΗΜΩΝ

«Η είδησις δε την οποίαν εδημοσίευσεν η μεγάλη και αναμφισβητήτου κύρους Αγγλική εφημερίς δεν ομιλεί πλέον περί ευνοίας μόνον προς την Ελλάδα, αλλά περί συμμαχίας αυτής προς την κραταιάν Αγγλικήν Αυτοκρατορίαν, την διευθύνουσαν τας τύχας του κόσμου κατά την στιγμήν ταύτην»

ΕΘΝΟΣ

• ΟΙ ΦΙΛΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΕΙΣ ΤΑΣ ΕΚΛΟΓΑΣ

«Θα έχουμε και εμείς, οι Φιλελεύθεροι, τους υποψηφίους μας εις τας αναπληρωματικάς εκλογάς. Καθώς έπρεπε. Αδιάφορο ποίον θα είνε το αποτέλεσμα των εκλογών. […] γνωρίζουμε εκ των προτέρων ποίον θα είνε το αποτέλεσμα. Δεν έπεται όμως εκ τούτου ότι πρέπει το Κόμμα των Φιλελευθέρων και να χάση μια ωραία ευκαιρία διά να αναγκάση τους τυραννολόγους να εκτεθούν εις μία σύγκριση. Μεταξύ τυραννομάχων και τυράννων»

• Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΦΥΜΑΤΙΩΣΕΩΣ

«Οι διάσημοι επιστήμονες προσέθεσαν τα εξής : ‘’Οφείλομεν να εγκαταλείψωμεν εξ ολοκλήρου πάσαν ελπίδα προστασίας ή προφυλάξεως εναντίον της φυματιώσεως διά του εμβολιασμού φυματικών βακίλλων. […] Δυνάμεθα όμως να ελπίζωμεν ότι θα ήτο δυνατόν ν’ ανακαλυφθή χημική τις ουσία, η οποία θα είνε ικανή να φονεύη τους βακίλλους της φυματιώσεως»

• ΕΙΣ ΤΟ ΕΛΕΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ…

«Η Χειμάρρα εγκαταλείπεται λοιπόν εις το έλεος του Θεού και των Αλβανών. […] ‘’Εξωφλήσαμεν. Κατόπιν αρνήσεως αποστολής όπλων, επαρχία απέστειλεν επιτροπήν προς υποταγήν’’»

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ ΤΥΠΟΣ

• ΣΥΝΕΝΝΟΗΣΙΣ ΤΟΥΡΚΩΝ, ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ ΚΑΙ ΑΛΒΑΝΩΝ

«Κατ’ εξηκριβωμένας πληροφορίας, πλήρης συνεννόησις επετεύχθη μεταξύ Τούρκων, Βουλγάρων και Αλβανών, προς κοινήν δράσιν κατά της Ελλάδος διά συμμοριών και παντοειδών παρενοχλήσεων»

• ΥΠΟΔΙΚΟΙ !

«Ουχί, δεν θα σας συγχωρήσωσι ποτέ οι Φιλελεύθεροι, ω εργάται της μεγάλης καταστροφής, οικτροί πλαστογράφοι του έργου ενός μεγάλου Έλληνος, οικτροί εκμεταλλευταί της μεγαλοφυΐας του και της δόξης του. […] Μάτην προσπαθείτε να εισπηδήσητε εις την παλαίστραν εξ ης σας εξεδίωξεν η ελληνική συνείδησις,η συνείδησις και των ομοϊδεατών και των πολιτικών αντιπάλων μας, υπό το προσωπείον του λυτρωτού!»

• ΕΞΩΤΕΡΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ

«Η αδιαφορία της Κυβερνήσεως διά την Βόρειον Ήπειρον και η εγκατάλειψις της Χειμάρρας αποτελούσιν αληθές έγκλημα.[…] Οι Χειμαρριώται δεν μας εζήτησαν στρατόν. Όπλα μόνον μας εζήτησαν και εφόδια»

ΕΜΠΡΟΣ

• ΟΙ ΚΕΜΑΛΙΚΟΙ ΕΚΡΕΜΑΣΑΝ ΑΓΓΛΟΝ ΥΠΗΚΟΟΝ – Η ΑΓΚΥΡΑ ΘΕΩΡΕΙ ΕΜΠΟΛΕΜΟΝ ΤΗΝ ΑΓΓΛΙΑΝ – Ο ΑΓΓΛΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ ΘΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΗ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΑΝ
• Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΕΧΘΡΟΥ ΚΑΙ Ο ΠΥΡΙΝΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΑΤΑΚΛΥΣΜΟΣ

«Πότε θα κινηθή προς τα εμπρός το χαλύβδινον Ελληνικόν μέτωπον, εις την ορμήν του οποίου θα χαμηλώσουν τα ότη, θ’ αφανισθούν αι πεδιάδες και θα σταματήση η ροή των ποταμών; […] Έκαστος δε φαντάζεται πόσον θα ετάραξεν ήδ τους επιτελικούς κύκλους του Μουσταφά Κεμάλ και πόσον ακόμη περισσότερον θα επέτεινε την σύγχυσίν των, το άγαλμα της αποφασισθείσης μεταβάσεως εις το Μέτωπον του Βασιλέως Κωνσταντίνου!»

• ΤΟ ‘’ΕΜΠΡΟΣ’’ ΕΙΣ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΡΑΜΜΗΝ ΤΟΥ ΠΥΡΟΣ – ΤΟ ΩΡΑΙΟΝ ΘΕΑΜΑ ΜΙΑΣ ΣΥΜΠΛΟΚΗΣ – ΠΩΣ ΟΙ ΦΑΝΤΑΡΟΙ ΚΥΝΗΓΟΥΝ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ – Ο ΣΤΡΑΤΟΣ ΜΑΣ ΑΝΑΜΕΝΕΙ ΤΟΝ ΒΑΣΙΛΕΑ ΚΑΙ ΕΙΝΕ ΑΝΥΠΟΜΟΝΟΣ ΔΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΕΛΑΣΙΝ

«Αι σφαίραι εξακολουθούν να σφυρίζουν και είνε μια χαρά να τας ακούη κανείς. Περιπατείς ως να ευρίσκεσαι εις το Ζάππειον και απορείς πώς βοΐζουν τριγύρω σου τόσα μελίσσια»

ΕΣΠΕΡΙΝΗ

• ΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΑΙ ΛΥΚΟΦΙΛΙΑΙ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΝ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ

«Ο Ελληνικός Λαός βλέπει ήδη καθαρά ότι αι πολεμικαί του τύχαι και το κρατικόν αυτού μεγαλείον εν Ανατολή συνδέονται προς την θραύσιν αφ’ ενός των γνωστών λυκοφιλιών και συνυφαίνονται αφ’ ετέρου προς τα συμφέροντα της κραταιοτέρας εν τω κόσμω Δυνάμεως. Μόνον Ελλάς ισχυρά, μόνον Ελλάς αποκαθισταμένη εις περιωπήν Αγγλίας εν Ανατολή, δύναται και να ειρηνεύση την Ανατολήν και να παγιώση εν αυτή την ειρήνην, διότι και τότε θα καταπέσουν τα προσωπεία και θα σχισθούν αι λυκοφιλίαι»

ΕΣΤΙΑ

• ΕΚ ΤΩΝ ΣΠΛΑΓΝΩΝ ΤΗΣ

«Αι Κυβερνήσεις αι διαδεχθείσαι την Κυβέρνησιν των Φιλελευθέρων ηυτύχησαν να μη συναντήσουν εις το έργον των καμμίαν αντίδρασιν εκ μέρους των αντιπάλων των. Και ιδού ότι την αντίδρασιν την έχουν μέσα εις τα σπλάγχνα των. Μία ακόμη απόδειξις της ελαττωματικής συγκολλήσεως της ‘’Ηνωμένης’’»

• Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΠΑΡΘΕΝΗ

«Εάν η ζωγραφική είνε κατά το πλείστον σκέψις διά των γραμμών και των χρωμάτων, πρέπει να θεωρήσωμεν ευτύχημα ότι υπάρχει εις την Ελλάδα ένας πανσέρ ωσάν τον Παρθένην και ότι αυτός είνε Έλλην»

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

• ΗΜΕΡΑ ΠΕΝΘΟΥΣ

«Με πένθιμον περιθώριον θα πλαισιασθή η σημερινή ημέρα εις την εθνικήν ιστορίαν μας. Η Χειμάρρα, την οποίαν προς στιγμήν ενηγκαλίσθη ελευθέραν η ελευθέρα Ελλάς, υποκύπτει άπελπις εις το ασύστατον, εις το ασύνακτον, εις το απολίτιστον κρατίδιον της Αλβανίας. […] Πώς μετεβλήθη από μειδιώσης η τύχη των Χειμαρριωτών εις τραγικήν; […] Και ήτο διπλωματικώς, διεθνώς εξησφαλισμένη υπόθεσις, την οποίαν χάνει η σημερινή Ελλάς, η κυβερνωμένη από την πολιτικήν της κομπορρημονούσης αυτοτελείας και της κατά τα άλλα, πλήρους πολιτικής αβελτηρίας»

• Ο ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΚΥΡΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΜΟΣΧΑΝ – Η ΣΤΑΣΙΣ ΤΩΝ ΚΕΜΑΛΙΚΩΝ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ ΕΙΝΕ ΕΧΘΡΙΚΩΤΑΤΗ – ΟΙ ΑΓΓΛΟΙ ΔΙΑ ΤΗΝ ΕΝ ΑΝΑΤΟΛΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΙΝ

ΠΑΤΡΙΣ

• Η ΝΙΚΗ ΘΑ ΕΙΝΕ ΤΑΧΕΙΑ, ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗ…

«Η νίκη, επαναλαμβάνομεν, θα είνε, πρέπει λογικώς να είνε, ΤΑΧΕΙΑ, ΠΛΗΡΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΙΣΤΙΚΗ. Πρέπει –ως καλώς τη αληθεία προϋπελόγισε ο κ. Γούναρης- εντός του Ιουνίου, εντός του Ιουλίου το βραδύτερον, να έχη συντριβή και εκμηδενισθή ο Μουσταφά Κεμάλ, ή τουλάχιστον να μη υπάρχη ως παράγων υπολογίσιμος, δυνάμενος ν’ απειλή την ασφάλειαν της Μεγάλης Ελλάδος. Πρέπει η κραταιά Ελληνική λόγχη, την οποίαν το Έθνος έχει εμπιστευθή εις τον στρατηγόν Παπούλαν, να εμπηχθή διαμπάξ εις την καρδίαν του εχθρού»

• Η ΧΕΙΜΑΡΡΑ ΕΞΩΦΛΗΣΕ

«Η καθ’ όλην την διάρκειαν της δουλείας του Ελληνισμού ουδέποτε υποταχθείσα εις οίον δήποτε δεσπότην Χειμάρρα, υποκύπτει σήμερον ανυπεράσπιστος εντελώς εις την επιδρομήν των Αλβανών ληστών χάρις εις την εθνικήν Κυβέρνησιν του κ. Γούναρη»

• Η ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΜΕΤΑΣΤΡΟΦΗ

«Η Ελλάς ευρίσκεται εις την κινδυνωδεστέραν, αλλά και αποφασιστικήν καμπήν του δρόμου της. […] Αι ειδήσεις της Κωνσταντινουπόλεως και της Αγκύρας κατ’ αρχάς δειλαί και ασαφείς, σήμερον κατηγορηματικαί και απροκάλυπτοι, διαγράφουν καθαρά τας πρώτας πλατείς ρωγμάς του εχθρικού τείχους»

ΠΟΛΙΤΕΙΑ

• ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

«Αλλ’ αν οι Έλληνες της Κωνσταντινουπόλεως, ποτισμένοι από τας συκοφαντίας των βενιζελικών, εσφάλησαν προς στιγμήν εν τη εκτιμήσει των πραγμάτων, σήμερον, κατόπιν της εκδήλου αντεθνικής αποφάσεως περί εκλογής Οικουμενικού Πατριάρχου, δεν επιτρέπεται πλέον να απατώνται. […] οφείλουν να αντιτάξουν την πατριωτικήν των θέλησιν κατά των μηχανορραφιών μερικών εμπαθών ανθρώπων»

ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

• Η ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΕΠΙΘΕΣΙΣ

«Ο Ελληνικός λαός, αυτός θα πρέπη να συντρίψη τον εχθρόν τελειωτικώς, ακολουθών αυτόν εις τα έγκατα της Ανατολής, ίνα παύση η πολεμική κατάστασις. Και η νέα αύτη περιπέτεια πόσον χρόνον απαιτεί; Πόσα εκατομμύρια; Πόσας νέας ηλικίας; Πόσας θυσίας; Και ποίαν έκβασιν θα έχη; Αυτά είνε τα ερωτήματα, η αγωνία που προκαλεί η τόσον διατυμπανιζομένη νέα επίθεσις. Επί τούτων ο λαός περιμένει αγωνιωδώς. […] Η Κυβέρνησις τι έχει ν’ απαντήση; Η σιωπή της είναι κατάφασις εις τους φόβους τούτους του λαού ή αδιαφορία; Αλλ’ έως πότε;»

• ΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ ΔΙΑ ΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ ΤΟΥ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΜΑΣ – Η ΟΡΓΑΝΩΣΙΣ ΤΩΝ ΕΡΓΑΤΩΝ

ΣΚΡΙΠ

• Ο ΚΕΜΑΛ ΚΗΡΥΣΣΕΙ ΤΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΑΣ                                           Η ΑΓΓΛΙΚΗ ΚΥΒΕΡΝΗΣΙΣ ΔΕΝ ΔΥΝΑΤΑΙ ΝΑ ΔΙΑΤΗΡΗΣΗ ΤΗΝ ΟΥΔΕΤΕΡΟΤΗΤΑ ΤΗΣ

«Τα αλλεπάλληλα δείγματα προκλητικής εχθρότητος του Κεμάλ προς την Αγγλίαν αναγκάζουν την Αγγλικήν Κυβέρνησιν να σκεφθή ότι δεν επιτρέπεται εις αυτήν η παράτασις της ουδετερότητος απέναντι των Τούρκων»

• ΤΟ ΕΝ ΑΝΔΡΙΑΝΟΥΠΟΛΕΙ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΝ ΣΥΝΕΔΡΙΟΝ

«Είμεθα βέβαιοι, ότι η μεγάλη αύτη Εκκλησιαστική Συνέλευσις θα δειχθή αξία του μεγάλου σκοπού δι’ ον συνέρχεται και υπεράνω παντός προσωπικού και ταπεινού συμφέροντος υψουμένη θα επιβάλη το απολεσθέν κύρος της Μεγάλης Εκκλησίας […] Η αναβολή της εκλογής Πατριάρχου εν μέσω του πολεμικού και πολιτικού κλύδωνος, όστις συγκλονεί την Κων/πολιν και όλον το ελληνικόν είναι σήμερον επιβεβλημένη»

ΣΦΑΙΡΑ

• ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΣ

«Η γλώσσα αυτή του Αγγλικού και του γαλλικού τύπου καταδεικνύει ότι η αντίληψις των Συμμάχων, ιδία των Γάλλων, επροχώρησεν αρκούντως ως προς την αναγνώρισιν του ποιού και της κακοπιστίας των Τούρκων. Ίσως είναι βραδεία η αναγνώρισις, εν τούτοις οφείλομεν να ομολογήσωμεν ότι έστω και αργά επελθούσα η αναγνώρισις είνε αρκούντως ωφέλιμος»

• ΤΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΙΚΟΝ

«Το ζήτημα της εκλογής του Πατριάρχου της Κων/πόλεως είνε ζήτημα κατ’ εξοχήν εθνικόν. Υπό την τοιαύτην δε ακριβώς αντίληψιν πρέπει να γείνη και η νέα εκλογή, έξω πάσης κομματικής διαπάλης και υπεράνω πάσης εμπαθούς αντιλήψεως»