New Yorker: Το περίπλοκο δίλημμα της Ουκρανίας

Η βοήθεια που προσφέρει η Δύση στην Ουκρανία, είναι αναγκαία αλλά δέν μπορεί να απαλλάξει τον Ζελένσκι από τις τρομερές δυσκολίες που έχει να διαχειριστεί τις επόμενες εβδομάδες. Τον Σεπτέμβριο του 1949, δύο Ουκρανοί πράκτορες που συνεργάζονταν με την C.I.A. προσγειώθηκαν κοντά στο Λβιβ, στην τότε Σοβιετική Ένωση. Ήταν η εμπροσθοφυλακή μιας επιχείρησης που θα αποκτούσε την κωδική ονομασία Redsox. Στόχος τους ήταν να συνδεθούν με τους αντισοβιετικούς αντάρτες που πολεμούσαν κατά δεκάδες χιλιάδες στην Ουκρανία, καθώς και σε μικρότερους αριθμούς σε άλλα μέρη της Ρωσίας. Ωστόσο, οι Σοβιετικοί πρόδωσαν το πρόγραμμα και τουλάχιστον τα τρία τέταρτα των πρακτόρων του Redsox εξαφανίστηκαν.

Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, η Μόσχα είχε καταπνίξει την εξέγερση της Ουκρανίας εκτοπίζοντας βίαια ή σκοτώνοντας εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπους. Η παρέμβαση της C.I.A. ήταν «ατυχής και τραγική» και κατέληξε σε μια εσωτερική ιστορία. Από τότε που ο Βλαντιμίρ Πούτιν διέταξε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, στις 24 Φεβρουαρίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες ενήργησαν σαν να επιβεβαιώνουν τον εαυτό τους. Η κυβέρνηση Μπάιντεν ζήτησε από τους συμμάχους της στο ΝΑΤΟ να μεταφέρουν αεροπλάνα με αντιαρματικά όπλα Javelin και αντιαεροπορικούς πυραύλους Stinger στις ουκρανικές δυνάμεις, ενώ δέσμευσε δισεκατομμύρια δολάρια σε στρατιωτική βοήθεια επιβάλλοντας κυρώσεις στη ρωσική οικονομία και την ελίτ του Πούτιν.

Περισσότερες από τρεις εβδομάδες μετά την έναρξη της κρίσης, η διάθεση στις δυτικές πρωτεύουσες παραμένει επιθετική έναντι του Πούτιν. Την περασμένη εβδομάδα, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, εμφανίστηκε μέσω βίντεο ενώπιον του κοινοβουλίου του Καναδά και την επόμενη μέρα μίλησε σε κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου. Και στους δύο χώρους, οι πολιτικοί σηκώθηκαν για να χειροκροτήσουν και φώναξαν στην Ουκρανική γλώσσα «Δόξα στην Ουκρανία: «Slava Ukraini!»

Ωστόσο, το ΝΑΤΟ αρνήθηκε να παράσχει στην Ουκρανία αυτό που επιδίωκε επανειλημμένα ο Ζελένσκι – μια ζώνη απαγόρευσης πτήσεων για την προσγείωση ρωσικών πολεμικών αεροσκαφών ή μεταφορά μαχητικών αεροσκαφών – από φόβο ότι τέτοιες ενέργειες θα έφερναν τις ΗΠΑ και τη Ρωσία σε άμεση μάχη. «Δεν θα πολεμήσουμε εναντίον της Ρωσίας στην Ουκρανία», επανέλαβε πρόσφατα ο Τζο Μπάιντεν στο Twitter. «Μια άμεση αντιπαράθεση μεταξύ του ΝΑΤΟ και της Ρωσίας θα συνιστούσε Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Και αυτό είναι κάτι που πρέπει να προσπαθήσουμε να αποτρέψουμε». Ο Πρόεδρος έχει φυσικά, δίκιο σε αυτό, και όμως, καθώς τα ρωσικά αεροπλάνα και το πυροβολικό σφυροκοπούν καθημερινά ουκρανικές πολυκατοικίες και νοσοκομεία, μπορεί σίγουρα να καταλάβει γιατί ο Ζελένσκι πιέζει για περισσότερα.

Ο Ζελένσκι έχει τιμηθεί δικαίως για το προσωπικό του θάρρος και τις προσαρμογές του στη ρητορική του Τσόρτσιλ. Η παρουσίασή του στο Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα ήταν μια μελέτη για την ηθική πρόκληση. Επικαλέστηκε το Περλ Χάρμπορ και την 11η Σεπτεμβρίου για να περιγράψει την καθημερινή εμπειρία της Ουκρανίας κάτω από ρωσικούς πυραύλους και βόμβες και στη συνέχεια έδειξε ένα βίντεο που απεικονίζει τους πρόσφατους θανάτους παιδιών και άλλων αθώων. Αργότερα εκείνη την ημέρα, ο Μπάιντεν αποκάλεσε τον Πούτιν «εγκληματία πολέμου» και ανακοίνωσε ένα νέο πακέτο στρατιωτικών προμηθειών, συμπεριλαμβανομένων αντιαεροπορικών συστημάτων και drones. Η βοήθεια μπορεί να είναι χρήσιμη, αλλά δεν μπορεί να απαλλάξει τον Ζελένσκι από τις τρομερές δυσκολίες που πρέπει να διαχειριστεί τις επόμενες εβδομάδες.

Η Ουκρανία μπορεί να αντιμετωπίσει έναν πόλεμο διαρκείας που κοστίζει τις ζωές εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών της, έναν πόλεμο που μπορεί να μην κερδηθεί, ακόμη και με την πιο ισχυρή βοήθεια που είναι πιθανό να παράσχει το ΝΑΤΟ. Σε κάθε περίπτωση, η μεγαλύτερη προτεραιότητα του ΝΑΤΟ είναι να ενισχύσει τις δικές του άμυνες και να αποτρέψει τον Πούτιν από το να επιτεθεί στη συμμαχία. Η εναλλακτική λύση του Ζελένσκι μπορεί να είναι η επιδίωξη μιας συμφωνίας κατάπαυσης του πυρός με τον Πούτιν, ο οποίος θα μπορούσε να απαιτήσει από την Ουκρανία να δεσμευτεί στη μη ένταξη στο ΝΑΤΟ μελλοντικά μεταξύ άλλων πικρών παραχωρήσεων.

Υπό το πρίσμα της προσάρτησης της Κριμαίας από τον Πούτιν, το 2014, και της πολυετούς ένοπλης υποστήριξής του σε φιλορωσικούς θύλακες στην ανατολική Ουκρανία, μια τέτοια συμφωνία θα ήταν ασταθής και αναξιόπιστη. Ωστόσο, ο Ζελένσκι φαίνεται να βρίσκεται σε δίλημα. Παρόλο που ζήτησε από το Κογκρέσο την περασμένη εβδομάδα να «κάνει περισσότερα» για την πολεμική προσπάθεια της Ουκρανίας, παρακάλεσε τον Μπάιντεν να κάνει ειρηνευτικές προσπάθειες και πρόσφατα σηματοδότησε την προθυμία του να διαπραγματευτεί με τον Πούτιν για τη σχέση της Ουκρανίας με το ΝΑΤΟ. Η αποτυχία της χώρας στο παρελθόν να κερδίσει την ένταξη στη συμμαχία είναι «μια αλήθεια» που «πρέπει να αναγνωριστεί», είπε.

Έχει γίνει σύνηθες να περιγράφεται η εισβολή της Ρωσίας ως ορόσημο στην ιστορία συγκρίσιμη με την 11η Σεπτεμβρίου ή με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου. «Ο πόλεμος στην Ουκρανία σηματοδοτεί ένα σημείο καμπής για την ήπειρό μας και τη γενιά μας», δήλωσε ο πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν, της Γαλλίας, νωρίτερα αυτό το μήνα. Ίσως, αλλά ορισμένες από αυτές τις εικασίες για το πεπρωμένο της Ευρώπης και το μέλλον του ανταγωνισμού των Μεγάλων Δυνάμεων μπορεί να είναι πρόωρες. Σίγουρα, ο πόλεμος έχει ήδη προκαλέσει μια ανθρωπιστική καταστροφή συγκλονιστικών και αποσταθεροποιητικών διαστάσεων. Τρία εκατομμύρια Ουκρανοί έχουν εγκαταλείψει τη χώρα τους. Τα 1,8 εκατομμύρια από αυτά που έχουν πάει στην Πολωνία και αποτελούν πληθυσμό περίπου στο μέγεθος του πληθυσμού της Βαρσοβίας. Εάν οι μάχες συνεχιστούν και η Ουκρανία καταστραφεί, θα εξάγει πολύ περισσότερους άπορους ανθρώπους και, όπως συνέβη στην πρώην Γιουγκοσλαβία τη δεκαετία του 1990, μπορεί επίσης να προσελκύσει καιροσκόπους, συμπεριλαμβανομένων μισθοφόρων και εξτρεμιστών.

Εν τω μεταξύ, η οικονομία της Ρωσίας, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, θα μπορούσε να συρρικνωθεί κατά 35% φέτος υπό το βάρος των δυτικών κυρώσεων. Οι ολιγάρχες και οι βοηθοί του Πούτιν μπορούν να αντέξουν την απώλεια σούπερ γιοτ και ιδιωτικών τζετ, αλλά μια ξαφνική οικονομική συρρίκνωση αυτής της κλίμακας θα συντρίψει τους απλούς Ρώσους και θα κόστιζε αναπόφευκτα ζωές. (“Η οικονομία μας θα χρειαστεί βαθιές διαρθρωτικές αλλαγές”, αναγνώρισε ο Πούτιν την περασμένη εβδομάδα, προσθέτοντας, “Δεν θα είναι εύκολο.”) Η απομόνωση της Ρωσίας από μεγάλες περιοχές του παγκόσμιου τραπεζικού και εμπορίου και η απώλεια της πρόσβασής της σε προηγμένες τεχνολογίες των ΗΠΑ, θα μπορούσαν να διαρκέσουν επίσης πολύ.

Οι δημοκρατίες συχνά το βρίσκουν ευκολότερο να επιβάλλουν κυρώσεις παρά να τις άρουν, ακόμη και όταν η αρχική αιτία μιας σύγκρουσης υποχωρεί. «Όταν γραφτεί η ιστορία αυτής της εποχής, ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία θα έχει αφήσει τη Ρωσία πιο αδύναμη και τον υπόλοιπο κόσμο ισχυρότερο», είπε ο Μπάιντεν στην πρόσφατη ετήσια ομιλία του. Στην ομιλία του, ο Πρόεδρος δήλωσε επίσης ότι, «στη μάχη μεταξύ δημοκρατίας και απολυταρχιών, οι δημοκρατίες κερδίζουν μέχρι στιγμής». Ωστόσο, είναι δεδομένο ότι θα χρειαστεί χρόνος για να υπάρξουν ασφαλή συμπεράσματα και αναμφίβολα αυτά δεν μπορούν να εξαχθούν στη βάση του μανιχαϊσμού. Η Ευρώπη προβληματίζεται από τον ανελεύθερο λαϊκισμό, συμπεριλαμβανομένης της Πολωνίας. Και ο Ντόναλντ Τραμπ ο οποίος, μόλις δύο μέρες πριν η Ρωσία εισέλθει στην Ουκρανία, χαρακτήρισε τις προπαρασκευαστικές κινήσεις του Πούτιν «ιδιοφυείς», διατηρεί σταθερό το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα και φαίνεται να είναι έτοιμος για μια εκστρατεία επανεκλογής το 2024. Όσο η επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο είναι μια πιθανότητα, οι δηλώσεις Μπάιντεν δεν είναι δεδομένο ότι αποτυπώνουν τη θέση των ΗΠΑ στο μέλλον.

«Κάθε βράδυ εδώ και τρεις εβδομάδες», είπε ο Ζελένσκι στο Κογκρέσο, «διάφορες πόλεις της Ουκρανίας, η Οδησσός και το Χάρκοβο, το Τσερνιχίφ και το Σούμι, το Ζιτόμιρ και το Λβιβ, η Μαριούπολη και η Ντνίπρο», έχουν δεχθεί επιθέσεις. «Ζητάμε μια απάντηση, μια απάντηση σε αυτόν τον τρόμο». Η Ουκρανία είναι μια άτυχη χώρα και η αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και της ασφάλειάς της μπορεί να είναι ένα μακρύ και δαπανηρό έργο, αλλά είναι ένα έργο που οι ΗΠΑ δεν έχουν την πολυτέλεια να εγκαταλείψουν ξανά.