Το πραγματικό ερώτημα για το ελληνικό χρέος

Του Γιώργου Χ. Παπαγεωργίου

Δύο δηλώσεις για το ελληνικό χρέος που έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα, παρότι είναι φαινομενικά αντιφατικές, στην πραγματικότητα οριοθετούν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινηθούν οι αποφάσεις των επομένων μηνών.

Ο μεν Κρίστιαν Λίντνερ, ο ηγέτης του κόμματος των Φιλελεύθερων που διαπραγματεύεται τη συμμετοχή του στη νέα γερμανική κυβέρνηση, μιλώντας στην γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung επανέλαβε τη θέση του κόμματός του ότι κούρεμα του ελληνικού χρέους δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο εάν συνδυαστεί με Grexit.

Ο δε Γερούν Ντάιζελμπλουμ, από την πλευρά του, δήλωσε ότι οι χώρες της ευρωζώνης είναι έτοιμες να προχωρήσουν σε νέα μέτρα για το χρέος, εφόσον η Ελλάδα τηρήσει τις δεσμεύσεις της και ότι η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους θα επανεξεταστεί το επόμενο καλοκαίρι.

Ο κ. Ντάιζελμπλουμ είναι πρόεδρος του Eurogroup υπό προθεσμία, μέχρι τον Ιανουάριο, αλλά οι δηλώσεις του αποτυπώνουν τη θεσμική αλήθεια, ότι δηλαδή η Ευρωζώνη έχει δεσμευθεί να λάβει και νέα μέτρα, εάν χρειαστεί, για να καταστήσει το χρέος βιώσιμο.

Το ίδιο μάλιστα απαιτεί και το ΔΝΤ, τη συμμετοχή του οποίου οι Φιλελεύθεροι θεωρούν απαραίτητη στο ελληνικό πρόγραμμα.

Οι σκληρές θέσεις των Φιλελευθέρων, όμως, που μάλιστα διεκδικούν το υπουργείο Οικονομικών μοιάζουν ασύμβατες με την υποχρέωση της ευρωζώνης να προχωρήσει σε ελάφρυνση χρέους.

Πώς θα λυθεί η αντίφαση;
Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι πιο απλά.

Η αλήθεια είναι ότι ουδείς συζητά για κούρεμα του ελληνικού χρέους, ούτε η ελληνική πλευρά, επομένως οι Γερμανοί Φιλελεύθεροι παραβιάζουν ανοιχτές θύρες όταν το αποκλείουν.
Από την άλλη πλευρά, η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους είναι μια διαδικασία η οποία έχει ήδη ξεκινήσει και βασίζεται στην επιμήκυνση των δανείων και στη μεταφορά στο μέλλον ορισμένων πληρωμών, έτσι ώστε κάθε χρόνο οι δαπάνες εξυπηρέτησης να μην ξεπερνούν το όριο του 15% του ΑΕΠ, το οποίο έχει ήδη προσδιοριστεί με τις αποφάσεις του Eurogroup.

Η πρώτη φάση της διαδικασίας υλοποιείται ήδη με τα λεγόμενα «βραχυπρόθεσμα μέτρα» για το χρέος, τα οποία διασφαλίζουν ότι το όριο του 15% καλύπτεται περίπου μέχρι το έτος 2040.

Για να καλυφθεί το όριο και για τα επόμενα έτη, θα χρειαστούν και άλλα μέτρα, τα λεγόμενα «μεσοπρόθεσμα» τα οποία θα ληφθούν σε δεύτερη φάση και θα πρέπει να συζητηθούν μέχρι το επόμενο καλοκαίρι.

Με λίγα λόγια, το συνολικό πλαίσιο για το ελληνικό χρέος είναι αποφασισμένο και προβλέπει μόνο οριακές παρεμβάσεις, με επιμηκύνσεις δανείων και μεταφορά τόκων στο μέλλον, σε βάθος πολλών δεκαετιών, χωρίς να υπάρξει διαγραφή.

Στην πραγματικότητα, δηλαδή, μιλάμε για τη λεγόμενη επαναδιευθέτηση (reprofiling) του ελληνικού χρέους, έτσι ώστε να μπορεί η Ελλάδα να το ανακυκλώνει, δανειζόμενη χρήματα από τις αγορές για να αποπληρώνει τους δανειστές.

Αυτό, όμως, που δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμη είναι το καθεστώς που θα ισχύσει μετά τη λήξη του τρίτου προγράμματος και με ποιο τρόπο θα χρηματοδοτείται η Ελλάδα για να αποπληρώνει τα χρέη της.

Το ερώτημα είναι εάν η χώρα μας θα στηριχθεί για να δανείζεται από τις αγορές ή εάν αντιθέτως θα υπάρξει νέα χρηματοδότηση από τους δανειστές, με χαμηλότερο επιτόκιο ώστε να μην αυξηθούν τα κόστη και ακυρωθεί η βιωσιμότητα του χρέους.

Είναι βέβαιο ότι και στις δύο περιπτώσεις η λύση θα συνοδεύεται με όρους και προϋποθέσεις αλλά υπάρχουν διάφορα σενάρια με διαφορετικούς βαθμούς ελευθερίας και εκεί παίζεται το πολιτικό παιχνίδι.