Ο ΟΗΕ, η ισότητα των φύλων, και η Wonder Woman

Τον Ιούλιο του 2015, η εφημερίδα Guardian ρωτούσε -και αναρωτιόταν, «Θα είναι γυναίκα η επόμενη γενική γραμματέας του ΟΗΕ;». Την απάντηση τη μάθαμε πριν από λίγες μέρες. Νέος γενικός γραμματέας του οργανισμού είναι ο Αντόνιο Γκουτιέρες. Επτά γυναίκες υποψήφιες απορρίφθηκαν. Μία εβδομάδα μετά, ανακοινώθηκε ότι για τη χειραφέτηση των γυναικών θα μάχεται η Wonder Woman. Ο Οργανισμός δημοσιοποίησε ότι ο γνωστός χαρακτήρας κόμικ-υπερ-ηρωίδα θα είναι επίτιμη πρέσβειρα «για την ενίσχυση των γυναικών και των κοριτσιών». Επειδή μόνο με φανταστικές “υπερ-δυνάμεις” μπορεί να χειραφετηθεί η γυναίκα;

της Μάχης Μαργαρίτη

«Η ισότητα των φύλων παραμένει η μεγαλύτερη πρόκληση των καιρών μας σε επίπεδο ανθρώπινων δικαιωμάτων», έλεγε σε δημόσια εκδήλωση ο απερχόμενος γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι Μουν, στις 22 Σεπτεμβρίου, λίγες μόνο μέρες πριν από την ανακοίνωση του διαδόχου του.

Παρά τις καμπάνιες, ο ΟΗΕ δεν είχε ποτέ γυναίκα επικεφαλής. Και το 2015, 9 στις 10 ηγετικές θέσεις, δόθηκαν σε άντρες.

Δεκάδες χώρες ζητούσαν πια ανοιχτά γυναίκα-γενική γραμματέα, λέγοντας ότι εφόσον ο οργανισμός δεσμεύεται να προωθήσει την ισότητα των φύλων στον κόσμο, θα πρέπει να δώσει το παράδειγμα, έγραφαν πρόσφατα οι New York Times.

Τον Απρίλιο του 2015, η οργάνωση Equality Now, άρχισε μια εκστρατεία για να προωθήσει την ισότητα των φύλων στη διαδικασία επιλογής του νέου προέδρου. 20.000 επιστολές έφτασαν στα «κέντρα λήψης αποφάσεων». Η Γενική Συνέλευση εξέδωσε ψήφισμα μιλώντας για την ισότητα των φύλων.

Δημοσκόπηση του Guardian έδειξε ότι το 96% των ερωτηθέντων πίστευαν ότι είναι ώρα για γυναίκα-γραμματέα. Ο ίδιος ο ΟΗΕ, με επικεφαλής τον Μπαν Κι Μουν, έκανε μεγάλη καμπάνια για την ισότητα των φύλων.

Και η εκστρατεία άρχισε. «Μια γυναίκα ως γενική γραμματέας, θα έστελνε ένα ισχυρό σήμα προόδου. Θα ήταν ένα ακόμη βήμα προς την επίτευξη ισότητας», έλεγε η Πουμζίλε Μλάμπο-Νγκιούκα, επικεφαλής της οργάνωσης UN Women. Και ο συμβολισμός, «έχει τεράστιο ψυχολογικό αντίκτυπο στα μάτια γυναικών και κοριτσιών», συμφωνούσε η πρώην πρόεδρος της Ιρλανδίας Μέρι Ρόμπινσον.

Λίστες ονομάτων άρχισαν να κυκλοφορούν. Σε μία από αυτές εμφανιζόταν το όνομα της Κριστίν Λαγκάρντ, επικεφαλής του ΔΝΤ. Τελικά, μεταξύ των προσώπων που προτάθηκαν ήταν η Ιρίνα Μπόκοβα, επικεφαλής της Ουνέσκο, και η Έλεν Κλαρκ, πρώην πρωθυπουργός της Νέας Ζηλανδίας και διευθύντρια του Προγράμματος Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών.

Συνολικά, οι υποψήφιοι για τη θέση ήταν 13, οι επτά γυναίκες -αριθμός ρεκόρ. Στις 5 Οκτωβρίου ανακοινώθηκε το όνομα του Αντόνιο Γκουτιέρες. Στις 13 Οκτωβρίου, ο ΟΗΕ έκανε την ανακοίνωση για την επιλογή της Wonder Woman ως επίτιμης πρέσβειρας. Στις 21 Οκτωβρίου θα γίνει και η επίσημη ανάθεση καθηκόντων στη μασκότ, παρουσία «καλεσμένων-έκπληξη».

Ο αρθρογράφος των New York Times Νίκολας Κριστόφ έγραφε πριν από έναν χρόνο, «μια γυναίκα γενική γραμματέας θα ήταν ένα συμβολικό επίτευγμα, αλλά δεν είμαι σίγουρος πόση σημασία θα είχε σε επίπεδο βάσης στον κόσμο. Έχουμε δει ότι γυναίκες ηγέτες δεν είναι πάντα σπουδαίες για τις αληθινές γυναίκες. Στις Φιλιππίνες, για παράδειγμα, γυναίκες πρόεδροι έχουν αντιταχθεί στον οικογενειακό προγραμματισμό, ενώ άντρες πρόεδροι έχουν στηρίξει τέτοιες εκστρατείες.»

Τέτοια παραδείγματα μπορούν να βρεθούν πολλά. Αλλά μήπως πρέπει να αναρωτηθούμε γιατί όποτε ανοίγει η συζήτηση για μια γυναίκα αντί ενός άντρα σε θέση εξουσίας, ακούμε για το «πόσο πιο συντηρητικές και σκληρές έχουν υπάρξει γυναίκες σε ανάλογες θέσεις»; Δηλαδή, για να εξελιχθεί μια γυναίκα υπάρχει το προαπαιτούμενο να είναι και προοδευτική, ενώ για τον άντρα όχι; Ή, η σκληρότητα όταν την εκδηλώνει ένας άντρας σε θέση εξουσίας είναι πρόβλημα προσωπικότητας, ενώ όταν την εκδηλώνει η γυναίκα είναι πρόβλημα φύλου;

Από την άλλη, τα «γυναικεία» επιχειρήματα δεν ακούγονται πάντα πειστικά.

«Οι γυναίκες φέρνουν στο τραπέζι τη γυναικεία γνώση. Και αυτό φέρνει αλλαγή στη χάραξη πολιτικής». «Οι γυναίκες σκέφτονται για τις γυναίκες διαφορετικά από ό, τι οι άντρες συνάδελφοί τους». «Οι γυναίκες είναι πιο πραγματίστριες στην εξουσία».

Είναι πολύ πιθανό μια γυναίκα να στέκεται με επιφύλαξη απέναντι σε όλα αυτά. Είναι πολύ πιθανό να μη βλέπει ως ριζοσπαστική πρόταση τη διευθύντρια του ΔΝΤ στο τιμόνι του ΟΗΕ. Είναι πολύ πιθανό να θυμάται τη Μάργκαρετ Θάτσερ ως πρωθυπουργό μιας ισχυρής χώρας, και την Κοντολίζα Ράις ως υπουργό Εξωτερικών μιας υπερδύναμης. Και είναι πολύ πιθανό όλα αυτά να μην κάνουν κάποιον να βλέπει με μεγάλο ενθουσιασμό την υπόθεση «μια γυναίκα παίρνει τα ηνία του ΟΗΕ».

Αλλά, όπως σχολίασε το κόμμα της Ισότητας των Γυναικών στη Βρετανία για την επιλογή της Wonder Woman, «συναντούμε σπουδαίες γυναίκες κάθε μέρα: γυναίκες που επέζησαν της βίας, γυναίκες που αψήφησαν στερεότυπα. Αυτές οι γυναίκες είναι αληθινές υπερ-ηρωίδες. Δε φορούν κοντά σορτς, δεν κραδαίνουν το σφυρί του Θορ -αλλάζουν ζωές. Αυτές είναι τα πρότυπα που χρειάζονται».

Και, ακόμη περισσότερο, εδώ το ζήτημα δεν είναι αν μια γυναίκα θα είναι καλύτερη από έναν άντρα στο τιμόνι του Οργανισμού. Το ερώτημα είναι, σε έναν βαθμό, αν κάτι τέτοιο το δικαιούνται οι γυναίκες, το 50% του πληθυσμού του πλανήτη. Και κυρίως, το ζήτημα είναι αν ένας οργανισμός αυτής της εμβέλειας, αφού κάνει καμπάνια για την ισότητα των φύλων και μιλά θεωρητικά για την «αξία της γυναίκας», στην πράξη -όταν έρθει η ώρα για πραγματικές επιλογές- προτιμά για τη χειραφέτηση των γυναικών να στέλνει μήνυμα μια γυναίκα-χαρακτήρας κόμικ, παρά μια αληθινή γυναίκα. Και αυτό δεν είναι ένα ωραίο μήνυμα.

πηγές: UN, Guardian, New York Times

φωτογραφίες: ΑΠΕ-ΜΠΕ