Νικηφόρος Τσίγκελης: «Βλέπω τους πρόσφυγες από τη Συρία και κλαίω»

Για πολλά χρόνια αυτοκινητιστής – οδηγός ταξί στην Ικαρία, ο Νικηφόρος Τσίγκελης είχε τη δυνατότητα να ακούσει πολλές ιστορίες από τους επιβάτες που μετέφερε και να που ήρθε η ώρα να μας μεταφέρει τη δική του, ειδικά για την προσφυγική διαδρομή της οικογένειάς του.

Τον συναντήσαμε στις 15 Μαΐου 2018 στον Άγιο Κήρυκο Ικαρίας και συνομιλήσαμε μαζί του.

-Ποιες είναι οι ρίζες και οι προσφυγικές διαδρομές της οικογένειας;

-Πατέρας μου ήταν ο Πέτρος Προδρόμου Τσίγκελης από την Καισάρεια της Καππαδοκίας, ενώ μητέρα μου ήταν η Ελπίδα Ανδρεαδάκη από τα Αλάτσατα, με ρίζα από την Ικαρία. Έφυγαν λόγω της Μικρασιατικής καταστροφής, πήγαν στη Χίο, την Κρήτη, έφτασαν μέχρι το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας στην Αφρική και τελικά κατέληξαν στην Ικαρία. Αρχικά μείναμε στο Πέζι, μετά στην Ακαμάτρα και καταλήξαμε στον Άγιο Κήρυκο.

Η οικογένεια έκρυψε  – έθαψε ένα θησαυρό που είχε (στην Κάτω Παναγιά στα Αλάτσατα)  και έφυγε από την Τουρκία. Ενώ ο πατέρας μου μίλαγε αρκετά καλά την τουρκική γλώσσα και αυτό φάνηκε χρήσιμο. ‘Ηταν πλανόδιος παπλωματάς, ενώ 52 χρόνια μετά τη φυγή, βρήκε την αγνοούμενη αδερφή του στο Ξηροχώρι Θεσσαλονικης, έχοντας ψάξει πριν σχεδόν όλους τους προσφυγικούς συνοικισμούς της χώρας, όπως τη Νέα Ιωνία, κλπ.

-Ποια ήταν η προσφυγική διαδρομή της οικογένειας;

-Όταν η οικογένεια έφυγε στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο από την Ικαρία, με βάρκα από τα παράλια του νησιού μεταξύ του Αγίου Κηρύκου και του Φάρου, ο πατέρας μου και η οικογένεια (επτά αγόρια και ένα κορίτσι) έφτασαν στη Συρία. Εκεί δούλεψε σε στρατιωτικές αποθήκες, από τις οποίες αφαιρούσε κρυφά τρόφιμα και τα έδινε σε άλλους Έλληνες πρόσφυγες και τους βοηθούσε. Ειδικά οι Σαμιώτες πρόσφυγες τον θυμούνται ακόμα. Η αδερφή μου ήταν καλή μαθήτρια στα προσφυγικά στρατόπεδα και γι’ αυτό της έδιναν πόστα ευθύνης.

-Εσείς πού γεννηθήκατε;

-Εγώ γεννήθηκα στο Λίβανο στη Βηρυττό, στις 26 Γενάρη του 1942 και έγινε γλέντι με τη συμμετοχή Ελλήνων προσφύγων, ανάμεσά τους και αρκετοί Ικαριώτες. Είχα 14 νονούς που ήταν μέλη πληρώματος πολεμικού πλοίου. Μάλιστα το πλοίο σφύραγε τιμητικά για τη βάπτιση. Λίγο μετά, έφυγε για αποστολή, αλλά δεν πρόλαβε να πάει μακριά , καθώς χτυπήθηκε από γερμανικά αεροπλάνα και βυθίστηκε αύτανδρο. Έτσι ήμουν ίσως το παιδί με τους πιο πολλούς νονούς, από τους οποίους δεν γνώρισα κανέναν τους.

-Πότε επιστρέψατε;

-Όταν ήμουν 8 μηνών, ο πατέρας μου επέλεξε να επιστρέψουμε στην κατεχόμενη από τους Ιταλούς Ικαρία. Εκτιμούσε ότι θα ήταν πιο ήσυχη η ζωή εκεί. Οι Ιταλοί ήταν πιο ήπιοι συγκριτικά με τους Γερμανούς.

Εκεί συμμετείχε στις αποστολές προσφύγων προς την Τουρκία, με αμοιβή χρήματα ή τρόφιμα, καθώς είχε ζήσει χρόνια στη Μικρά Ασία, ήξερε τα κατατόπια και τη γλώσσα, μάλιστα είχε και πολύ καλή προφορά και έπαιξε σημαντικό ρόλο σαν οδηγός στις προσφυγικές ροές. Ήξερε τα τουρκικά παράλια από όρμο σε όρμο, από την περιοχή του Τσεσμέ, μέχρι απέναντι από τη Ρω. Οι Τούρκοι τον είχαν χτυπήσει, αλλά αν τελικά γλίτωσε από την εκτέλεση, οφείλεται στο ότι μίλαγε καλά τη γλώσσα τους (είχε δουλέψει μέχρι και σε παστουρματζίδικο όταν ζούσε στην Τουρκία).

Επίσης όταν έρχονταν στην Ικαρία τούρκικα καΐκια για εμπόριο, εκτελούσε χρέη διερμηνέα.

Δεν έκανε ποτέ αίτηση και δεν πήρε ποτέ σύνταξη για τη συμμετοχή του στην Εθνική Αντίσταση.

Αρκετοί στην Ικαρία προέρχονταν από τους πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και φαίνεται και στα ονόματα, πχ Φωτιάδης, που όλοι τον αποκαλούσαν με το παρατσούκλι Νικομηδειώτης, λόγω της καταγωγής. Επίσης η συνοικία Φωκιανέικα στον Άγιο Κήρυκο, από όσους ήταν από τη Φώκαια πρόσφυγες και έχουν πάρει το επίθετο Φωκιανός.

Σήμερα και με όλα αυτά που είχε περάσει η οικογένειά μου, βλέπω τους πρόσφυγες από τη Συρία και κλαίω.

Συνέντευξη & φωτο: Νάσος Μπράτσος

Η συνέντευξη είναι από προδημοσίευση υλικού από τη Β’ και εμπλουτισμένη έκδοση του βιβλίου «Αιγαιοπελαγίτες  πρόσφυγες στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο», Εκδόσεις «Νότιος Άνεμος», ISBN 978-960-9511-56-8.

Διαβάστε την Κυριακή 27/5/2018: Η επιστροφή της οικογένειας Μισιρλή από την Κύπρο στη Χίο το 1946